Ş.Şəkərəliyev Z. A.Şəkərəliyeva

53
 
 
-kommunikasiya v
ə  kommunikasiya  əsasında  göndərilən 
mallar; 
-
sifarişçinin öz materiallarından hazırlanmış xammal; 
-hökum
ətlərarası sazişlər üzrə ixrac olunmalı mallar; 
-reeksport. 
Malların  ixracın  xarici  iqtisadi  siyasət  oriyentasiyası 
ç
ərçivəsində  meydana  çıxan  problem  Azərbaycan  mallarının 
xarici  bazara  çıxması  üçün  əlverişli  şəraitin təmin edilməsi ilə 
bağlıdır. 
Az
ərbaycan Respublikasının xarici iqtisadi siyasətinin ikili 
istiqam
ətini xarici rəqabətin dağıdıcı təsirindən milli iqtisadiyya-
tın  səmərəli müdafiə  səviyyəsini təmin etmək, eləcə  də  idxal 
gömrük  rüsumlarının  dərəcələrinin dəyişməsi  əsasında  xarici 
investisiyanı cəlb etmək üçün əlverişli iqtisadi mühit formalaşdır-
maqdır. 
Az
ərbaycan rəhbərliyinin idxal tərkibi xarici ticarət dövriy-
y
əsi kursu, ən azı 3 problemin həll olunmasını nəzərdə tutur. 
Birincisi, problem daxili ba
zarın zəruri mallara doldurulma-
sı və ölkənin rəqabətqabiliyyəti əmtəə istehsallarının müdafiəsi. 
Xarici iqtisadi f
əaliyyətin xarici subyektlərindən malların 
satın alınması və onların Azərbaycan ərazisinə gətirilməsini təmin 
etm
ək məqsədilə hökumət və DGK-in tərəfindən bir sıra mühüm 
q
ərarlar qəbul edilmişdir. 
Birincisi, idxal 
əməliyyatlarının  aparılmasında  gömrük 
orqanlarına təsdiq edilməsi tələb olunan sənədlərin siyahısı müəy-
y
ən edilmişdir: 
1.
Bağlanmış müqavilə; 
2.Yük gömrük b
əyannaməsi; 
3.İnvoys,  yəni  idxal məhsulun  əmtəə  dəyərini təsdiq edən 
s
ənəd; 
4.Spesifik m
əhsulların  idxalı  zamanı  müvafiq  hazirliklərin 
v
ə idarələrin icazəsi; 
5.Yol-n
əqliyyat sənədləri; 
6.Malın məişət sertifikatı. 

---

54
 
 
İkincisi, Azərbaycan Respublikası Dövlət gömrük Komitəsi 
t
ərəfindən müəyyən edilmiş qaydada müvafiq sənədlər aşağıdakı-
lar
dır: 
 1. Az
ərbaycan  Respublikasına  gətirilərkən idxal-gömrük 
rüsumuna c
əlb edilən malların siyahısını və idxal-gömrük rüsumu 
d
ərəcələri; 
 
2. İdxal gömrük-rüsumu haqqında müvəqqəti əsasnamə; 
 
3. Malın gömrük dəyərinin təyin edilmə qaydaları; 
4.
 
 M
əişət ölkəsinin təyin edilmə qaydaları. 
Üçüncüsü,  idxal  gömrük  rüsumlarından  azad  olunan  məh-
sul
ların siyahısı təqdim edilmişdir: 
 
–
uşaq geyimi və ləvazimatın tibbi avadanlığı 
-
 
Az
ərbaycan  Respublikası  ərazisində  birgə  və  ya xarici 
mü
əssisələr. Beynəlxalq birliklər və  təşkilatlar  tərəfindən yara-
dılan  qurumların  nizamnamə  fonduna  pay  haqqı  kimi  gətirilən 
texnologiyalar, xammal v
ə materiallar; 
-
 
Xarici investorların öz ehtiyaclarını ödəmək üçün əmlakı 
 - Müv
əqqəti gətirilən mallar; 
-
 
Xeyriyy
əçilik məqsədi ilə  gətirilən humanitar və  texniki 
yardım. 
Dördüncüsü, almadığı malları idxal-gömrük rüsumu ödənil-
m
əkdən azad olunmasının yeni qaydası müəyyən edilmişdir; 
-hökum
ətlərarası və digər sazişlər üzrə göndərilən Hazirlər 
Kabinetinin müvafiq q
ərarları ilə rəsmiləşdirilən mallar, material-
lar, texnologiya v
ə avadanlıq; 
-Xarici iqtisadi 
əlaqələrə nəzarət üzrə Dövlət Komissiyası-
nın gömrük rüsumlarından azad edilmə barədə protokoluna uyğun 
olaraq xüsusi t
əyinatlı mallar; 
-Az
ərbaycan  Respublikası  ərazisində  fəaliyyət göstərən 
birg
ə  və  xarici müəssisələr tərəfindən  istehsal  ehtiyacları  üçün 
pay haqları kimi gətirilən yeni texnologiya, avadanlıq, xammal və 
materiallar; 
-
xarigi investorların öz ehtiyaclarını ödəmək üçün əmlakı; 
-müv
əqqəti gətirilən mallar; 

---

55
 
 
-
sifarişçinin öz mtaeriallarından hazırlanan xammal; 
-
əvəzsi humanitar və texniki yardım. 
Beşincisi,  dövlət büdcəsinin və  hökumətin zəmanəti  əsa-
sınca xarici kreditlər hesabına maliyyələşdirilən idxal üzrə əmə-
liyyatlar  bağlanmış  müqavilələrin  ekspertizasından  və  qey-
diyyatından sonra həyata keçirilir. 
İkinci problem, daxili bazarın və ölkənin rəqabətqabiliyyətli 
əmtəə  istehsalçılarının  gömrük-tarif tənzimlənməsi vasitələrini 
xüsusi avadanlıq və  kompensasiya rüsumlarını, tarif  kvotalarını, 
el
əcə də malların ayrı-ayrı növlərinin idxalına dövlət inhisarının 
qanunvericilikl
ə müəyyən olunmuş qaydada tətbiq edilməsi kimi 
müdafi
ə  tədbirləri daxil olunmaqla –  bütün  arsenalına  əsaslan-
maqla müdafi
ə edilməsi. 
Daxili bazarın müdafiə edilməsi aşağıdakı istiqamətlər üzrə 
h
əyata keçiriləcəkdir: 
Birincisi, ölk
ənin  əmtəə  istehsaçılarına  xarici  rəqabətin 
m
ənfi təsirinin  yumşaldılması  məqsədi ilə  müdafiə  tədbirləri 
görülm
əsinin normativ bazasını təkmilləşdirmək yolu ilə. 
İkincisi, konkret müdafiə tədbirləri keçirməzdən əvvəl yox-
la
maların aparılması üçün zəruri olan operativ informasiya yox-
lan
ması  mexanizmini  yaratmaq  və  müdafiə  tədbirləri görül-
m
əsindən  əvvəl  yoxlamaların  aparılması  sisteminin  təkmilləş-
dirilm
əsi yolu ilə. 
Üçüncüsü, müdafi
ə  tədbirləri görülərkən təsərrüfat fəaliy-
y
ətinin əlaqədar xarici subyektləri ilə məsləhətləşmələr aparılma-
sını, metodika və praktikasını təkmilləşdirmək yolu ilə. 
Dövrdüncüsü, gömrük-tarif siyas
ətinin  əlaqələndirilməsini 
gücl
əndirmək yolu ilə. 
N
əhayət, beşincisi müdafiə tədbirlərinin tətbiqi nəticələrinin 
t
əhlili mexanizmlərini yaratmaq və öyrətmək yolu ilə. 
Üçüncü problem: xarici investisiyaların cəlb edilməsi üçün 
əlverişli şərait və stimulların yaradılması. 

---