Son 150 IL ərzində Azərbaycanın neft sənayesi daim inkişaf etmişdir
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qazılan quyunun maya dəyəri
- 13.2 Quyunun inşa edilməsi üçün texniki layihə
- Geoloji-texniki tapşırıq
- İstehsalat texniki göstəricilər
- Əmək göstəriciləri bölməsində
- Quyuların inşası tsikli (görülən işlər)
Qazılan quyunun maya dəyəri Qazılan quyunun maya dəyəri ya bütövlükdə quyu üzrə, ya da qazımanın bir metrinin maya dəyərinə görə hesablanır. Bunlardan ikincisi daha maraqlıdır. Çünki quyunun bütövlükdə maya dəyəri bir çox amillərdən asılıdır: qazıma rayonu, qazımanın məqsədi, qazılan süxurların fiziki-mexaniki xassələri, layihə dərinliyi, quyunun quruluşu, istifadə edilən enerjinin növu, istehsalın və əməyin təşkili və s. belə amillərdəndirlər. Planlaşdıranlar əsas göstəricilərinə görə bir rayonda qazılan quyuları qruplaşdırmaqla bir neçə quyu üçün bir layihə və smeta tərtib edilməsinə nail olmağa çalışırlar. Buna, bəzən bir qrup quyular üçün nümunəvi layihə yaxud tipik layihə də deyirlər. Qazımanın nəticələrinin təhlili Qazımanın nəticələrinin texniki-iqtisadi təhlilini asanlaşdırmaq üçün xüsusi sorğu vərəqinin doldurulması məsləhət görülür. Onun üz vərəqində: qazıma işləri idarəsi, yataq, quyu nömrəsi, dərinliyi, məhsuldar qat, qazımaya başlanan və qazımanın qurtardığı vaxtlar, qazımanın sürəti, baltanın gedişi, quyu üzrə bütövlükdə və 1 m qazımanın maya dəyərləri, qazımanın texniki-iqtisadi göstəriciləri, qazıma ustası, quyu quruluşu, vaxt balansı, məhsuldar və qeyri məhsuldar vaxtlar, baltanın iş göstəriciləri, ölçüləri, sayı, quyu dibində işləmə müddəti, avadanlığın və enerjinin növü, qazıma üsulu, bucurqad, rotor, nasos, quyudibi mühərrikləri, laylar, rejim parametrləri və s. haqqında qeyd edilmiş sorğulara cavab vermək tələb olunur. Sonra hər quyu üçün toplanan yuxarıdakı məlumatların təhlilinə başlayırlar. 13.2 Quyunun inşa edilməsi üçün texniki layihə «Quyunun inşa edilməsi üçün texniki layihə smeta xərcləri ilə birlikdə» quyunun inşası üçün əsas sənəd hesab edilir. Texniki layihə təsdiq edilmədən quyunu inşa etmək olmaz. Texniki layihə hər bir quyu üçün hazırlanır və o aşağıdakı bölmələrdən ibarət olur: 1.Qazıma vışkasının montaj edilməsi üçün hazırlıq işləri; 2.Qazıma vışkasının və qazıma avadanlıqlarının montajı; 3.Qazımanın geoloji-texniki şəraiti; 4.Quyu inşası tsiklinin müddətinin əsaslandırılması; 5.Quyu inşası tsiklinin qrafiki; 6.Təhlükəsizlik texnikası, yanğın əleyhinə texnika və istehsalat sanitariyası tədbirləri. Yerin təkinin və ətraf mühitin mühafizəsi. Geoloji-texniki tapşırıq Geoloji-texniki tapşırıq 3 bölmədən ibarət olur: 1. Geoloji hissə; 2. İstehsalat-texniki göstəriciləri; 3. Əmək göstəriciləri. Geoloji hissədə: stratiqrafiya, yəni quyu kəsilişini təşkil edən laylar və horizontlar; süxurların litoloji tərkibi, onların yerləşdiyi dərinlik; quyu kəsilişinin eyni bərkliyə malik süxurlardan təşkil edilmiş paçkalara ayrılması: ehtimal olunan mürəkkəbləşmələrin baş verəcəyi dərinliklər göstərilir. İstehsalat texniki göstəricilər bölməsində qazıma işlərinin geniş texnoloji sxemi və hər işin yerinə yetirilməsi üçün texniki normalar, təlimatlandırıcı materiallar göstərilir. Bunlar aşağıdakılardır: ayrı-ayrı işlərin yerinə yetirilmə sxemi; quyu- nun ayrı-ayrı intervallarını qazımaq üçün qazıma məhlulunun parametrləri və sərfi; sementləmə hündürlükləri və yerləri göstərilməklə quyunun texniki kəsilişi; quyunun ayrı-ayrı intervallarını qazımaq üçün baltaların tipi və ölçüləri; hər balta üçün qazıma rejimi parametrləri (oxboyu yük, qazıma məhlulunun sərfi, baltanın dövrlər sayı və s.); quyunun əyri- liyini və azimutunu ölçmək və quyuda elektrometrik ölçü işləri aparmaq üçün intervallar; tal sisteminin tellənməsi; bucurqadın ayrı-ayrı sürətlərində qaldırılacaq şamların sayı; qazıma ava- danlığı komplekti; ayrı-ayrı intervallarda istifadə ediləcək kim- yəvi reagentlər, yağlayıcı əlavələr, ağırlaşdırıcılar; Qazıma kəmərinin aşağı hissəsinin ayrı-ayrı intervallar üçün quruluşu və s. göstərilir. Əmək göstəriciləri bölməsində mexaniki qazıma, qaldırıb endirmə əməliyyatları və qazıma briqadasının yerinə yetirdiyi bütün başqa işlər üçün istehsal norması və vaxt norması göstərilir. Geoloji texniki tapşırıq qazıma briqadası üzvlərinin nəzərinə çatdırılmalı və yaxşı izah edilməlidir. Bildirilməlidir ki, geoloji texniki tapşırıq rəhbər sənəddir və oradakı tapşırıqlara sözsüz və dəqiq əməl edilməlidir. Quyuların inşası tsikli (görülən işlər) Quyuların inşa edilməsi tsiklinə aşağıda qeyd edilən cürbəcür elementlər daxildir: 1. Avadanlıq və quyular üçün meydançanın və özülün hazırlanması; 2. Vışkanın və vışkayanı tikintilərin montajı; 3. Qazıma və energetika avadanlıqlarının montajı; 4. Qazıma işlərinə başlamaq üçün iş yerlərinin hazırlanması; 5. Quyunun qazılması; 6. Quyunun möhkəmləndirilməsi; 7. Məhsüldar obyektin açılması və quyunun istismara təhvil verilməsi; 8. Qazıma və energetika avadanlıqlarının demontajı. 14. YERİN TƏKİNİN VƏ ƏTRAF MÜHİTİN MÜHAFİZƏSİ Biosferanın mineral əsasını təşkil edən Yer qabığının və eləcə də bütün təbiətin mühafizəyə böyük ehtiyacı var. Bu isə insanların planetimizin təkinə daha böyük sürətlə müdaxilə etməyə can atması nəticəsində özünü daha qabarıq şəkildə göstərməkdədir. İnsanlar mineral mühitlə, biosfera ilə və bütövlükdə təbiətlə mütəmadi olaraq qarşılıqlı münasibətdə olublar. Belə ki, faydalı qazıntıların çıxarılması bilavasitə iki növ problemlə sıxı surətdə bağlıdır: mineral ehtiyatlardan səmərəli istifadə və bizi əhatə edən təbiətin mühafizəsi. Faydalı qazıntı yataqlarının işlənməsi zamanı dənizlərin, çayların, münbit torpaqların, yer səthinin, su hövzələrinin və atmosferin qorunması üçün tədbirlərin həyata keçirilməsi yer təkinin və bütövlükdə təbiətin birinci növbədə canlı aləmin, mühafizəsi, təbii ehtiyatları isə itgilərdən və israfçılıqdan qorumaq deməkdir. Bunu, hazırkı və gələcək maraqları nəzərə almaqla icra etmək lazımdır. Təbiətə və onun ehtiyatlarına elmi cəhətdən əsaslandırılmış münasibət alimlərin və mütəxəssis- lərin proqram sənədi olmalıdır, cəmiyyətimizin inkişaf səviyyəsinə uyğun olaraq yerin təkinin qorunmasında hüquqi normalara və respublika kodeksinə ciddi surətdə əməl edil- məlidir. Ağır da olsa ehtiraf etmək lazımdır ki, bu məsələnin hazırda nə qədər ciddi bir problem olduğuna lazımınca qiymət verilmir və yer təkinin qorunmasında dövlət kodeksinin tələbləri kifayət qədər yüksək səviyyədə yerinə yetirilmir. Belə ki, qonşu respublikanın və öz respublikamızın müxtəlif istehsalat tullantılarının Kür çayına və Xəzər dənizinə axıdılmasının qarşısı hələ də tam alınmamışdır. Dünya üzrə maye yanacağa tələbatın gündən-günə artması insanlara dəniz və okeanların dərinliklərində yerləşən neft və qaz yataqlarını istismar etməyə məcbur etmişdir. Nəticədə isə insanlar çay, Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|