Sumqayıt Dövlət Universiteti Azərbaycan dili və dilçilik kafedrası Folklorşünaslıq Elmi-Tədqiqat laboratoriyası

Bərəkətdəməxz  ('/‘)-qurtarmaq. -Öiin  baxdım  anbardakı  un 
bərkətdiyif.
Bərəçi  (is.) -   qoyunlan  sağılan  yerə  tərəf səsləyib  sürən  adam 
(adətən,  uşaqlar bərəci  olardılar).  -  Həmməşə  çovannar öz uşaxlanm 
bərəçi yazdınilar ki, aylıx alsmnar.
1. 
Bərk/fbərt  (sif.)  -   xəsis.  -   Zilfİqar  çox  bərt  adamdır,  öz 
uşaxlanna da qıymır..
1. Bərk//bərt  (z.)  -   möhkəm.  -   O,  maşını  çox  bərt  sürür,  biı 
xata çıxartmasa yaxşıdı.
2. Bərt  (sif.)  -uca.  -   Keçiiər  bərt  bir  yerə  çıxmışdılar,  əms 
səsdənəcəyim aşşağı tüşdülər.
Bərtdən  (z.)  -bərkdən,  hündürdən.  -   Gördüm  kin,  biri  rnərn 
gecə bərtdən səsdiyir, səsinnən tamdım kin, Allahquiu əmimdi.
Bərtix'  (is.) -qabar.  -Ə yağım  bərtix'  oluf,  yerivəndə  ağn  verir 
yaman.
1.  Bəm  (əd.) -  bəs. -  Bəm mən getmiyim.
2.  Bəm  (b.) -  məgər. -  Bəm böün iclas oirnuj'acax?
Bəsdəmə  (sif.)  -   kökəltmə.  -   Bəsdəmə  mahn  əyaxlannnan
yaxşı xaş  olur.
Bəyax//bayax//bayaxlarım  (z.)  -   Aza  yerinə  getmişdim 
bəyaxlanm çox adam vanydı.
Bəzir  (is.)  -   zəyərək  yağı.-Zəyrəyi  bəziıxanada  əzif  söram 
bəzir  yağt  qayınrlar.  Ağbaba  və  Şörəyeiin  kəndlərində  bəzirxaniar 
oluf.  “Zor zəyərəkdən bəzir çıxardar”  (atalar sözü).
Bəzirgan  (is.)  -   tacir.  -   Bu  Bəysafa  da  mal  alıf satır bəzirgan
kimi.
Fars  mənşəli 
bəzirgan 
(bazar-kan) 
sözü  "‘Kitabi-Dəds 
Qorqud”da  da  işlənmişdir:  Oğlan  bazırqanlar  xüsusundan  qız  söz 
söyləmişdi (12.53).
Bıdı-bıdı  (sif.)  -   dodağmda  deyinən.  -   Dilbar  arvad  hey 
görürsən kin, bıdı-bıdı damşır.
Bırıllatmax  (f.)  -   tullamaq  -   Məhərrəm  kişi  çəx’miyi  uşağm 
dalmcax bmllatdı.
Bıyıx (is.) -  bığ. -Ə w əllərd ə kişilər yekə bıytx qoyardılar.
1.  Bic  (is.) -  qeyri-qanuni  doğulan uşaq. -  Bic uşax çox yaman 
olur, çox bilir.
2.  Bic.  (is.)  -   taxılm  içində  alaq  kimi  bitən  ot-ələf.  -Arpamn 
içində çoxlu bic ot  b itif
Bicərtdəx' (sif)  -  bacanqlı,  kələkbaz,  qoçaq  uşaq.  -  Bu Temir 
çox bicərtdəx' uşaxtı, nə iş olsa,  onu görür.
Bicnə  (z.)  -   erkən  doğan  mal-heyvan.  -   Bicnə  doğan  maldan 
damazdıx olmaz.
Bicələ  (sif.) -   arif.  çoxbilmiş.  -  Bu  biçələ  Mahmudun başı  hər 
işdən, hər şeydən çıxır.
1. Bilix' (sif.) -  fağır, yazıq.  - Bilix' Səməd bir iş bacarammır.
2.  B ilix'  (is.)  -   qaz  balası.  -Bilıx’lərdən  ikisini  qırğı  apan f
gedif.
Bildirrərim  (z.)  -   keçən  il.  -   Gənciyə,  İmamzadıya  ocağa 
getmişdım bildirrərim.
Burada  morfoloji  daralma  ilə  bir  ildir  kəlməsi  “bildir” 
formasma düşmüşdür.
Binəli//binəllik  (z.)  -   həmişə,  hər  vaxt.  -Ö z   isdərini  özdəri 
görüllər binəli.
Binədən  (is.)  -  əvvəldən,  əvvəlcədən.  -   O  yetiminki  binədən 
gətimiyif.
Binnət olandan  (f.) -  əsası qoyulandan. -  Dünya binnət olannan 
xəstəlix də var.
Birəçicəyi  (is.)  -  ətirli  dərman  bitkisi.  -   Ziyaratın  döşündə 
birəçicəyi çox olur.
Biryollux  (z.)  -   bir  dəfəlik,  həmişəlik.  -B u   işi  biryollux  qutar 
gessin.
Ağbaba  şivəsində  bir  miqdar  sayı  müxtəlif numerativ  sözlərlə 
işlənərək fərqli mənalar ifadə edir.
Bir  burum  (z.)  -   Əti  bir  burum  qaynadannan  söram,  bulğuru 
içinə töküliər.
Bir soluğa (z.) -  bir nəfəsə. -U şaxlar məx'təfdən əvə bir soluğa 
qaşdılar,
Bir  çim çix' (s.)  -   bir  çimdix'.  -   Bir  çimdik  duzun  xörəyə  nə 
dadı çıxacax.

---

Bir dınqılı  (s.) -  bir balaca.  -Bir dmqılı uşağm danışığma bax!
Bir  dilimə  (z.)  -   bir  dəfəyə.  -Qabağmdakı  yeməyi  bir  dilimə
aşırdı.
B ir dönümə  (z.) -  bir dəfəyə. -  Kirri paltan bir dönünıə yumax 
oimaz, maşıtı qınlar.
Bir  əz  (s.)  -   bir  az.  -   Qonşudan  bir  əz  duz  aldım,  pendirə 
töx'məyə.
Birədi/fbirənti  (s.z.)  -   birdəfəlik.  -   Səmənin  otunxı  birədi 
bululladıx.
Bir hoyur (z.) -  bir an. -  Bir hour qaynadnnı, qazanı qoy yerə.
Bir  çıkqılı  (s.)  -   bir  qədər.  -   Bir  çıkqıh  uşağın  işinə  bax  kin, 
hammıyı yalladır.
B ir kərəm  (z.) -  bir dəfə. -  Bir kərəm dedim,  qutardı  getdi.
Bir  avıc  (s.)  -   bir  avıc.  -B ir  avıc  arpa  atginən  bilixlərə, 
yesinnər.
Bir  çətən  -   çoxlu.  -N am azın  bir  çətən  kiifləti  var,  çətin 
dolandınr onnan.
Bir  otruma  (z.)  -   bir  oturmaqla,  bir  dəfəyə.  -   Bu  Mansır  bir 
otruma bir quzuyu yeyif durur.
B ir öynə - bir dəfə, bir an. -  Öynədə 2  qav yeməx yeyir Cöngə 
Bayram.
Birsİ4yün//bürsüyün  (z.)  -   o  biri  gün.  -   Savah  yox,  birsüyün 
qurvanmxdı.
Biriz-biriz (z.) -  qaşqabaxlı, incik, küsülü. -  Əmoğlum mənnən 
biriz-biriz gəzir.
B irçəx'(is.) -  baş bəzəyinin alt hissəsi.  -  Gəlinnər bircəylərinə 
güləbətin sanyardılar ki, gözəl görünsümıər.
Biş-düş — yemək. -  Mürvət xala yaxşı biş-diiş edir.
Bizdəməx  (f.)  -   tələsdirməx.  -   Bu  kişiyi  bizdəməsən, 
gunortuyatan yatar, iş görməz.
Bivi//bibi  (is.)  -   atanın  bacısma  deyilir.  Böün  bivim  nənəınin 
yanma gəlmişdi.
Bocca  (is.)  -   səpişik,  ağ  ləkə.  -   Uşağm  üzünü  bocca  basıf, 
tamarn.
Boğazqulu  (si.)  -   acgöz,  qannqulu.  -   Boğazqulu  adam  hara 
gəldi dürtülür, qammı doyurur.
Boğazaltı  (is.)  —  başörtüyünün  altmdan  boğaza  bağlanan 
yaylıq. -  Boğazaltı adamı üşüməyə də qoymur.
Boğmdlı  iskan  (is.) -  armudu stəkan. -  Əllimci  illərdə boğmah 
iskan tapılmırdı ha, Gəncədən gətizdirirdix'.
Boğanax  (is.)  -  burula-burula  əsən külək.  -  Bir boğanax  gəldi 
günorta, pal-paltan teldən qoparıf apardı.
1.  Boğaz  (is.)  -   qamında  balası  olan  heyvan.  -   Qara  Namaz 
kəndinnən Şamxal kişidən bir inəy almışdım, boğazıydı.
2.  Boğaz  olmaq  (f.)  -   kiminsə  yanmda  gözü  kölgəli  olmaq.  -  
Başqasına boğaz olmax pis işdi.
3. Boğaz (is.) -  ortaq.  -  Bu da maga boğaz oluf, əl çəkmir ha.
Boğazdamax (f.) — kəsmək. -  Xəlid kişi düyyü y ıx ıf boğazdadı.
1.  Boğma  (is.)  -  pis  şiş.  -  Boğazınnan boğma çıxmış  o Mansır 
mana heç salam da vermir.
2.  Boğma  (is.)  -   naxış  növü.  -   Coravm  boğazma  boğma 
sahllar.
Boğaz  otarmax  (f.)  -   başqasmın  hesabına  orda-burda  yeyib 
içmək. -Onun işi-günü onun-bunun qapısmda boğaz otarmaxdı.
Boğazgəlmə  (is.) -  angina,  boğaz ağnsı.  -  Uşağm boğazı gəlif, 
sabahatan yatammadı.
Boğazortağı  (sif.)  -  əziyyət  çəkməyə-çəkməyə  nəyəsə  ortaq 
olan adam, -  Biri bir iş görür, on nəfər boğazortağı çıxır.
Boran  (is.)  -   qarla  birlikdə  əsən  şiddətli  külək.  -   Ağbaba 
kəndlərində  çox boran  olardı:  Hacıleyləyin  boram  (Novruza 8-9  gün 
qalmış).  Xıdır Ellərin  boranı  (fevtalm  9-u və  ya  10-nu),  Qaranquşuıı 
boranı  (Novruz  ərəfəsində)  və  s.  Hacıleyləyin  boranma  “səkkizə 
gəlməz, doqquza qalmaz” derdilər.
Bordax  (sif.)  -   kökəldihniş,  bəslənilmiş.  -   Bordax  malın  əti 
çox olor.
Bordağa  bağlamax  (f.)  -   mal-qoyunu  bəsləyib  kökəltmək.  -  
Bordağa bağlanan heyvam çox gəzdirməzdilər.

---