Ş.Şəkərəliyev Z. A.Şəkərəliyeva

49
 
 
-
gömrük  orqanlarının  kadrlarla  kompleksləşdirilməsi üzrə 
şöbə; 
-
kadr hazırlığı üzrə şöbə. 
 
Az
ərbaycan Respublikasi Dövlət Gömrük  
Komit
əsinin strukturu 
 
 
 
СЯДР 
Ишляр 
идаряси 
Ясаслы тикинти вя 
мадди теxники 
тя
cщизат идаряси 
Инспексийа 
идaряси 
Мцщафизя 
дястяси 
Аналитик 
шюбя 
Тясяррцфат 
хидмяти 
Хариж и 
ялагяляр 
шюбяси 
Сядрин 
мцавини 
Сядрин 
биринж и 
мцавини 
Сядрин 
мцавини 
Сядрин 
мцавини 
Мцщасибат вя 
учот шюбяси 
Сядрин 
кюмякчиси 
Мятубат 
хидмяти 
шюбяси 
Щцгуг 
шюбяси 
Мяхфи 
шюбя 
Нювбятчи 
щисся 
Гачагмалчылыг вя 
Эюмрцк 
гайдаларынын 
позулмасы имля 
мцбаризя баш 
идаряси 
Малиyйя
, 
тариф вя 
валйута 
нязаряти баш 
идаряси 
Кадрлар 
идаряси 
Статистика 
вя тящлил 
идаряси 
Эюмрцк 
нязарятинин 
тяшкили баш 
идаряси 

---

50
 
 
2.3. Gömrük sistemind
ə idarəetmə – Azərbaycanın xarici 
iqtisadi siyas
ət mexanizminin halqası kimi 
Bazar  iqtisadiyyatının  tənzimlənməsində  beynəlxalq icti-
maiyy
ətin əldə etdiyi çoxillik təcrübə göstərir ki, hər bir ölkənin 
beyn
əlxalq rəqabətdə strategiyanın reallığı əlverişli iqtisadi əsasə 
söyk
ənməlidir. 
Az
ərbaycan  iqtisadiyyatında  iqtisadi  islahatların  həyata 
keçirilm
əsi nəticəsində  inkişaf  səviyyəsinə, xarici və  daxili 
bazarlarda r
əqabət qabiliyyətinin dərəcəsinə  və  digər səciyyə-
l
ərinə görə fərqlənən aşağıdakı sahələr və istehsal qrupları seçilir: 
1.İxrac  qabiliyyətli sahələr. Məsələ  bundadır  ki,  dövlətitn 
bilavasit
ə maliyyə iştirakı olmadan, onların möhkəmlənməsi üçün 
lazımi şərait yaradılmalıdır. Bu sahələr xarici investorlar üçün çox 
c
əlbedicidir və ölkənin iqtisadi təhlükəsizliyi üçün heç bir ziyan 
olmadan 
maksimal axını üçün şərait yaradılmalıdır. 
2.Mühüm elmi-texniki potensiala malik olan v
ə  nisbətən 
qısa  müddətdə  dünya və  daxili bazar üçün rəqabətqabiliyyətli 
mal
lar yaratmaq iqtidarında olan sahələr. Onlar üçün elə vəziyyət 
xarakterikdir ki, xarici bazar
a çıxmaq iqtidarı olan məhsul orada 
xüsusi k
əskin rəqabətlə  qarşılaşır,  xarici  investisiya  isə  xarici 
r
əqiblərin, maraqlarını əks etdirən siyasi şərtlər qoyurlar. 
3.Mü
əyyən texniki geriliklərlə  xarakterizə  edilən  qısa-
müdd
ətli xarici bazara çıxmaq iqtidarında olmayan daxili bazarın 
mü
əyyən hissəsinə  onlar  üçün  saxlanması  lazım  olan  sahələri 
seçilir. 
Bildiyimiz kimi, xarici iqtisadi siyas
əti beynəlxalq  əmək 
bölgüsünd
ən ölkələrarası  xarici  iqtisadi  əlaqələrin  inkişafı  üçün 
s
əmərəli və  maksimum dərəcədə  istifadə  etmək məqsədi ilə 
h
əyata keçirilən təşkilati. İqtisadi və siyasi tədbirlər kompleksini 
n
əzərdə tutmur. 
Ölk
ənin iqtisadi inkişafnıın indiki mərhələsində Azərbaycan 
qarşıdakı dövr üçün xarici iqtisadi siyasətinə heç olmazsa, 3 əsas 
istiqam
ətini fərqləndirmək olar: 

---

51
 
 
-h
ər şeydən əvvəl, icraçının stimullaşdırılması və Azərbay-
canın  ixracı  mallarının  xarici  bazara  çıxması  üçün  əlverişli 
şəraitin təmin edilməsidir; 
-xarici r
əqabətin  dağıdıcı  təsirindən  milli  iqtisadiyyatın 
m
əntiqə  uyğun  müdafiə  səviyyəsinin tətbiq edilməsi, eləcə  də 
xarici invest
isiyaları cəlb etmək üçün gömrük rüsumları dərəcə-
l
ərinin dəyişməsi əsasında əlverişli iqtisadi mühitin formalaşdırıl-
masıdır; 
-n
əhayət, xarici iqtisadi əlaqələrin  diberallaşdırılması,  yeni 
istiqam
ətli mühüm iqtisadiyyat sahələrinin təməlinin qoyulması. 
Hazırkı şəraitdə xarici iqtisadi siyasətin hər bir istiqamətini 
n
əzərdən keçirmək mühüm əhəmiyyət kəsb edir. 
Az
ərbaycan Respublikasının xarici iqtisadi siyasətinin birin-
ci istiqam
ətini  ixracın  stimullaşdırılması  və  Azərbaycan  icraçı 
mallarının xarici bazara çıxması üçün əlverişli şərait təmin edil-
m
əlidir. 
T
əsərrüfat fəaliyyətinin xarici subyektlərinə  malların  satı-
şında müəssisələri həvəsləndirmək, repsublikanın valyuta ehtiyat-
la
rının  və  ixracı  potensialının  artırılmasında  onların  maraqlarını 
yüks
əltmək məqsədi ilə bir sıra mühüm qərarlar qəbul edilməlidir. 
Birincisi, iqtisadi islahatların dəyişdirilməsinin ixracı mexa-
nizmini t
əkmilləşdirilməsini, məhsulun xarici ölkələrə  satışında 
mü
əsssiələrin fəaliyyətinin sərbəstləşdirilməsini və respublikanın 
valyuta ehtiyatlarının və ixrac potensialının artırılmasında onların 
maraqlarını gücləndirməyi nəzərə alaraq aşağıdakı qərarlar qəbul 
edilm
əlidir: 
1.Bütün hüquqi şəxslərə strateji malların respublika ixracına 
icaz
ə verilsin. 
2.Starteji  malların  xarici  ölkələrə  satışından  əldə  olunan 
valyuta v
əsaitlərinin mədaxildən daxil olmalar hesabına Azərbay-
can  Respublikanın  Vahid  Valyuta  Fondunun  formalaşdırmaq 
üçün bel
ə  malların  ixracında  SDV  ilə  minimal kvotalar təsdiq 
edilsin. 

---

52
 
 
3.Respublikanın  vahid  valyuta  fonduna  starteji  və  digər 
mal
ların  satışından  mədaxil  olunan  valyutanın  vaxtında  daxil 
olmasını təmin etmək məqsədi ilə məhsulun SDV ilə satışı yalnız 
qabaqcadan öd
əmə şəklində həyata keçirilsin. 
4.Malların icrasına yalnız səlahiyyətli bankların ödəmə, ya 
da akkreditiv açılması haqqında təsdiqi üzrə icazə verilsin. 
5.istehsal olunan m
əhsulun bazar qiymətlərinin  formalaş-
drılması məqsədi ilə dövlət müəssisələrinə və təşkilatlarına satışı 
bir qayda olaraq tender üzr
ə, yaxud respublikanın əmtəə birjaları 
vasit
əsi ilə həyata keçirməyi bir vəzifə olaraq tapşırılsın. 
İkincisi, xarci ticarət əməliyyatlarının icra mexanizmi işlə-
nib hazırlanmışdır.  İxracı əməliyyatlarını aparmaq üçün  gömrük 
orqanlarına təqdim edilməsi tələb olunacaq sənədlərin siyahısına 
aşağıdakılar daxildir: 
1.T
əsərrüfat  sukbyektinin  hüquqi  şəxs kimi fəaliyyətini 
t
əsdiq edən sənəd; 
2.Hüquqi şəxsin statistik kodu; 
3.Bağlanmış müqavilə (kontrakt); 
4.İxrac olunan malların, məişət sertifikatı 
5.İxrac  olunan  malların  haqqının  ödənilməsi üzrə  dəyərin 
öd
əniş və ya qaytarılmayan akkreditivin açılması barədə səlahiy-
y
ətli bankın sənədi. 
6.Müv
əqqəti Hazirlik və  komitələrin  razılığı  (spesifik 
m
əhsluların ixracı zamanı). 
7.Yük gömrük b
əyənnaməsi 
Üçüncüsü, ixrac gömrük resurslar
ından  azad  olunmuş 
m
əhsulların siyahısı təsdiq edilmişdir; 
-barter 
əməliyyatlarına görə dövlət sifarişi üzrə ixrac olunan 
mallar; 
-istehsal ehtiyatclar
ına görə xammal almaq üçün müəssisə-
l
ərin barter əməliyyatları üzrə ixrac etdikləri qeyri-strateji mallar, 
el
əcə  də  ehtiyat hissələri,  avadanlıq,  məhsul,  tikinti  texnikası, 
maşın və mexanizmlər. Yük və sərnişin nəqliyyat vasitələri; 
-dövl
ət sifarişi üzrə SDV ilə satılan mallar; 

---