Sükut zonası Şahin Böyükağa oğlu Əlibəyli Zone of silence
Yüklə 3,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İkinci fəsil. Coğrafiyada «sükut zonası» § 2.1. İstənilən rabitə formasının qadağan olunduğu «sükut zonası»
29
Şəkil 38. «Radiosükut zonasının» əmələ gəlməsinin sxemi
§ 2.1. İstənilən rabitə formasının qadağan olunduğu «sükut zonası» Müasir insan gündəlik həyatında «radio», «televizor», «telefon», «internet», «vay-fay» və başqa texnogen sözlərdən hər gün istifadə edir. Əlbəttə, indiki insanın həyatını mükəmməl texniki vasitələr olmadan təsəvvür etmək çətindir. Bildiyimiz kimi, «vay fay» istilahı ingilis dilində olan «Wireless Fidelity» söz birləşməsinin qısaldılaraq «Wi-Fi» şəklinə salınmasından yaranmışdır. Həmin söz birləşməsini «simsiz dəqiqlik» («məftilsiz dəqiqlik», «telsiz dəqiqlik») və yaxud «simsiz keyfiyyət» («məftilsiz keyfiyyət», «telsiz keyfiyyət») kimi tərcümə etmək olar. «Wi-Fi» özü simsiz şəbəkə üçün «Wi-Fi Alliance» ticarət markasıdır (şəkil 39).
Şəkil 39. «Wi-Fi» ticarət markası «Vay fay» ilk dəfə 1996-cı ildə Avstraliya İttifaqının paytaxtı Kanberra şəhərində «Elmi və Sənaye Tədqiqatlarının Təşkili Birliyi»nə («Commonwealth Scientific
30
and Industrial Research Organization») məxsus radioastronomiya laboratoriyasında yaradılmışdır. Simsiz mübadilə protokolunun yaradıcısı mühəndis Con O’Sallivan (John O’Sullivan) olmuşdur (şəkil 40).
çəkilmişdir.
«Vay fay» tez və etibarlı simsiz lokal şəbəkə yaradılmasına imkan verən mükəmməl texnologiyadır. Hal-hazırda radio kanalları üzrə rəqəmsal məlumatlar selinin (axınının) daha rahat ötürülməsi standratlarının tam bir ailəsi inkişaf etdirilir. Ancaq texniki proqres (tərəqqi) ilə bir yerdə sivilizasiyaya elektromaqnit şüalanması kimi görünməyən bir təhlükə gətirilmiş oldu. Elektromaqnit şüalanmasının insan orqanizmi üçün zərər yetirməsi, sağlamlığa mənfi təsir bağışlaması haqqında çox danışmaq olar. Həmin məsələ ayrıca bir tədqiqat mövzusudur. Təbiblər simsiz internetin orqanizmdə çoxlu sayda naxoşluğa səbəb olduğunu öyrəndikdə bundan çox təəccüblənmişlər. Hətta soyuqlama, miqren, artralgiya (oynaqlarda ağrı) və hissəvi korluq kimi halların çoxalmasında «vay fay» şüalanmasının özünəməxsus rolu vardır. Bir çox insanlarda elektromaqnit dalğalarının təsirinə qarşı həddən ziyadə yüksək həssaslıq olur. Buna «elektromaqnit hipersensitivliyi» adı verilmişdir. Elektromaqnit hipersensitivliyi olan xəstələr təsdiqləyirlər ki, elektrik cihazlarından, simsiz və elektrik şəbəkələrindən gələn şüalanma onlarda ağrı, ürək bulanması, ürək döyüntülərinin tezləşməsi və digər arzuolunmaz hallar törədir. Fenomen artıq 15 ildən çox bir müddətdə məlum olmasına baxmayaraq hələlik alimlər qeyd edilən simptomların şüalanma ilə əlaqəsini aşkara çıxara bilməmişlər. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı və ölkələrin böyük əksəriyyəti elektromaqnit hipersensitivliyini ayrıca xəstəlik hesab etmir. Aparılan sorğu nəticələrinin təhlili göstərir ki, avropalı və amerikalıların 2 %-dən 5 %-ə qədəri özlərini texnogen xəstəliyin daşıyıcısı hesab edirlər. Həkimlər oxşar şikayətlərlə əlaqədar olan müraciətləri dinlədikdə sadəcə bunların «allergiya» növü olduğunu söyləyir, ancaq mövcud simptomları müalicə etməkdə pasiyentlərə yardım göstərə bilmədiklərini boyunlarına alır, yalnız təbiətin qoynunda və «vay fay» olmayan yerlərdə çox vaxt keçirmələrini tövsiyə etməklə kifayətlənirlər. Hazırda simsiz texnologiyanın, «vay fay» şəbəkəsinin olmadığı yer tapmaq olduqca çətindir. Üz tutduğumuz park və xiyabanlarda, heç olmasa qısa müddət ərzində şəhərin səs-küyündən canımızı qurtarmaq üçün yollandığımız kəndlərdə, bir sözlə, hər yerdə mobil texnologiya və «vay fay» vardır. Hal-hazırda «vay fay» şəbəkəsinin olmadığı yeganə yer Amerika
31
Birləşmiş Ştatlarındadır. Hətta zarafatı xoşlayan həkimlər «texnogen allergiklərin» sağlamlığının bərpası üçün məhz həmin yerə getməyi onlara məsləhət görürlər.
Şəkil 41. Planetimizin ən sakit şəhəri olan Qrin Benkin xəritədəki yeri 32
Şəkil 42. Qrin Benk şəhərciyi insanların sadə həyat sürə bildiyi yerdir.
Həqiqətən Qərbi Virciniya ştatında yerləşən Qrin Benk şəhərciyində «vay fay» və mobil rabitə yoxdur [5; 29]. Saytlardan bir çoxunda Amerika Birləşmiş Ştatlarının Qrin Benk şəhərciyi «vay fay qaçqınları» («Wi-Fi-refugees») üçün bir Məkkə kimi təsvir edilmişdir [5].
Şəkil 43. Qrin Benk radioteleskopunun yaxınlığında yaşayan insanların başlıca məşğuliyyəti mal-qara saxlamaqdır.
Qrin
Benkdə Milli
Radioastronomiya Observatoriyasının (National Radioastronomy Observatory) tam dönən parabolik radioteleskopu yerləşir. Radioteleskop 1959-cu ildən 2010-cu ilə kimi Qərbi Virciniya ştatından ABŞ senatoru kimi çalışmış məşhur amerikan siyasətçisi Robert Karlayl Berdin (Robert Carlyle Byrd) şərəfinə olaraq 33
«Qrin Benk radioteleskopu» («Green Bank radiotelescope») adlandırılmışdır. Cihaz 2000- ci ilin 22 avqustunda açılmış, işə salınmışdır. Radioteleskopun yanında tikilmiş nəzarət binasında onun mərkəzi idarəedici kompüteri, yazan qurğu (qeydə alan sistem) və antenna vasitəsilə qəbul edilmiş radio siqnallarının emal edilməsilə əlaqədar olan digər avadanlıqlar yerləşir.
Observatoriya kodu «256», fokus məsafəsi 60 metr, hündürlüyü 148 metr, çəkisi 8500 ton, antenna güzgüsünün toplayıcı sahəsi 7854 kvadrat metr, tezlik diapazonu 0,1– 116 hektohers (10 2 hers) olan, tam dönən (fırlanan) parabolik radioteleskop 2015-ci ilin iyun ayındakı qiymətləndirmələrə görə dünyada bu qəbildən olan qurğular arasında ən böyüyü hesab edilir. Onun antennasının (radio dalğalarını tutmaq və yaymaq üçün çəkilən məftilin) diametri 100 metdən artıqdır. Nəhəng qurğunun güzgüsü müvafiq oxları boyunca 100 x 110 metr ölçülərinə malikdir. Yerli sakinlər onu «böyük əşya», «nəhəng şey» adlandırırlar. Radioteleskopun üstünlüyü 1000 dərəcəni keçən dəqiqliklə göyün istənilən nöqtəsinə istiqamətlənə bilməsidir. Dalğanın minimal işçi uzunluğu 6 millimetr hesab edilir. Qurğunun qarşısında duran başlıca vəzifə planet, komet, pulsar və digər kosmik cisimlər, uzaq qalaktikalar və erkən kainat tərəfindən şüalandırılan radio dalğalarını müfəssəl tədqiq etməkdir.
Yüklə 3,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|