Sona Vəliyeva İŞIĞa gedən yol roman Bakı – 2016
Yüklə 3,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1866-cı il, Mirzə Fətəli Axundovun evində yığıncaq
- Kəlbəli Xan Naxçıvanski
123 – Fərəc bəy, əlahəzrət imperatorun neçə-neçə orden və me- dallarını daşıyırsan, süvari ordunun yaradılması şərəfini im perator müstəqil olaraq sənə həvalə etdi. General mayor rütbəsi daşıyırsan, ikinci və birinci dərəcəli “Müqəddəs Anna” ordeni almısan, qırx ildən artıq orduda qüsursuz xidmət göstərmisən. Bütün bunlara görə çox sağ olun! Amma sizin cavan bir qohumunuz bütün xidmətləri heçə endirmək, əlahəzrətin qanunlarına, sənin, mənim, onun, bütün dövlətsevərlərin qoruduğu, xidmət etdiyi dövlətə qarşı çıxır. Siz onun “ağsaqqalı” olduğunuz üçün yuxarılar da məsləhət bildilər, öncə sizinlə danışaq. Həsənin hər şeydən xəbəri vardı. Fərəc bəyin narahatlığını da yaxşı dərk etdirdi. Lakin o bu ədalətsiz rejimə nifrət edirdi. Amma qorxu, hədə, ölümün özü belə onu qəlbinin iradəsindən, xalq sevgisindən çəkindirə bilməzdi. Lakin atası qədər sevdiyi Fərəc bəydən də keçə bilmirdi. Odur ki, gələcək işlərilə bağlı qəti qərar verdi: “Gedəcəyəm, Fərəc bəy, belə məmurluq mənlik deyil. Səni də layiq olmadığın danlaqda qoya bilmərəm, gedəcəyəm!” 124 1866-cı il, Mirzə Fətəli Axundovun evində yığıncaq Fərəc bəy özü də istəmədən, bilmədən Mirzə Fətəlinin yaşa- dığı evin qapısına gəlib çıxmışdı. “Mən niyə bura gəldim?! Vallah, bu cavan məndə diqqət qoymadı ki…” Fərəc bəy narazı-narazı başını buladı. Deyirlər, insan bir sevinəndə, bir də dara düşəndə dosta ehtiyac duyur. Belə hallarda insanı ayaqları yox, ürəyi, içinin səsi dost qapısına yönəldir, sevinc və dərdlərini onlarla bölüşməyə çəkib gətirir. Fərəc bəy bu həqiqəti dərk edib ehtiyatla qapını döydü. Mirzə Fətəli qapıya çıxdı: – Xoş gəldin, ay Fərəc bəy! Dostum, nə olub yenə, sifətində təbiətin bütün rəngləri bərq vurur? Fərəc bəy bir qədər rahatlanıb özünə gələndən sonra Həsənlə bağlı baş verənləri bütünlüklə Mirzəyə danışdı. – Fikir eləmə, sən də, mən də, lap elə Tiflis qubernatorluğu da çalışsa, onu fikrindən döndərə bilməz. Amma ona əqidəsinə sadiq qalmaqla bərabər, həm də ehtiyatlı olmağı öyrətməliyik. Həsən tamam fərqli düşüncə yiyəsidir. Zaman gələcək, bu gənc Azərbaycanın tarixi şəxsiyyətləri sırasında ən önəmli yerlərdən birini tutacaq. Fərəc bəy, yaxşı gəlmisən elə, mən səni sabahkı şeir, sənət məclisinə çağırmaq haqda düşünürdüm. Elə Həsəni də çağıracağam, sizi şirvanlı Seyid Əzimlə tanış edəcəm. – Bax, Mirzə, mənim şeirdən sən deyən qədər anlayışım yoxdur, bu molla-seyidlərə də xüsusi məhəbbət bəsləmirəm. Bir də bu cavan məndə şeirlik hal qoydu ki. – Əşi, yox ey, bu molla, seyid dediyimiz böyük bir şairdir. Tiflisə gəlişinin məqsədi də öz xərci ilə Azərbaycanda məktəb açmağın icazəsini almaqdır. Zaqafqaziya Təhsil İdarəsi ona izin verməyi bir az uzadır. Seyid də bu uzun yolları gedib-gəlməkdən usanmaq bilmir ki, bilmir. Fərəc bəy, bəlkə, sizin də nəyəsə köməyiniz dəyə bilər?
125 – Bilmirəm, ola bilər, çalışaram. Mən gəlməsəm, olmaz ki? – Olar, amma niyə gəlməyəsiniz? – Dedim axı, mən çox şeir sevən adam deyiləm. – Fərəc bəy, bu məclisə sizin dostunuz Kəlbəli xan Naxçıvanski 16
də, Mirzə Hüseyn Qayıbov da gələcək. Mən istəyirəm, siz də bu məclisə gələsiniz. Mən keçən il bitirdiyim “Kəmallüddövlə məktubları”nı da sizə təqdim edəcəm. Seyid Əzim Şamaxı şeir məclisinin iki nümayəndəsini də özüylə gətirəcək. Çox maraqlı məclis qurulacaq. Şuşa, Gəncə şairlərindən də məclisimizdə iştirak edənlər olacaq. Xahiş edirəm, mütləq gəl. Sənə bir nəfəri təqdim edəcəm, Türkiyədən gəlib, soydaşımızdır. Amma Həsən bəyi də gətir, qoy o, milli düşüncə, əqidə daşıyıcılarıyla tanış olsun. Sabahı gün, 1866-cı il may ayının 29-da M.F.Axundova məxsus evdə mühüm bir tarixi hadisə əbədiləşirdi. Azərbaycanın aydınları, milli düşüncə sahibləri bir-birilə tanış olurdu. Məclisə dəvət alanların hamısı elə mütəşəkkillik nümayiş etdirmişdi ki, sanki dövlətin çağırışına gəlmişdilər. Mirzə Fətəli həmişəki kimi öz zarafatları, yumoru ilə məclisi şənləndirdiyindən, hamı özünü evindəki kimi hiss edirdi. – Hə, dostlar, sizi bu kasıb komamda görməkdən çox xoşhalam. Hər dəfə bir yerə yığılanda siz mənə yaşamağa, yazıb- yaratmağa güc-qüvvət verirsiniz. Bu məclisdə çoxunuz bir-birinizi tanıyırsınız. Bəzilərinizsə bir-birinizlə ilk dəfə görüşürsünüz. Mənim fikrimcə, yaradıcı, xeyirxah adamların torpağını Ulu Tanrı eyni yerdən götürüb. Çünki hansınızla təklikdə danışıramsa, düşüncənizdə maarif, şeir, sənət, millət, xalq dərdi yaşayır. Bu məclisə indi bir nəfər də gələcək. Həmin şəxs bizim soydaşımızdır, amma uzun illərdir Türkiyədə, Anadoluda yaşayır. Qarabağın Cecimli kəndində doğulub, böyüyüb, boya-başa çatıb. Bu gün axşam Tiflisdən Batumiyə, ordan da Türkiyəyə gedəcəkdi, mən də fürsətdən istifadə edərək onu da məclisə dəvət etdim. Bir haşiyə 16
Sonuncu Naxçıvan xanı Ehsan Xan Kəngərlinin oğlu. Şücaətlərinə görə üçüncü dərəcəli “Müqəddəs Stanislav”, dördüncü dərəcəli “Müqəddəs Georgi” ordenləri ilə təltif olunub, brilyantla bəzədilmiş qılıncla mükafatlandırılıb.
Yüklə 3,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|