Soyqirimi: tarixin qanlı salnaməsi
Yüklə 3,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
müdafiə olunurdular. Şəhərin müdafiəsi əsasən avtomat və ov əri ilə silahlanmış yerli özünümüdafiə dəstəsi, yerli milis qüvvələri və M illi Ordunun döyüşçülərindən təşkil olunmuşdu. Fevralın ikinci yarısından başlayaraq erməni silahlı dəstələrinin mühasirəsinə alınmış Xocalı hər gün toplardan, ağır texnika dan atəşlərə, erməni dəstələrinin həmlələrinə məruz qalırdı. Şəhəri əhatə edən Daşbulaq, Mehdikənd, Ballıca, Həsənabad, Pirəməki, Noraguh və Mirzəcan kəndlərinə avtomat və pulem yotlarla silahlanmış yüzlərlə erməni yaraqlısı, «Alazan» raket qurğuları, PDM, ZTR və tanklar cəmlənmişdi. Qüvvələrin əsas hissəsi isə Xankəndidə və Əsgəranda əmrə hazır dayanmış dı. Həmin dövrdə şəhərdə hələ 3 min nəfər yerli əhali olsa da, Xocalıya vertolyot da göndərilmirdi. Ermənilər istər canlı qüvvə, istərsə də hərbi texnika və silah cəhətdən xocal 1 1Mar
dan müqayisəedilməz dərəcədə üstün idi. Buna rəğmən ölkə rəhbərliyi şəhərin xilası istiqamətində heç bir addım atmırdı. Halbuki düşmənin Xocalını yeni əsas hədəf kimi seçməsi və buraya hücuma hazırlaşması barədə şəhərdə olanlar tərəfin dən o vaxtkı Azərbaycan rəhbərliyinə lazımi məlumatlar veril mişdi. Baş verənlərdən mərkəzi hakimiyyət tam məlumatlı idi. Lakin hər hansı qabaqlayıcı tədbir görülmədi. Digər tərəfdən, həmin vaxtlar hakimiyyətə gəlmək istəyən AXC də bir tərəf dən hakimiyyəti iflic vəziyyətinə salmışdı. İqtidardakı qüvvə hakimiyyəti qoruyub saxlamaq, AXC də hakimiyyətə gəlmək istəyirdi. Bakıda başlar hakimiyyət davasına qarışdığından təkcə Xocalı yox, bütün Qarabağ taleyin ümidinə buraxılmış dı. Belə vəziyyət erməniləri daha da şirnikləndirir, Xocalını ələ keçirmək planlarının daha tez həyata keçirilməsi üçün onlara sanki bir stimul verirdi. Yaranan vəziyyətdən maksimum dərəcədə faydalanmağa çalışan ermənilər Xocalını daha tez ələ keçirməyə səy göstə rirdilər. 1992-ci il fevralın 25-də saat 22 radələrində Ermənis tandan Azərbaycan Respublikası ərazisinə qanunsuz keçirilmiş 304
silahlı qüvvələr, habelə Dağlıq Qarabağın millətçi ermənilə rindən təşkil olunmuş qanunsuz silahlı birləşmələri keçmiş SSRİ Müdafiə Nazirliyinin 366-cı motoatıcı alayının komandir heyəti və hərbi texnikası ilə birgə Xocalı şəhərinə hücuma keçdilər. Hücumda 366-cı alayın komandiri Zarviqorov Yuri Yuryeviç və mayor Ohanyan Seyran Muşeqoviçin komandan lığı altında alayın 2-ci batalyonu, Nabokix Yevgeni Aleksan- droviçin komandanlığı altında 3-cü batalyonu, həmçinin 1-ci batalyonun qərargah rəisi Çitçiyan Valeriy İsaakoviç, habelə alayda xidmət edən 50-dən çox erməni və digər millətlərdən olan zabit və gizirlər iştirak edirdilər. Eyni zamanda, hücum zamanı 90-dan çox tank, piyadaların döyüş maşını, top, D-30 qaubitsası və digər müasir hərbi texnikadan istifadə olundu. Hücumdan əvvəl şəhər şiddətli artilleriya atəşinə tutuldu. Güclü artilleriya atəşi şəhərdə olan müdafiə postlarını və müdafiə nöqtələrini sıradan çıxardı. Şəhəri artilleriya atəşinə tutduqdan sonra gecə saat 1-dən başlayaraq 4-ə qədər piyada ların şəhərə daxil olması davam etdi. Şəhərdə axırıncı müqa vimət məntəqəsi səhər saat 7-də susduruldu. Bu işdə yenə də 366-cı alayın texnikasından geniş şəkildə istifadə olundu. Beləliklə, ermənilər çoxsaylı ağır tanklar, PDM və zireh li transportyorların müşayiətilə Xocalını ələ keçirdilər. Onlar şəhərə daxil olduqdan sonra dinc əhalini xüsusi amansızlıq la qətlə yetirməyə başladılar. Bu zaman azğınlaşmış düşmən mülki əhaliyə, o cümlədən qadınlara, uşaqlara, qocalara aman vermədən, qarşılarına çıxan insanlara müxtəlif çaplı odlu silah lardan atəş açır, tank, PDM və digər texnikanın altına salaraq əzməklə qətlə yetirirdilər. Qanunsuz erməni silahlı qüvvələri mühasirədən çıxıb qaçmağa müvəffəq olmuş azərbaycanlıları milli mənsubiyyətlərinə görə yollarda, keçidlərdə, meşələrdə təqib edərək vəhşicəsinə öldürürdülər. Habelə azğınlaşmış erməni hərbçiləri əsir və girov götürdükləri azərbaycanlıları xüsusi amansızlıqla, işgəncə verərək qətlə yetirirdilər. Müha- 305
şirədən çıxıb qaçmağa müvəffəq olan sakinlər təqib edilərək Kətik meşəsində, Naxçıvanik yolunda, Qaraqaya ətrafında, Dəhraz kəndi yaxınlığında, Şelli istiqamətində, Əsgəran asfalt yolunun 86-cı kilometrliyində və digər ərazilərdə amansızlıq la öldürüldü. Əsir götürülənlərdən 18 nəfəri Əsgəran Rayon Daxili İşlər Şöbəsində işgəncə verilməklə qətlə yetirilmişdilər. Hücum zamanı dinc əhaliyə qarşı ağlasığmaz vəhşiliklər törədilir, dözülməz işgəncələr verilir, insanların başlarının də risi soyulur, müxtəlif əzaları kəsilir, gözləri çıxarılırdı. Habelə qadınların qarınları yarılır, adamlar diri-diri torpağa basdırılır və ya yandırılır, meyitlər zorakılığa məruz qalırdı. Xocalıda mülki əhalinin düşünülmüş şəkildə qətlə yetirilməsini sübut edən çoxsaylı faktlardan biri də budur ki, həmin gün əhalinin qaçıb qurtarmaq istəyən xeyli hissəsi ərazidən çıxış yollarında əvvəlcədən xüsusi hazırlanmış pusqularda güllələnmişlər. Faciənin törədilməsinə xeyir-dua verənlər sırasında Ermənis tanın sabiq prezidentləri Levon Ter-Petrosyan, Robert Koçar- yan və işğalçı ölkənin indiki dövlət başçısı Serj Sarkisyan da yer alır. Hələ 1992-ci ildə erməni ordusuna müraciətində Le von Ter-Petrosyan deyirdi: «Siz ermənilər düşməni öldürərkən ürəyiyumşaqlıq göstərməməlisiniz. Dağlıq Qarabağda azər baycanlı deyilənləri qırıb qurtarana və orada öz sivilizasiyamı zı bərqərar edənə qədər sizin düşmənə yazığınız gəlməməli dir». Dağlıq Qarabağ separatçılarına rəhbərlik edən Robert Ko- çaryan da eyni mövqeyin sahibi idi. Ermənistan prezidenti Serj Sarkisyan isə 1992-ci ildə Xocalı soyqırımını törədən qüvvə lərin komandanlarından olub, bu qüvvələri təşkilatlandıraraq yüzlərlə insanın ölüm əmrini verib və beləliklə, soyqırımıda birbaşa iştirak edib. Bu mənada Sarkisyanın Tomas de Vaalın «Qara bağ» kitabında yer alan aşağıdakı fikirləri də çox şey deyir: «Xocalıya qədər azərbaycanlılar elə bilirdilər ki, bizimlə zarafat etmək olar, onlar elə fikirləşirdilər ki> ermənilər dinc əhaliyə əl qaldırmazlar. Biz o stereotipi sındırdıq». 306
Yüklə 3,15 Mb. Dostları ilə paylaş:
|