Son 150 IL ərzində Azərbaycanın neft sənayesi daim inkişaf etmişdir
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şəkil 14.1 Sahilə yaxın yataqlarda yerləşən estakadadan
dəniz və okeanların flora və faunasına ciddi zərər vurmuş olurlar. Məlumdur ki, müxtəlif sənaye sahələrinin, kənd təsərrüfatının elm və texnikanın müasir inkişafını maye yanacaqdan istifadəsiz təsəvvür etmək mümkünsüzdür. Deməli, bu baxımdan, Azərbaycan Respublikasının, yaxın gələcəkdə dünyanın böyük neft və qaz ixracatı ölkəsinə çevriləcəyi danılmazdır. Odur ki, atomsfer havasının, torpağın, su hövzələrinin, yerin təkinin, bitgi və heyvan aləminin çirklənməsi ilə mübarizə dövlətin, xalqın və hər bir vətəndaşın müqəddəs borcu olmalıdır. Bu məqsədlə, təklif edilmiş qapalı tsikl tullantısız texnologiyadan istifadə və çirklənmiş materialların basdırılması diqqəti daha çox çəkir. Məsələyə bu cür yanaşma və əldə edilən müvəffəqiyyətlər mühitə və yerin təkinə olan zərərli təsiri azaltmağa xidmət etdiyi üçün çox qiymətlidir. Bu da sirr deyildir ki, müxtəlif sənaye obyektlərinin tullantılarının və çirkli sularının axıdılması Xəzər dənizini çirkaba çevirmişdir. Əfsuslar olsun ki, bu məsələdə neftçilərin fəaliyyətini qənaətbəxş hesab etmək olmaz. Neft və qaz yataqlarının işlənməsi, neft və qaz quyularının qazılması, neft və qazın yığılması, nəql edilməsi və emalı, müxtəlif məzahürlərin və qəzaların baş verməsi, Xəzər dənizinin flora və faunasının fəaliyyətinə zəzərli təsir göstərir. Bizim məqsədimiz yuxarıda qeyd edilən amillərdən biri yəni neft və qaz çıxarılmasının yüksələn xətt üzrə artmasını təmin etmək üçün, neft və qaz quyularının qazılmasının həcminin məcburi surətdə artdığı bir şəraitdə yerin təkinə və ətraf mühitə zərərli təsiri mümkün qədər azaltmaqdır. Buna nail olmaq üçün öncə yataqda geoloji və geofiziki tədqiqatlar aparılmalı, yatağın geoloji kəsilişi ətraflı öyrənilməlidir. Sonra quyunun qazılması zamanı istifadə ediləcək səthi aktiv mad- dələr, kimyəvi reagentlər, zəhərli maddələr, yağlar, turşular, qələvilər, duzlar və s. təsirinin minimuma endirilməsinə çalışmaq lazımdır. Dənizdə quyuların qazılmasında əsas çirkləndirici qazıma şlamıdır. Yuxarıda adları çəkilən maddələrin çox böyük əksəriyyəti qazıma şlamı tərkibinin əsas komponentləridirlər. Əlavə olaraq qeyd edilməlidir ki, qazıma şlamının Xəzər dənizinə tökülməsi dənizin flora və faunasına, bioloji aləminə məhvedici təsir göstərməklə yanaşı, bu regionda yaşayıb yaradan insanların təsərrüfat və mədəni fəaliyyətlərinə də zərəli təsir göstərir. Odur ki, qazıma şlamının zərərsizləşdirilməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Son zamanlar şlamın zərərsizləşdirilməsi üçün bir sıra təkliflər və üsullar işlənib hazırlanmışdır. Hazırda bu üsullar içərisində aşağıda qeyd edilənlər ən səmərəli üsullar hesab edilirlər: oksidləşdirmə, hidrofoblaşdırma, şlamın termoişlənməsi, şlamın sahilə çıxarıl- ması və əvvəlcədən müəyyən edilmiş xüsusi yerlərdə basdırıl- ması (şəkil 14.1 və 14.2). Bu gün respublikamızda və xarici ölkələrdə aparılan elmi- tədqiqat işlərinin nəticələrinə əsaslanaraq, qazıma tullantıları- nın utilizasiyasını və qazıma şlamının digər tullantılarla birlik- də bilavasitə laya vurulmasını ən yeni və səmərəli üsul kimi гуйунун аьзы титр яйян яляк шламын топланм асы шламын сащиля апарылма сы насослары н гябул чяни вя ещтийат тутумлар артыг газыма мящлулунун башга буруглара апарылмасы шламын йуйул масы вя зярярсизляш- дирил мяси цчцн чюкдцрцъц шламын йанды рылмасы цчцн соба мящл ул +шла м шл ам Şəkil 14.1 Sahilə yaxın yataqlarda yerləşən estakadadan Açıq dəniz yataqları üzərində yerləşən stasionar platformalar və estakadalardan qəbul etmək olar. Şəkil 14.2 Əsrin müqaviləsi Xəzər dənizində neft və qazın istismarının intensivləşdirilməsini, illik neft hasilatının 50 milyon tona çatdırılmasını nəzərdə tutur. Bununla əlaqədar olaraq, qazıma işlərinin həcminin xeyli artacağı da nəzərə alınsa, dənizin çirklənmədən qorunmasının nə qədər böyük əhəmiyyətə malik olmasını təsəvvür etmək çətin deyil. Quyuların qazılması zamanı qazıma şlamının və çirkab suların laylara vurulması üçün, şlamın tələb olunan kon- disiyada suspenziya halına gətirilməsi və sonradan laya vurul- ması xüsusi avadanlıq, başqa sözlə desək xüsusi texniki vasitə və texnologiyanın işlənib hazırlanmasını tələb edir. Artıq bu sahədə xeyli iş görülmüşdür və müsbət nəticələr əldə edilmiş- dir. шламын титряйян ялякдян контейне ря йыьылмасы 1,25 м 3 12 КП-ЗУ краны иля долу контейнерлярин автомашынлара йцк- лянмяси контейнерлярин автома-шынларла сащиля эятирилмяси автокран васитясиля дцшцрцлцб бошалдылмасы шламын титряйян ялякдян контейне ря йыьылмасы 0,6 м 3 .КП-2 кранынын чалову иля няглиййат контейнериня бошалдылмасы 3,25 м 3 шламла долдурулмуш няглиййат контейнеринин кран эямисиня йцклянмяси няглиййат контей нерляринин сащил базасына йыьылмасы бору йыьан автоняг- лиййатын кюмяйи няглиййат контейнерляринин йцклянмяси бору йыьан автоняглиййатын кюмяйи иля няглиййат контейнерляринин сащил мейданчасына дцшцрцлмяси, бошалдылмасы Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|