Son 150 IL ərzində Azərbaycanın neft sənayesi daim inkişaf etmişdir
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ümumi halda bu prosesi aşağıdakı sxemlə təsvir etmək olar
- Ахар суларын йыьылмасы цчцн резервуар Дяниз суйунун вурулмасы
- Суспен- зийанын вурулмас ы Кимйяви ялавяляр Икинъи айырма вя хырдаланма
- Ölçü vahidləri Sİ sistemində verilmişdir.
- ƏDƏBİYYAT
- M Ü N D Ə R İ C A T
Ümumi halda bu prosesi aşağıdakı sxemlə təsvir etmək olar: Şəkil 14.3 Beləliklə, yerin təkinin və ətraf mühitin çirklənməsinin qarşısının alınması yalnız bu məqsədə xidmət edən dövlət təşkilatlarının işi olmamalı, bizim hər birimizin müqəddəs vəzifələrimizdən biri olmalıdır. Çünki bu məsələyə laqeyd münasibət ən son nəhayətdə bütün canlı aləmin məhvinə gətirib çıxara bilər. Odur ki, bu problemin həllinə hərtərəfli, dərin və geniş mənada yanaşmaq lazımdır. İnsanların təbiətə, ətraf mühitə mineral ehtiyatlara, yerin təkinə, okeanların, dənizlərin, çayların, göllərin flora və faunasına münasibəti kökündən yaxşı tərəfə doğru dəyişməlidir. Ахар суларын йыьылмасы цчцн резервуар Дяниз суйунун вурулмасы Бярк щиссяъик- лярин нязаряти гурьусу Шламын нягли механизми Шламын хырдаланмасы вя йа дисперс- лянмяси цчцн гурьу Сахлама тутуму Вуру- ъуасос Суспен- зийанын вурулмас ы Кимйяви ялавяляр Икинъи айырма вя хырдаланма Ölçü vahidləri Sİ sistemində verilmişdir. 1kqq/sm 2 =9,80665 10 4 N/m 2 10 5 N/m 2 10Pa 0,1NH/m 2 0,1Ma; 1 kqq = 9,80665 N 10 N; 1qq = 9,80665 10 -3 N 10 -2 N; 1tq = 9806,65 N 10 4 N 10 kN 0,01 MN; 1 kqq m = 9,80665 N m 10 N m; 1 kqq/mm 2 = 9,80665 N / mm 2 10 N/mm 2 10 MPa; 1 mqq 10 -5 N; 1 puaz = 0,1 N san/m 2 ; 1 santi puaz = 0,001 N san/m 2 ; 1 stoks = 1 sm 2 /san = 10 -4 m 2 /san; 1 a.q = 735,499 Vt 0,736 kVt; 1 dövr / dəq = 30 rad/san; n 0 S = (n + 273,2) k; 1 m 3 = 1000 dm 3 ; 1 dm 3 = 1000 sm 3 ; 1 sm 3 = 1000 mm 3 ; 1 düymə = 25,4 mm; 1 fut = 0,305 m; 1 funt = 0,454 kq 1 barel = 159 l ƏDƏBİYYAT 1. B.M.Axundov-“Neft və qaz quyulaının qazıması” Bakı, Azərtədrisnəşr, 1və 2 hissələr,1973. 2. A.İ.Bulatov i dr.-«Spravoçnik injenera po bureniö», M.,Nedra,1985. 3. A.İ.Bulatov-«Spravoçnik po krepleniö skvajin», M. Nedra,1981. 4. A.İ.Bulatov,Ö.M.Proselkov,V.İ.Rəbçenko-«Texnoloqiə promıvki skvajin»,M, Nedra,1981. 5. A.İ.Bulatov-«Texnoloqiə üementirovaniə skvajin», M., Nedra,1980. 6. Ö.V.Vadeükiy-«Burenie neftənıx i qazovıx skvajin», M, «Akadema» 2003. 7. R.İ.Quliyev, S.M.Cəlalov, N.Ə.İsmayılov, M.M.Şi- rinov, H.Ə.İsmayılova “Qazımada baş verən qəza- ların səbəbləri və onların ləğv edilməsi üsulları ” (me- todik vəsait), ADHA,2002. 8. R.İ.Quliyev, H.N.Məcidov, S.M.Cəlalov- “Qazıma məhlulları”, Bakı, Elm, 2003. 9. S.M.Quliyev-“Quyuların qazılma texnologiyası”, Bakı, Azərneftnəşr,1959. 10. T.M.Əliyev- “Quyuların möhkəmləndirilməsi və se- mentləndirilməsi”, Bakı, AzNİ,1və2-ci hissələr,1981- 1982. 11. A.Q.Kalinin, B.A.Nikitin, K.M.Solodkiy, B.Z.Sultanov - «Burenie naklonnıx i qorizontalğnıx skvajin», M. Nedra, 1997. 12. A.Q.Kalinin, O.V.Oşkordin, V.M.Piterskiy, N.V.So- lovğev -«Razvedoçnoe burenie», M. Nedra, 2000. 13. O.K.Məmmədbəyov, P.M.Quluzadə, M.M.Şirinov, E.E.Şmonçeva, H.Ə.İsmayılova “Maili və üfqi quyu- ların profillərinin layihələndirilməsi”, Bakı, AMEA Geologiya institutunun mətbəəsi, 2001. 14. A.X.Mirzadjanzade, S.A.Şirinzade-«Povışenie gffek- tivnosti i kaçestva bureniə qlubokix skvajin», M.Nedra,1986. 15. M.R.Mavlötov-«Texnoloqiə bureniə qlubokix skvajin», M, Nedra, 1982. 16. S.S.Sulakşin-«Napravlennoe burenie», M, Nera, 1987. 17. K.N.Sidorov-«Sputnik burovika», M, Nedra,1997. 18. İ.V.Gliəşevskiy, M.N.Storonskiy, Ə.M.Orsulək-«Ti- povıe zadaçi i rasçetı v burenii», M. Nera, 1982 M Ü N D Ə R İ C A T Ön söz ....................................................................................................... 3 1.Qazıma işlərinin texnika və texnologiyasının inkişaf tarixindən qısa məlumatlar ....................................................................................... 5 2.Dağ suxurlarının təsnifatı ................................................................... 8 2.1.Dağ suxurlarının fiziki-mexaniki xassələri ................................. 10 2.2.Suxurların xüsusi çəkisi, sıxlığı, həcm çəkisi və məsaməliyi .. 14 3.Qazıma quyusu haqqında anlayış .................................................... 15 3.1.Müasir qazıma üsulları .................................................................. 17 4.Suxurdağıdıcı alətlər (baltalar və balta başlıqları) ........................ 31 4.1.Pərli və ya tiyəli baltalar ............................................................... 32 4.2.Şaroşkalı baltalar ............................................................................ 35 4.3.Almazlı baltalar .............................................................................. 40 4.4.Sütuncuqlu baltalar ........................................................................ 43 4.5.Xüsusi məqsədlər ücün istifadə edilən baltalar .......................... 46 5.Qazıma kəməri ................................................................................... 49 5.1.Qazıma kəmərinin vəzifələri və ünsürləri ................................... 49 5.2.Aparıjı borular (işlək borular) və onların vəzifələri .................. 49 5.2.1.Qazımada yenilik ........................................................................ 52 5.3.Qazıma boruları və onların birləşmələri ..................................... 53 5.4.Qazıma kəmərinin köməkçi hissələri ......................................... 59 5.5.Qazıma kəmərinin iş şəraiti .......................................................... 64 5.5.1.Rotor üsulu ilə qazımada qazıma boruları kəmərinin iş şəraiti ...................................................................................................... 64 5.5.2.Quyudibi mühərriklərlə qazıma zamanı qazıma borularının iş şəraiti .................................................................................................. 71 6.Quyuların yuyulması ......................................................................... 74 6.1.Qazıma məhlulları haqqında ......................................................... 77 6.2.Qazıma məhlulunun keyfiyyət parametrləri ............................... 78 6.3.Su əsaslı qazıma məhlulları .......................................................... 81 6.4.Emulsiyalı qazıma məhlulları ....................................................... 83 6.5.Susuz, gilsiz,yaxud neft əsaslı qazıma məhlulları ..................... 84 6.6.Kiçik xüsusi çəkiyə malik qazıma məhlulları ............................ 84 6.7.Hava yaxud qaz halında olan işçi agentlər ................................. 85 6.8.Qazıma məhlullarının kimyəvi emalı və kimyəvi reagentlər ... 85 6.9.Kalsium ionları əmələ gətirən reagentlər .................................... 88 6.10.Struktur əmələ gətirən reagentlər ............................................... 88 6.11.Səthi aktiv maddələr .................................................................... 89 6.12.Yağlayıcı əlavələr ........................................................................ 89 6.13.Ağırlaşdırıcılar və onlardan istifadə .......................................... 90 6.13.1.Qazıma məhlulunun hazırlanması .......................................... 91 6.14.Qazıma məhlulunun təmizlənməsi ............................................ 94 6.15.Qazıma məhlulu ilə əlaqədar qazımada baş verən mürək- kəbləşmələr ............................................................................................ 96 7.Quyuların təbii əyilməsi ................................................................... 97 7.1.Quyu lüləsinin təbii əyilməsinə geoloji amillərin təsiri ............ 98 7.2.Quyu lüləsinin təbii əyilməsinə texniki amillərin təsiri .......... 104 7.3.Quyu lüləsinin təbii əyilməsinə texnoloji amillərin təsiri ...... 105 8.Maili və üfqi quyuların qazılması ................................................. 108 8.1.İnhirafetdirici alətlər .................................................................... 113 8.2.Maili quyu profillərinin layihələndirilməsi .............................. 123 8.3.Maili quyu profilləri intervallarının xarakteri .......................... 126 8.4.Beşintervallı maili quyu profilinin hesablanması .................... 127 8.5.Üfqi quyu profillərinin layihələndirilməsi ................................ 134 8.6.Üfqi quyu profillərinin tipləri ..................................................... 134 8.7.Zenit bucağının bir artırılma intervalı olan ÜQ profili ........... 136 8.8.Zenit bucağının iki artırılma intervalı olan ÜQ profili ........... 136 8.9.Zenit bucağının iki artırılma intervalı və bunlar arasında sabit saxlanılma intervalı olan ÜQ profili .......................................... 138 8.10.Üfqi quyu profillərinin hesablanması ...................................... 138 8.11. Zenit bujağının iki artırılma və bunlar arasında sabit saxlanılma intervalı olan ÜQ profilinin hesablanması .................. 140 9.Qazıma rejimi ................................................................................... 145 9.1.Baltaya verilən oxboyu yük ........................................................ 148 9.2.Baltanın dövrlər sayı ................................................................... .151 9.3.Qazıma məhlulunun sərfi və keyfiyyəti .................................... 153 9.4.Qazımanın rejim parametrlərinin qazımanın texniki-iqtisadi göstəricilərinə təsiri ........................................................................... 156 10.Quyuların möhkəmləndirilməsi ............................................. 159 10.1.Quyu quruluşu haqqında anlayış.Təyinatına görə növləri ... 160 10.2.Quyu quruluşunun hesabı ......................................................... 162 10.3. Qoruyuju borular ....................................................................... 166 10.3.1.Qoruyucu boruların quyuya buraxılmağa hazırlanması .... 167 10.3.2.Quyu lüləsinin qoruyucu kəmərlərin buraxılmasına hazırlanması .......................................................................... 168 10.3.3.Qoruyucu kəmərin quyuda iş şəraiti ................................... 169 10.4.Qoruyucu kəmərin hesabı ......................................................... 170 10.4.1.Temperatura və təzyiqin qoruyucu kəmərin işinə təsiri .... 179 10.5.Quyuların sementlənməsi və sementləmə üsulları ................ 182 10.5.1. Qoruyuju kəmərlərin sementlənməsi üsulları .................... 183 10.6.Quyunun bir dəfəyə sementlənməsi yaxud bir pilləli se- mentləmə üsulu ........................................................................ 187 10.7.İki pilləli sementləmə üsulu ...................................................... 189 10.8.Sementləmənin keyfiyyətinin yoxlanması qaydaları ............ 191 10.9.Kəmərin hermetikliyə yoxlanması ........................................... 192 10.10.Sementləmə zamanı baş verən mürəkkəbləşmələr .............. 192 10.11.Manjetlə sementləmə ............................................................... 193 10.12.Tamponaj sementləri və onların xassələri ............................ 194 10.13. Portlandsementin istehsal prosesi haqqında qısa məlumat ..................................................................................... 196 10.14.Quyuların sementləməyə hazırlanması ................................. 197 10.15.Sementləmədə istifadə edilən reagentlər. Sement məhlu- lunun xassələrinin tənzim edilməsi ....................................... 198 10.16.Sement məhlulunun və daşının əsas xassələri ..................... 199 10.17.Sement məhlulunun ağırlaşdırılması, yüngülləşdirilməsi, başqa növ sement məhlulları ............................................................. 201 10.18.Quyuların sementlənməsi keyfiyyətinin yüksəldilməsi ...... 203 10.19.Sementqarışdırıcı maşınlar və aqreqatlar ............................. 205 10.20.Sementəmə aqreqatları ............................................................ 205 10.21.Bir pilləli sementləmənin hesabı ........................................... 206 11.Qazımada baş verən digər mürəkkəbləşmə və qəzalar ............ 209 11.1.Qazımada baş verən mürəkkəbləşmələr ................................. 209 11.1.1.Qazıma məhlulunun udulması ............................................ 209 11.1.2.Neft,qaz təzahürləri ................................................................ 212 11.1.3.Quyu divarının dayanaqlığının pozulması .......................... 213 11.2.Qazımada baş verən qəzalar ..................................................... 214 11.2.1.Qazıma kəməri ilə əlaqədar baş verən qəzalar ................... 215 11.2.2.Quyudibi mühərriklərlə əlaqədar baş verən qəzalar .......... 222 11.2.3.Qazıma baltaları ilə əlaqədar baş verən qəzalar ................. 223 11.2.4.Qoruyucu kəmərlərlə əlaqədar baş verən qəzalar .............. 223 11.2.5.Kənar cisimlərin quyuya düşməsi nəticəsində baş verən qəzalar .................................................................................................. 224 12.Məhsuldar horizontların (layların) açılması, mənimsənilməsi və sınaqdan keçirilməsi ...................................................................... 225 12.1.Məhsuldar layların “horizontlrın”ın açılması ........................ 225 12.2.Qoruyucu kəmərin perforasiya edilməsi ................................. 228 13.Qazımanın texniki-iqtisadi göstəriciləri ..................................... 229 13.1.Balans vaxtı ................................................................................ 232 13.2.Quyunun inşa edilməsi üçün texniki layihə ........................... 234 14. Yerin təkinin və ətraf mühitin mühafizəsi ................................ 237 Ədəbiyyat ............................................................................................. 249 Mündəricat ........................................................................................... 251 . Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|