Sükut zonası Şahin Böyükağa oğlu Əlibəyli Zone of silence
Yüklə 3,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
39
qətiyyən baş tutmaması olduqca qəribə hadisədir. Həmin ərazi mütəxəssislər tərəfindən «radiosükut zonası», orada yaşayan yerli sakinlər tərəfindən isə sadəcə «sükut zonası» adlandırılmışdır. Ona başqa sözlə «sakitlik zonası», yaxud «sükut rayonu» da deyilir. Hələ milyon illər bundan qabaq özünün bol suyu ilə bu yerləri basmış qədim okeanın adına uyğun olaraq qeyri-adi ərazini «Tetis dənizi» də adlandırırlar [4; 9; 12; 13; 15; 16; 18]. «Tetis» terminini ilk dəfə XIX əsrdə Avstriya geoloqu və ictimai xadimi, Vyana Universitetinin professoru və Vyana Elmlər Akademiyasının prezidenti Eduard Züss (Eduard Suess) 1893-cü ildə «Yerin siması» adlı məşhur əsərində işlətmişdir. «Tetis» sözü qədim yunan dəniz ilahəsi Tefidanın (Tethys) adından götürülmüşdür. Tetis Kembridən əvvəlki dövrün axırı – Paleozoyun əvvəlində müasir Avrasiya materikinin yerində əmələ gəlmiş, şimal və cənubdan qədim platforma sahələrilə əhatələnmiş, Atlantik okeanı ilə Sakit okeanı birləşdirmiş qədim okean hövzəsidir. Güman edilir ki, Aralıq dənizi, Qara dəniz və hətta Xəzər dənizi məhz Tetisin qalıqlarıdır.
Şəkil 51. Eduard Züss (Eduard Suess; 1831–1914) «Sükut zonası» Meksikanın şimalındakı Mapimi şəhərində, ölkənin üç ştatının arasında – Duranqo, Çiuaya və Koauila ştatlarının sərhədində, elə böyük olmayan Sebalyos şəhərinin yanında, ondan cəmi 25 mil (40 kilometr) aralıda, Amerikanın Texas ştatına məxsus El-Paso şəhərciyindən 400 mil (644 kilometr) cənuba doğru yerləşir. İnzibati baxımdan Duranqo ştatına daxil olan «sükut zonası» səhranın ən qəribə və təəccüblü bir yeridir, biyabanın qeyri-adi və anlaşılmaz bir hissəsidir.
40
Şəkil 52. Meksikadakı «sükut zonası»nın xəritədəki yeri
«Sükut zonası» kənarları boyunca dağlar yerləşən, özü isə yastı düzənlik olan bir yerdir. «Zona» alçaq dağların əhatəsində olduğundan yuxarıdan bir vadi (dərə) kimi görünür.
Şəkil 53. Meksikadakı «sükut zonası»nın başlamasını göstərən işarə 41
Məlumdur ki, «sükut zonası» şimal enliyinin 26–28-ci və qərb uzunluq dairəsinin 102–106-cı dərəcələri arasında yerləşir. Planetimizin digər müəmmalı nöqtələrinin (Bermud üçbucağı, Misir piramidaları, Himalaydakı budda monastırları, həmçinin nə vaxtsa əfsanəvi Atlantida ölkəsinin mövcud olduğu yer) məhz bu coğrafi koordinatlarda yerləşməsi elm adamları tərəfindən maraqla qarşılanır və bunun bir təsadüf olduğuna inanmaq çox çətindir. Həqiqətən «sükut zonası» anlaşılmazlığına, müəmmalılığına görə yalnız həmin yerlərlə müqayisə edilə bilər və buna layiqdir. Sirr və müəmmalarla dolu olan və bütün dünyada tanınan həmin yerlərin hamısının «radiosükut zonası» ilə eyni paraleldə yerləşdiyinə əmin olmaq üçün xəritə üzərində barmaqlarını gəzdirmək kifayətdir. Əlbəttə, onların hamısının eyni bir coğrafi enlikdə yerləşməsinin səbəbləri bir daha araşdırılmalı və tədqiqatçıları tam qane edəcək hərtərəfli izahı verilməlidir. Alimlər inandırmağa çalışırlar ki, Meksikadakı «sükut zonası» qorxunc adı sənədlərlə təsbit olunmuş Bermud üçbucağının sanki quruda olan bir variantıdır. «Sükut zonası» insanda dərhal həzinlik, qəmginlik, məyusluq doğuran bir sahədir. Buraya düşən istənilən cəsarətli insan dərhal bir müəmmalı qorxu, anlaşılmaz vahimə, izahedilməz dəhşət keçirir. Ərazini seyr edən insan özündən asılı olmayaraq qəribə qorxu hissi yaşayır, yalnız kədərlilik duyur, çox qısa zaman ərzində ruhdan düşür, ümidsizliyə qapılır. Qum, kaktus, zəhərli ilan, sayca çox az adam – «zonanın» malik olduğu bütün zənginlik məhz bunlardan ibarətdir. Düzəngahlığın yalnız hərdənbir gözə dəyən cansız tikanlı kolcuqları, zəif inkişaf edən kaktusları, çoxlu sayda olan sürünənləri, xüsusən qəribə tısbağaları və zəhərli ilanları onun qorxunc təsirini bir qədər də gücləndirir.
Şəkil 54. «Radiosükut zonası»nda saatın dayanması, kompasın düzgün işləməməsi, orada qəribə struktura malik daşların tapılması tədqiqatçıların diqqət mərkəzində dayanır.
42
Bununla belə, insanlar hələ tarixə qədərki zamanlardan burada məskunlaşmış, sayca elə çox olmayan bulaqların ətrafında öz məskənlərini qurmuş, kəndlərini salmışlar. Ancaq bulaqların çox bir hissəsinin suyu çəkilmiş, yalnız bəziləri qurumamışlar. «Sükut zonası» praktik olaraq iri yaşayış qəsəbəsinin olmadığı bir yerdir. Daimi yaşayış yeri kimi oranın seçilməsi heç bir vəchlə üstün tutulmur. Bu gün «zonanın» yalnız kənarları boyunca, dağlara yaxın ərazilərdə yerli sakinlər yaşayırlar. Son illərin məlumatına görə, Mapimi şəhərində yaşayan adamların sayı cəmi 4765 nəfərdir. «Sükut zonası» sirli və sehrli bir yerdir, sanki xəyal aləmində cərəyan edən hadisələrin baş verdiyi ərazidir. Dünyanın bu ucqar hissəsində sanki bəşəriyyətin gözlərinin bağlı olması haqqında qeydlərə tam bəraət qazandırmaq lazım gəlir. Bütün bunlara rəğmən gözəllik, axar-baxarlılıq nöqteyi-nəzərindən «sükut zonası» insana olduqca güclü təsir bağışlayan, onda çox dərin təəssürat yaradan bir yerdir. Demək olar ki, həmişə buludsuz, açıq olan mavi səma və qırmızımtraq-sarı rəngdə qumlu torpaq kənardan kifayət qədər qəşəng və cəlbedici görünür. Ərazinin bütün ekzotik mənzərəsi elə yüksək olmayan yasəməni-narıncı rəngdə dağlarla haşiyələnmişdir. «Sükut zonası»nı təkcə alim və səyyahlar tədqiq etmir, eyni zamanda jurnalistlər (müxbirlər, fotoqraflar) onun barəsində materiallar hazırlayırlar. Qəribə yerin başlıca «ləzzəti», «füsunkarlığı» heç bir texniki vasitənin burada işləyə bilməməsidir. Avtomobilin mühərriki qəfildən dayanır (səsi kəsilir), yaxud gözlənilmədən onun işində fasilə yaranmasından ibarət pozğunluq müşahidə edilir. Araşdırmalar nəticəsində məlum olur ki, «dərədə» radio rabitəsi mütləq mənada, qətiyyən mümkün deyildir. Burada görünə biləcək bir əngəl, şübhə doğuracaq bir səbəb olmadan hansısa naməlum qüvvə dövri olaraq radio və televizor efirində siqnalları boğur, onları söndürür, səsini batırır. Çox vaxt radio tam gücü ilə qoşulmasına, səs artırıcısının lap axırıncı həddə qədər burulmasına baxmayaraq yenə səsi çıxmır, yaxud güclə eşidilir. Bu yaşayış məntəqəsindən təxminən 50 kilometr adamsız səhraya doğru gedilərsə, orada radio tam sönür. Ancaq «zonada» az sayda yerlər var ki, orada antenanı lazım olan səmtə yönəltdikdə hətta gücü az olan qəbuledici sanki cana gəlir və çox uzaq məsafələrdəki stansiyalardan siqnalları qəbul etməyə başlayır. Məsələn, zəif hesab edilən qəbuledicinin antennasını müvafiq istiqamətə tuşlamaqla Yaponiya və yaxud Çində yayımlanan verilişləri izləmək mümkündür. Lakin çox vaxt radioqəbuledicilər susmağa üstünlük verir, yaxud naməlum dillərdə aydın olmayan hansısa bir nitqi translyasiya edir. Hər necə olsa, radioqəbuledicilərin fəaliyyəti qənaətbəxş sayılmır. Radioqəbuledicilərin burada əsasən susması heç cür izah edilə bilmir. Heç bir radio və televizorun veriliş qəbul etməməsi nəzərləri daha çox cəlb edən bir hadisə kimi qarşılanır. Yerli sakinlər tərəfindən verilən «sükut zonası» adı elə buradan götürülmüşdür. «Sükut zonası»nda digər cihazlar dəyişməz surətdə sıradan çıxır, məsələn, aydın olmayan səbəbdən həmişə saatlar dayanır, istər qol saatları, istərsə də avtomobildə və hər hansı cihazda olan saatlar artıq işləmir, kompasın əqrəbi bir yerdə dayanmır, əsir-yesir qalmış kimi çox böyük sürətlə fırlanır, çünki planetin hissələrini səhv salır, cəhətləri müəyyənləşdirə bilmir, daim axtarış etdiyindən oynayır, müvafiq cəhəti bildirmək əvəzinə eyni vaxtda qarmaqarışıq hərəkətlərlə dünyanın dörd bir tərəfini göstərir. Yüklə 3,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|