T. C. Ankara ün vers tes sosyal b L mler enst tüSÜ Özel hukuk (meden hukuk) anab L m dali

 
122 
idaresi  tarafından,  bir  bütün  olarak  ya  kabul  veya  reddedilmesi  sağlanmış 
olmaktadır
361
.  
c.
  Tanımlar (Definitions) 
Swap  sözleşmelerinin  “tanımlar”  bölümünde,  sözleşmede  kullanılacak  belli 
başlı  kavramların  ayrıntılı  açıklamaları  yapılır.  Bu  kavramlar  arasında  “farazi 
anapara”,  “libor”,  “hesaplama  dönemi”,  “sabit  meblağ”,  “değişken  meblağ”,  ve 
“işgünü” kavramları sayılabilir
362
. 
d.
  Ödeme  Akımlarının  Hesaplanması  ve  Ödeme  Şekli  (Payment 
Instruction) 
Münferit  ödeme  akımları  esasen  faiz  niteliği  taşımadıkları  halde,  bunların 
hesaplanması,  faiz  hesaplamaları  için  kullanılan  formül  ile  yapılır
363
.  Ödeme 
akımlarının mübadelesine ilişkin hükümler ise, borçlar kanunu düzenlemeleri sıklıkla 
rastlanan  uluslararası  işlemlerde  tarafların  ihtiyaçlarını  karşılayamadığından,  son 
derece detaylıdır. Bu hükümler arasında, karşılıklı ödeme yükümlülüklerin aynı anda 
ifa  edilmesi  gerekliliğini  öngören  kayıt  özellikle  önem  taşımaktadır
364
.  Buna  göre 
taraflardan  hiçbiri,  karşı  taraf  kendi  edimini  ifa  etmeden  veya  ifa  teklifinde 
bulunmadan önce kendi edimini ifa etmek zorunda değildir
365
. Kuralın uygulanması, 
                                                 
361
  EBENROTH/REINER,  760; GOOCH/KLEIN,  80;  EBENROTH/MESSER,  15;  RAYROUX, 
14; TUCKER, 605. 
362
 ALLEN&OVERY, Ten Themes, 3; GOOCH/KLEIN, 3. 
363
 Swap ödemelerinin hesaplanma şekline ilişkin olarak bkz. §10, I, A, 1, b. 
364
 DAS, 628; LORETAN, 56. 
365
 Swap sözleşmelerinde sıklıkla yer alan bu düzenleme, esasında BK m. 81 hükmü ile getirilen “aynı 
anda  ifa  karinesi”nin  bir  görünümünden  ibarettir.  Anılan  hüküm  uyarınca;  iki  tarafa  borç  yükleyen 
sözleşmelerde, sözleşmenin ifasını isteyen  kimsenin, sözleşmenin içeriğine veya mahiyetine göre bir 
süreden  yararlanma  hakkı  bulunmadıkça,  kendi  borcunu  ifa  etmiş  veya  ifasını  teklif  etmiş  olması 
gerekir.  Karşılıklı  edimleri  içeren  sözleşmeler  bakımından,  taraflardan  birinin  borçlanmış  olduğu 
edimin muaccel olması, öncelikle ifa zorunluluğu doğurmaz. Taraflardan biri borçlandığı edimi yerine 
getirmiş  veya  ifasını  teklif  etmiş  olmadıkça,  diğer  taraf  kendi  edimini  yerine  getirmekten  kaçınma 
hakkına sahiptir. Başka bir ifadeyle taraflar arasında ifa zamanı yönünden eşitlik ilkesi geçerlidir; her 
iki tarafın da borçlarını aynı anda ifa etmeleri gerekir (EREN, 945; OĞUZMAN/ÖZ, 267). 

---

 
123 
tarafların  aynı  yerde  ya  da  en  azından  aynı  ülkede  bulundukları  durumlarda  bir 
problem teşkil etmez. Bununla birlikte, bazen salt pratik sebeplerden, aynı anda ifa 
mümkün olmayabilir
366
. Tarafların farklı ülkelerde bulundukları böyle durumlarda da 
ifanın  aynı  anda  gerçekleşmesini  sağlamak  üzere,  swap  sözleşmelerinde  farklı 
yöntemlere  başvurulmaktadır.  Bunlardan  ilki,  tarafların  ödemelerini  her  defasında 
üçüncü  kişi  durumundaki  bir  banka  (Drittbank)  üzerinden  gerçekleştirmeyi  taahhüt 
etmeleridir.  Buna  göre,  taraflardan  her  biri,  kendi  bankasına  geri  alınamayan  bir 
ödeme  emri  verir.  Banka,  bu  ödeme  emri  uyarınca  karşı  tarafa  yapılacak  ödemeyi, 
karşı  tarafın  bankasının  aynı  kapsamda  geri  alınamayan  bir  ödeme  emri  almış 
olduğunu  teyit  ettiği  anda  ifa  etmek  zorundadır.  Bir  diğer  imkan,  karşılıklı  olarak 
ödenmesi gereken meblağların bir üçüncü kişiye emaneten tevdi edilmesidir. Bu kişi 
söz  konusu  meblağları,  ilgili  taraflara  aynı  anda  teslim  etmekle  yükümlüdür.  Aynı 
sonucun, doğrudan doğruya karşı tarafa yapılacak bozucu şarta tabi bir tevdi ile elde 
edilmesi  de  mümkündür.  Tevdi  edilen  meblağ,  karşı  tarafın  da  aynı  mahiyette  bir 
ödemede  bulunması  ile  birlikte  swap  sözleşmesinin  ifasına  yönelik  bir  ödemeye 
dönüşür. Bu yapı ile en azından, karşı tarafın ifadan kaçınması durumunda, yapılan 
ödemenin geri alınması kolaylaştırılmış olmaktadır
367
.  
e.
  Takas Kaydı (Netting) 
Takas  kaydı  ile  aynı  para  cinsinden  ödeme  yükümlülüklerinin  aynı  tarihte 
muaccel  olmaları  halinde,  daha  yüksek  meblağı  borçlanmış  olan  tarafın, iki  ödeme 
miktarı  arasındaki  farkı  ödemesi  suretiyle  karşılıklı  borçların  sona  ereceği  hükme 
                                                 
366
  Taraflardan  biri  Londra’da  iken  diğer  tarafın  Tokyo’da  bulunması  ihtimalinde  saat  farklılığı, 
ödeme  yükümlülüklerinin  aynı  işgünü  içerisinde  ifa  edilmesini  imkansız  kılmaktadır  (LORETAN, 
57; DAS, 627).  
367
 LORETAN, 57; GOOCH/KLEIN, 18. 

---

 
124 
bağlanmaktadır  (netting  by  novation)
368
.  Bu  kural,  taraflar  arasında  aksi  yönde  bir 
anlaşma  yapılmış  olmadıkça,  borçlanılan  miktarların  aynı  ya  da  farklı  münferit 
sözleşmelere  dayanmasından  bağımsız  olarak  geçerlidir
369
.  Esasen  Türk- sviçre 
hukukları açısından aynı türden, karşılıklı ve muaccel alacakların birbirleriyle takas 
edilebilecekleri açık olduğundan, bu hüküm mevcut kuralın tekrarından ibarettir
370
. 
Swap sözleşmelerinde rastlanan bir başka takas kaydı, aynı çerçeve sözleşme 
kapsamında yapılmış münferit işlemlerden birinde bir ifa ihlalinin söz konusu olması 
halinde, diğer tüm münferit sözleşmelerden kaynaklanan borçların muaccel olmasını 
ve  birbirleriyle  takas  edilmek  üzere  aynı  para  birimine  tahvil  edilmelerini  öngören 
kayıttır (netting by close out)
371
.  
f.
 
Efektif Kaydı (Effective Clause) 
Faiz  oranı  swap  sözleşmelerinde  karşılıklı  ödeme  akımlarının  aynı  para 
biriminden  olması  dolayısıyla  yer  alan  takas  kaydı,  para  swaplarında,  sözleşmenin 
iktisadi amacına bağlı olarak yerini efektif kaydına bırakır
372
.  
Borçlar  Kanunu  m.  83’te  konusu  para  olan  borcun  memleket  parası  ile 
ödeneceği  belirtildikten  sonra,  “sözleşme,  ödeme  yerinde  yasal  rayici  olmayan  bir 
para üzerinden yapılmış ise sözleşmenin harfiyen icrası, ‘aynen ödemek’ kelimeleri 
veya  buna  denk  başka  deyimler  ile  şart  edilmiş  olmadıkça  borç,  ödeme  zamanının 
geldiği  günün  rayici  üzerinden  memleket  parası  ile  ödenebilir”  hükmü 
                                                 
368
 JAHN, Klauseln, 398; RAYROUX, 18; DAS, 626; FLANAGAN, 231. Karşılıklı yükümlülüklerin 
takas  yoluyla  sona  erdirilebilmesi  imkanı  bir  yandan  ödememe  riskini  azaltırken,  diğer  yandan  da 
vergi  matrahını  küçültmek  suretiyle  vergi  giderlerinden  tasarruf  edilmesinin  yolunu  açmaktadır 
(GOOCH/KLEIN, 12). 
369
 DECKER, 1009; JAHN, 102; JAHN, Klauseln, 399; FRANZEN, 20; FULBIER, 683. 
370
 LORETAN, 58; FULBIER, 683. 
371
 FULBIER, 683; RAYROUX, 16; FRANZEN, 20; FLANAGAN, 231; HU, 1510. 
372
 LORETAN, 58; GOOCH/KLEIN, 68. 

---