7
1.2.
Menntun
1.2.1 Könnun um menntun
Til þess að greina skiptingu
íbúa í landshlutunum eftir
menntun fékk Byggðastofnun
fyrirtækið Capacent til að taka
saman tölur úr gögnum sínum.
Capacent
spyr
í
ýmsum
könnunum um menntun og því
telst
upplýsingagrunnurinn
vera marktækur þó þurft hafi
að fara aftur til 2011 til þess að
fá marktækt úrtak.
Samanburður leiðir í ljós að
þeir íbúar á Norðurlandi vestra
sem
eru
með
próf
úr
grunnskóla eða minni menntun
eru talsvert fleiri en að
meðaltali á landsvísu og þeir
sem hafa lokið starfsnámi úr
framhaldsskóla eru heldur fleiri
en landsmeðaltal. Þá eru konur
með stúdentspróf heldur fleiri
en að meðaltali á landsvísu,
karlarnir eru langt undir því.
Þetta snýst við hjá þeim sem
lokið hafa iðnmenntun og
meistaraprófi þar sem hlutur
karla er vel yfir landsmeðaltali
en hlutur kvenna er undir því.
Hlutur íbúa á Norðurlandi
vestra sem hafa lokið stúdents-
eða háskólaprófi er undir
landsmeðaltali,
konur
í
landshlutanum með grunnnám
úr háskóla eru þó ekki langt
undir landsmeðaltali en hlutur karla talsvert lægri. Hlutur kvenna með framhaldsnám úr háskóla er
líka langt undir landsmeðaltalinu.
1.2.2 Háskóli, framhaldsskólar og símenntunarmiðstöðvar
Á Hólum í Hjaltadal er skóli á háskólastigi, Háskólinn á Hólum, sem rekur starfsemi sína aftur til ársins
1106. Skólinn rekur vísindagarða á Sauðárkróki og þar er þekkingarsetur með starfsstöðvum stofnana
rannsókna og nýsköpunar. Á Sauðárkróki eru fjölbrautaskóli og símenntunarmiðstöð sem gefur kost á
fjarnámi. Aðgengi að menntun, símenntun og starfsendurhæfingu er talin ein forsenda fyrir
nýsköpun.
Norðurland
Landið allt
Norðurland
Landið allt
vestra
vestra
Framhaldsnám í háskóla
6%
10%
3%
11%
Grunnnám í háskóla
9%
19%
24%
27%
Iðnnám, verknám eða meistarapróf
39%
31%
7%
9%
Stúdentspróf
8%
14%
19%
19%
Starfsnám í framhaldsskóla
5%
3%
8%
6%
Grunnskólapróf eða minna
33%
22%
39%
27%
Samtals
100%
99%
100%
99%
Hei mi l d: Ca pa cent
Karlar
Konur
Tafla 1.1 Hlutfallsskipting íbúa 18 ára og eldri 2011-2012 eftir menntun
0% 10% 20% 30% 40% 50%
Grunnskólapróf eða minna
Starfsnám í…
Stúdentspróf
Iðnnám, verknám
Grunnnám í háskóla
Framhaldsnám í háskóla
Mynd 1.8 Hlutfallsskipting karla 18 ára og eldri
2011–2012 eftir menntun
Landið allt
Norðurland vestra
Heimild:
Capacent
0% 10% 20% 30% 40% 50%
Grunnskólapróf eða minna
Starfsnám í…
Stúdentspróf
Iðnnám, verknám
Grunnnám í háskóla
Framhaldsnám í háskóla
Mynd 1.9 Hlutfallsskipting kvenna 18 ára og eldri
2011–2012 eftir menntun
Landið allt
Norðurland vestra
Heimild:
Capacent
8
1.3. Efnahagsþróun
1.3.1 Tekjur
Útsvarsstofn
sveitarfélaga
byggist á tekjum einstaklinga í
viðkomandi sveitarfélagi og sé
hann reiknaður á hvern íbúa
sveitarfélags telst hann lýsa
tekjum á mann. Hafa verður þó
í huga að útsvarsstofninn
byggir
á
launatekjum
að
frádregnum ákveðnum þáttum
og einnig að útsvarsstofn nær
ekki
yfir
fjármagnstekjur.
Upplýsingar
um
úrsvarsstofninn eru fengnar frá
Sambandi
íslenskra
sveitarfélaga. Útsvarsstofn á
hvern íbúa telst þannig vera
marktækur og mikilvægur kvarði sem uppfærist árlega og getur lýst tekjum og tekjuþróun eftir
landshlutum á sambærilegan hátt. Tekjuþróunin á Norðurlandi vestra er sýnd á línuritinu í
samanburði við landsmeðaltal. Útsvarsstofninn er sýndur á verðlagi ársins 2013 á hvern íbúa í
landshlutanum.
Norðurland vestra var undir landsmeðaltali allt tímabilið 2007–2013 og munaði miklu á árunum fyrir
bankahrun. Eftir það dró saman milli meðaltals fyrir landið allt og Norðurland vestra en síðan virðist
munurinn hafa verið að aukast á ný. Af línuritinu má sjá að sveiflan á Norðurlandi vestra var mildari
en sveifla landsmeðaltalsins. Árið 2013 var útsvarsstofn lægri en hann var árið 2007, bæði að
landsmeðaltali og á Norðurlandi vestra og þar með tekjur einstaklinga.
Útsvarsstofn á íbúa á verðlagi ársins 2013 í þús.kr.
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Höfuðborgarsvæðið
4.115
3.771
3.295
3.109
3.185
3.233
3.289
„Landsbyggð“
3.435
3.141
2.888
2.807
2.907
2.964
3.013
Suðurnes
3.501
3.179
2.783
2.637
2.707
2.732
2.822
Vesturland
3.411
3.162
2.922
2.875
2.926
2.962
2.979
Vestfirðir
3.215
3.150
3.020
2.849
2.954
3.047
3.058
Norðurland vestra
2.980
2.871
2.771
2.702
2.742
2.855
2.914
Norðurland eystra
3.243
3.085
2.906
2.856
2.955
2.997
3.055
Austurland
4.458
3.455
3.170
3.105
3.327
3.378
3.389
Suðurland
3.283
3.094
2.815
2.753
2.876
2.966
3.007
Landsmeðaltal
3.859
3.537
3.144
2.998
3.084
3.135
3.189
Tafla 1.2 Útsvarsstofn á íbúa eftir landshlutum 2007–2013
Heimild: Samband ísl. sveitarfélaga, Hagstofa Íslands
0
500
1.000
1.500
2.000
2.500
3.000
3.500
4.000
4.500
Mynd 1.10 Útsvarsstofn á íbúa á Norðurlandi vestra
og landsmeðaltal 2007-2013
Norðurland vestra
Landsmeðaltal
Heimild:
Samband
íslenskra
sveitarfélaga
þús.kr.