Ş.Şəkərəliyev Z. A.Şəkərəliyeva

37
 
 
4)  Az
ərbaycan  Respublikasının  gömrük  sərhədindən  tranzit 
gömrük rejimi alt
ında keçirilən malların gömrük rəsmiləşdirilməsinə 
30 AB
Ş dolları, hər əlavə Tranzit Yük Bəyannaməsi üçün 10 ABŞ 
dollar
ı miqdarında məzənnəyə görə gömrük yığımları alınır. 
5)  fiziki 
şəxslər  tərəfindən  Azərbaycan  Respublikası  gömrük 
ərazisinə  gətirilən nəqliyyat vasitələrinin qeydə alınması üçün vəsiqə 
verilm
əsinə  görə:  -  yük  və  minik  avtomobilləri,  mikro-avtobus  və 
avtobuslar üçün - 20 AB
Ş dolları; digər nəqliyyat vasitələri üçün 15 
AB
Ş  dolları  məbləğində  məzənnəyə  uyğun  olaraq  manatla  ödənc 
al
ınır. 
6) mallar
ın və nəqliyyat vasitələrinin Azərbaycan Respublikası 
orqanlar
ının  iş  vaxtından  kənarda  və  müəyyən  edilmiş  yerdən 
k
ənarda rəsmiləşdirilməsinə görə gömrük yığımları ikiqat miqdarda 
al
ınır. 
Saxlanca  gör
ə  gömrük  yığımları.  Gömrük  anbarlarında  və 
sahibi  Az
ərbaycan Respublikası gömrük orqanları olan müvəqqəti 
saxlanc  anbarlar
ında malların və nəqliyyat vasitələrinin saxlancına 
gör
ə göstərilən xidmətlərin orta dəyərindən asılı olaraq Azərbaycan 
Respublikas
ı  Nazirlər  Kabineti  ilə  razılaşdırmaqla  Azərbaycan 
Respublikas
ı Dövlət Gomrük Komitəsinin müəyyən etdiyi miqdarda 
gömrük
 
y
ığımları alınır (Gömrük Məcəlləsi 113-cü maddə). 
 Mallar
ın  gömrük  müşayətinə  görə  gömrük  yığımları. 
Mallar
ın gömrük müşayiətinə görə Azərbaycan Respublikası DGK-
nin  Az
ərbaycan  Respublikası  Nazirlər  Kabinetinin  razılığı  ilə 
mü
əyyən etdiyi miqdarda gömrük yığımları alınır. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

38
 
 
II FƏSİL. AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASINDA 
GÖMRÜK İŞİNİN TƏŞKİLİ VƏ İDARƏEDİLMƏSİ 
SİSTEMİNİN XARAKTERİSTİKASI 
 
2.1. Müasir dövrd
ə idarəetmə prosesinin 
 h
əyata keçirilməsi mexanizmi 
 
İdarəetmə sisteminin mühüm komponenti idarəetmə prose-
si
dir.  İdarəetmə  prosesi müvafiq idarəetmə  metodlarından  və 
prinsipl
ərindən istifadə etməklə müəyyən funksiyaları reallaşdır-
maq yolu il
ə  sistemində  birləşdirilmiş  idarəetmə  subyektlərinin 
idar
ə  edilən obyektin keyfiyyət vəziyyətinin dəyişdirilməsinə, 
kollektivin m
əqsədlərinin  əldə  edilməsinə  yönəldilmiş  fəaliy-
y
ətdir. Bu proses metodoloji, funksional, iqtisadi, təşkilati, sosial 
v
ə informasiya aspektlərinin seçildiyi özünəməxsus məzmunu ilə 
f
ərqlənir. 
1. Metodoloji aspekt. 
İcdarəetmə  prosesi mərhələ  üzrə 
mü
əyyən  ardıcıllıqla,  məqsədi gümanetmə, vəziyyəti qiymətlən-
dirm
ə, problemi müəyyənetmə, idarəçilik qərarlarının  hazırlan-
ma
sı üzrə reallaşdırır. 
M
əqsəd – idarə edilən sistemin necə olması barədə gömrük 
orqanı rəhbərinin təsəvvürüdür. 
İdarəçilik  şəraiti  –  konkret idarəetmə  sahəsində  müəyyən 
zamanda meydana çıxan və rəhbərin müvafiq hərəkətlərini tələb 
ed
ən bütün daxili və xarici, obyektiv və subyektiv şərtlərin məc-
musudur. 
İdarəçilik situasiyalarına (vəziyyət) bunlar aiddir: 
Sad
ə  və  mürəkkəb;  yaxşı  nəzərdən keçirilə  bilən və  çətin 
t
əhlil edilən qısamüdətli; uzunmüddətli; qlobal, qismən, kompleks 
h
ərəkətlər və ya birdəfəlik tədbirlər tələb edən. 
Problem-situasiya v
ə məqsəd arasındakı əsas ziddiyyətdir. 
2.  İdaəçilik qərarlarının  hazırlanması  probleminin həlli 
yollarının axtarışı eləcə də tanınmış yolun praktiki reallaşması ilə 
bağlı təşkilati işdir. 

---

39
 
 
3. Funksional aspekt. Ümumi idar
əetmə  funksiyalarının 
mü
əyyən ardıcıllıqla reallaşdırılmasıdır. 
4.  İqtisadi  aspekt  idarəedilən  sistemin  resurslarının  tələba-
tını  müəyyən etməklə  və  onlardan istifadəni qiymətləndirməklə 
bağlı idarə edən sistemin fəaliyyəti ilə müəyyənləşdiririlr. 
5. T
əşkilati aspekt. Təşkilati – sərəncam verici metodlardan 
idar
ə edilən sistemə nizamlama, normalaşdırma, təlimatlandırma, 
m
əsuliyyət ardıcıllığı ilə istifadə edilməsindən ibarətdir. 
6. Sosial aspekt. 
İdarəetmənin  avtomatlaşdırmasının  bu  və 
ya dig
ər dərəcəsindən asılı olmayaraq onda bütün mərhələlərində 
insanın iştirakı ilə müəyyən edilir. 
7. İnformasiya aspekti idarəetmə prosesində informasiyanın 
şəklini dəyişməsi üzrə  əməliyyatların  müəyyən  ardıcıllığından 
ibar
ətdir. 
İdarəetmə  prosesinə  xas  olan  bütün  çoxsaylı  əməliyyatları 
aşağıdakı şəkildə qruplaşdırmaq olar: 
1.
 
M
əqsədli müəyyənetmə əməliyyatları. 
2.
 
İnformasiya işi əməliyyatları. 
3.
 
Analitik 
iş  və  qərar  variantlarının  layihələndirilməsi 
əməliyyatları. 
4.
 
F
əaliyyət variantını seçmə əməliyyatları. 
5.
 
T
əşkilati-təcrübi iş əməliyyatları. 
M
əqsədin idarəetmədəki roluna görə idarəetmənin bir neçə 
növünü f
ərqləndirmək lazımdır. 
1. K
ənara çıxmalara görə idarəetmə. 
Bü növ idar
əetmə  gömrük  orqanlarının  idarə  edilməsi 
iyerarxiyası  bütün  səviyyələrində  vardır.  Çünki  başlıca  olaraq, 
mövcud v
əziyyətlərə görə qurulur. 
2. Pr
oqramlı idarəetmə. Bü cür idarəetmədə fəaliyyət proq-
ramı tərtib olunur və bu proqrma görə hər kəsin hüquq və vəzi-
f
ələri müəyyənləşdirilir. 
3.  Ən  effektli  forma  isə  məqsədin idarəetməsicir. Bu for-
mada m
əqsəd dəqiq müəyyən edilir. Məqsəd  ağacı  qurulur.  Bu 

---