T. C. Ankara ün vers tes sosyal b L mler enst tüSÜ Özel hukuk (meden hukuk) anab L m dali

 
128 
Fesih  sebepleri,  sözleşmeye  sadık  kalan  tarafa  swap  sözleşmesini  tek  taraflı 
olarak sona erdirme hakkı tanımaktadır. Böylece bir fesih sebebi söz konusu olduğu 
ölçüde, sözleşmenin varlığını sürdürmesi taraflardan birinin elindedir. Buna karşılık 
bazı  standart  sözleşmelerde,  belirli  şartların  gerçekleşmesi  halinde  sözleşmenin 
kendiliğinden  sona  ereceği  öngörülmektedir.  Bu  şartlar,  esas  olarak  halihazırda 
açılmış olan veya açılma ihtimali bulunan iflas davalarıyla ilgilidir. Bu şekilde iflas 
idaresinin sözleşmeye girmesi engellenmiş olmaktadır
389
. 
i.
 
Tazminat (Indemnity)  
Standart  şartlar  arasında  tazminata  ilişkin  iki  tip  hüküm  bulunmaktadır. 
Bunlardan  birincisi,  taraflardan  birinin  kusurlu  davranışının  sonucu  olarak 
sözleşmenin  feshi  halinde  zararın  tazmin  edilmesini,  ikincisi  ise  sözleşmenin  sona 
ermesinde  tarafların  kusurundan  söz  edilemeyeceği  durumlarda,  meydana  gelen 
zararın denkleştirilmesini düzenler. Her iki düzenlemenin ortak noktası, tüm münferit 
sözleşmelerden  kaynaklanan  alacakların  tek  bir  para  birimine  tahvilinin  ve  sonra 
takas  edilerek  yalnızca  alacaklar  arasındaki  fark  miktarının  yeni  bir  alacak  olarak 
varlığını  sürdürmesinin  öngörülmüş  olmasıdır
390
.  Tazminatın  hesaplanmasında  da 
soyut ve somut hesaplama yöntemleri olmak üzere iki farklı yöntem kullanılabilir
391
. 
Türk- sviçre  hukukları  açısından  tazminatın  yalnızca  denkleştirici  fonksiyona  sahip 
olabileceği ve tazminatla cezalandırma ya da zenginleştirme amacı güdülemeyeceği 
                                                 
389
  RAYROUX,  17;  DAS,  631;  LORETAN,  63;  FULBIER,  684;  EBENROTH/MESSER,  19; 
GOOCH/KLEIN, 30. 
390
 LORETAN, 64; JAHN, Klauseln, 398. 
391
 Swap sözleşmesinin vaktinden önce sona ermesi durumunda, sözleşmeye sadık kalan taraf, temel 
işlemden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirebilmek amacıyla bir ikame işlem yapabilir. Sona 
ermeden doğan zararın hesaplanmasında fiilen akdedilmiş olan bu ikame işlem esas alındığı takdirde 
somut  yöntem;  böyle  bir  ikame  işlemin  bulunmadığı  durumlarda  tazminatın  farazi  bir  ikame  işleme 
dayanılarak hesaplanması halinde de soyut yöntem söz konusu olur (LORETAN, 64). 

---

 
129 
kabul  edildiğinden,  uygulanan  yöntemden  ziyade  ulaşılan  sonuç  önem 
taşımaktadır
392
.  
Sözleşmenin vaktinden önce sona ermiş olmasının, her durumda sözleşmeye 
sadık  kalan  tarafın  zarara  uğramasına  yol  açacağı  şeklinde  bir  değerlendirme 
yapılması isabetli olmaz
393
. Ancak sözleşmenin vaktinden önce sona erdirilmesi karşı 
taraf  için  zarar  doğurmuş  olsa  bile  sözleşme,  zararlarının  tazminini  talep  etme 
imkanını,  yalnızca  sözleşmeye  sadık  kalmış  olan  tarafa  tanımış  olabilir.  Böyle  bir 
hükmün  varlığı  halinde,  karşı  taraf  kendi  zararlarını  ileri  sürmekten  vazgeçmek 
zorundadır.  Bu  durum,  hukuki  açıdan  gelecekteki  talep  haklarından  önceden 
sözleşmeyle  vazgeçmek  olarak  kabul  edilebilir.  Gelecekteki  taleplerden  vazgeçme 
ise,  sözleşme  özgürlüğü  ilkesi  çerçevesinde,  hukuk  düzeninin  genel  sınırları  dışına 
çıkmayan bir sözleşme niteliği taşımaktadır
394
. 
j.
 
Teminatlar (Garanties) 
Swap  sözleşmelerinde  yer  alan  teminat  hükümleri  ile  bir  yandan  tarafların 
sözleşme  yapma  ehliyetlerinin  mevcudiyetine  ve  ifa  kabiliyetlerine  ilişkin  güvence 
sağlanmakta,  diğer  yandan  da  taraflardan  birinin  kredi  değerliliği  açısından  zayıf 
durumda  olması  halinde  sözleşme  kuvvetlendirilmeye  çalışılmaktadır.  Uygulamada 
ayni  garantilere  sık  rastlanmamakla  birlikte  bu  amaçla  hem  ayni  hem  de  şahsi 
garantilerden yararlanılması mümkündür
395
.  
                                                 
392
 FULBIER, 688; LORETAN, 64. 
393
  Piyasalarda  meydana  gelen  dalgalanmalara  bağlı  olarak,  sözleşmeye  sadık  kalan  tarafın, 
sözleşmenin  vaktinden  önce  sona  erdirilmesi  sebebiyle  bir  kar  elde  etmesi  de  söz  konusu  olabilir 
(LORETAN, 64, dpn. 239). 
394
 LORETAN, 65. 
395
 LORETAN, 69. 

---

 
130 
k.
  Sözleşmenin Devri Kaydı (Assignment Clause) 
Swap  sözleşmesinden  doğan  hak  ve  borçların,  karşı  tarafın  yazılı  rızası 
olmaksızın  devri
396
,  kural  olarak  kabul  edilmemektedir
397
.  Ancak  bazı  sözleşme 
metinlerinde,  belirli  şartların  gerçekleşmesi  halinde  devrin  bir  yükümlülük  olarak 
düzenlendiğine  de  rastlanmaktadır
398
.  Buna  göre,  taraflardan  birinin  sözleşmeden 
doğan ediminin ifası, tabi olduğu hukuk düzeni ya da ödeme yeri hukuku sebebiyle 
imkansız  hale  gelirse,  karşı  taraf  sözleşmenin  devrini  talep  edebilir.  Böyle  bir 
durumda  sözleşmeyi  devreden  tarafın,  bir  kefalet  ya  da  garanti  taahhüdü 
çerçevesinde farklı bir sıfatla sözleşmede yer alması mümkündür
399
.  
l.
 
Vergi Kaydı (Taxes) 
Özellikle uluslararası swap sözleşmelerinde vergi sistemlerinin farklılığından 
kaynaklanan  ciddi  problemlerle  karşılaşılmakta  olduğundan,  sözleşme  metinlerinde 
vergi  yükümlülükleri detaylı olarak düzenlenmektedir. Sıklıkla kullanılan hükümler 
arasında,  sözleşmenin  kuruluşu  esnasında  vergilendirilebilirliğinin  öngörülemez 
olmasını  vergi  yükü  altına  giren  taraf  lehine  bir  fesih  sebebi  olarak  kabul  eden 
hüküm zikredilmelidir
400
. 
m.
  Şube (Multibranch) Kaydı  
Ş
ube  kaydı,  ticari  işletme  tarafından  kurulmuş  bir  çerçeve  sözleşme 
kapsamında,  şubenin  girdiği  swap  işlemlerinde  de  şubenin  bağlı  olduğu  işletmenin 
                                                 
396
  Sözleşmenin  devri  esas  olarak  şekle  tabi  değildir.  Bununla  birlikte  sözleşmede  taraf  değişikliği 
yapılması, tarafların anlaşmasıyla şekle tabi kılınabilir (AYRANCI, 113). 
397
 AMMANN, 66; DAS, 635. 
398
 GOOCH/KLEIN, 143; JAHN, Klauseln, 398. 
399
 JAHN, Klauseln, 398; LORETAN, 69; GOOCH/KLEIN, 41; DAS, 635. 
400
 FULBIER, 688; LORETAN, 70; DAS, 628. 

---