T. C. Ankara ün vers tes sosyal b L mler enst tüSÜ Özel hukuk (meden hukuk) anab L m dali

 
137 
rızası  olmaksızın  ifada  bulunması  mümkün  değildir.  Buna  göre  swap  sözleşmesi 
kesin vadeli işlem olarak nitelendirilmelidir
19
.  
E.
  Swap Sözleşmesinin Sürekli Borç Doğuran Sözleşme Özelliği 
Tarafların  birbirlerine  karşılıklı  ve  dönemsel  ödemeler  yapmayı  taahhüt 
ettikleri  swap  sözleşmesinde  ifanın  uzun  bir  zaman  dilimine  yayıldığı;  bu  sebeple 
sözleşmenin  ani  edimli  bir  sözleşme  olarak  nitelendirilmesinin  mümkün  olmadığı 
hususunda herhangi bir fikir ayrılığı söz konusu değildir
20
. Ancak sürekli borç ilişkisi 
kavramının  içeriği  ve  özellikle  de  sürekli  borç  doğuran  hukuki  ilişkilerin 
sınıflandırılması  hakkında  ortaya  atılan  farklı  görüşler,  swap  tarafları  arasında 
kurulan  hukuki  ilişkinin  sürekli  borç  doğuran  sözleşme  tipleri  arasındaki  yerinin 
tespitini zorlaştırmaktadır
21
.  
Sürekli  borç  ilişkisinin  belirleyici  özelliği,  edim  sonucunun,  başka  bir 
ifadeyle  alacaklının  edimdeki  menfaatinin  gerçekleşmesinin  bir  süreye  yayılmış 
olmasıdır
22
.  Ani  edimli  borç  ilişkilerinde  edimin  yerine  getirilmesi,  borcun  sona 
ermesi  anlamını  taşımaktadır
23
.  Sürekli  borç  ilişkilerinde  ise  ilişki  devam  ettiği 
                                                 
19
 WEBER,  316;  ZOBL/WERLEN,  47;  EBENROTH/MESSER,  7;  AMMANN,  83;  LORETAN, 
87; FULBIER, Zivilrechtliche Einordnung, 685; KRAEMER, 123. Doktrinde bir görüş kesin vadeli 
işlem  niteliğinin  tüm  swap  sözleşmeleri  için  genelleştirilemeyeceğini  savunmuştur.  Buna  göre, 
özellikle  bir  temel  işlemin  mevcut  olduğu  ve  swap  sözleşmesi  gereğince  yapılacak  ödemelerin 
vadelerinin bu temel işleme paralel şekilde kararlaştırıldığı swap sözleşmeleri açısından, kesin vadeli 
işlem  nitelendirmesi  yapılabilir.  Ancak  swap  sözleşmesi  temel  işlemden  bağımsızdır  ve  temelinde 
başka bir finansal işlemin bulunmadığı swap sözleşmeleri söz konusu olduğu ölçüde, kesin vadeli bir 
işlemin  varlığından  bahsedilmesi  güçtür  (ERNE,  52;  DECKER,  1008).  Kanaatimizce  swap 
sözleşmesinde  tarafların  iktisadi  durumları  ve  sözleşmenin  finansal  piyasalarla  olan  özel  bağlantısı 
sebebiyle,  ifa  zamanının  edimin  esaslı  unsurunu  teşkil  ettiği  hususu,  genel  bir  tespit  olarak  ortaya 
konulabilir.  Bu  tespite  bağlı  olarak  da  swap  sözleşmesinin  kesin  vadeli  bir  işlem  niteliği  taşıdığı 
söylenebilir.  Ancak  her  halde  tarafların,  bu  genel  kuraldan  sapan  ve  aralarındaki  sözleşmeyi  kesin 
vadeli işlemler sınıfının dışına çıkartan bir düzenleme yapmaları mümkündür (LORETAN, 90).  
20
 EBENROTH/MESSER, 7; ERNE, 54; HAPPE, 48; ZOBL/WERLEN, 53; DECKER, 1006. 
21
 ZOBL/WERLEN, 50; ERNE, 52. 
22
 SEL Ç , 8; EREN, 100; MEDICUS, 5; HAPPE, 48; KRAEMER, 113. 
23
  Borçlunun  zaman  içinde  bir  tek  hareketini  gerektiren,  onun  tarafından  bir  defada  yerine  getirilen 
edimler  ani  edimler;  zaman  içinde  sürekli  bir  davranışla  yerine  getirilebilen  edimler  ise  sürekli 

---

 
138 
müddetçe, edim borcunun ifa edilmesiyle amaç her an gerçekleşir. Dolayısıyla borç 
ilişkisinin  sürekli  borç  ilişkisi  olarak  nitelendirilebilmesi  için,  öncelikle  edim 
sonucunun  gerçekleşmesinin  bir  defada  mı  olduğunun,  yoksa  bir  süreye  mi 
yayıldığının tespit edilmesi gerekir
24
.  
Alacaklı açısından edim sonucunun gerçekleşmesi için zaman içinde bir süre 
kapsayan  edimin  içeriği,  bir  yapmama  borcu  (kaçınma)  olabileceği  gibi,  borçlunun 
sürekli olarak devam ettirmesi gereken bir davranış yükümü ya da periyodik olarak 
(dönem-dönem) tekrar eden edim borcu olabilir
25
. Borçlunun zaman içinde devamlı, 
aralıksız  bir  davranışını  gerektiren  edimler,  olumlu  ya  da  olumsuz  edim  özelliği 
göstermelerine  bakılmaksızın  sürekli  edimler  olarak  değerlendirilir.  Bu  edimleri 
içeren  sözleşmeler  de  dar  anlamda  sürekli  borç  doğuran  hukuki  ilişkilerdir
26
.  Buna 
karşılık  borçlunun  düzenli  veya düzensiz  aralıklarla  tekrarlanan ani  edimleri  yerine 
getirmek borcu altına girdiği durumlarda, taraflar arasındaki hukuki ilişkinin yalnızca 
uzun süreli bir borç ilişkisi mi olduğu, yoksa sürekli borç doğuran bir sözleşme mi 
teşkil ettiği tartışmalıdır
27
.  
Uzun  süreli  borç  ilişkileri,  edimin  belirli  bir  zaman  boyunca  sürekli  olarak 
icra  edilmesini  öngören  dar  anlamda  sürekli  borç  ilişkilerinden  kolaylıkla 
ayrılabilmektedir.  Niteliği  itibarıyla  sürekli  olmayan  edimleri  içeren  borç  ilişkileri 
söz konusu olduğunda ise bir sürekli borç ilişkisinin mevcudiyeti hususunda, ancak 
zaman  unsurunun  sözleşmenin  konusunu  teşkil  eden  edim  üzerindeki  etkisine 
                                                                                                                                        
edimlerdir (KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, 35; EREN, 100; OĞUZMAN/ÖZ, 10; TUNÇOMAĞ, 66; 
KUNTALP, 18).  
24
 SEL Ç , 8; OĞUZMAN/ÖZ, 10; LARENZ, 27; MEDICUS, 5. 
25
 SEL Ç , 10; LARENZ, 27. 
26
 FIKENTSCHER, 32; SEL Ç , 11; ERNE, 52; ZOBL/WERLEN, 51. 
27
 SEL Ç , 12; KRAEMER, 112. 

---

 
139 
bakılarak karar verilebilir
28
. Uzun süreli borç ilişkilerinde, sözleşme konusu edimin 
kapsam  ve  miktarı,  sözleşmenin  kuruluşu  sırasında  kesin  olarak  belirlenmiştir. 
Bununla  birlikte  taraflar,  esasında  bir  bütün  teşkil  etmesine  rağmen,  edim  konusu 
ş
eyin  birbirini  tamamlayan  parçalar  halinde  teslimini  kararlaştırmışlardır. 
Alacaklının  menfaatinin  bir  anda  gerçekleşmesi  mümkün  olmasına  rağmen  bu 
anlaşma sebebiyle edim, parçalara bölünerek kısım kısım ifa edilmektedir
29
. Burada 
münferit  edim  kısımlarının  bağımsızlığından  söz  edilemeyeceği  gibi,  zaman 
unsurunun  edim  sonucunun  kapsam  ve  miktarı  üzerinde  hiçbir  etkisi  ve  sonucu  da 
yoktur. Yalnızca edimin yerine getiriliş tarzı bir süreye bağlanmıştır. Nihai amacın, 
edim  sonucunun  tek  bir  davranışla  meydana  getirilmesi  şeklinde  belirdiği  bu  tip 
ilişkilerin, sürekli borç ilişkisi olarak nitelendirilmesi mümkün değildir
30
.   
Uzun  süreli  borç  ilişkilerine  benzer  şekilde  ifanın  aralıklı  olarak 
gerçekleştirildiği ancak edim miktarının başlangıçta kesin olarak kararlaştırılmayarak 
zaman unsuruna bağlı olarak değiştiği borç ilişkileri ise geniş anlamda sürekli borç 
ilişkileridir
31
. Geniş anlamda sürekli borç ilişkileri kapsamında, dönem-dönem yerine 
getirilmesi  gerekli  edimleri  içeren  ve  art  arda  teslimli  sözleşmeler  olarak 
isimlendirilen sözleşmeler yer almaktadır
32
.  
Art  arda  teslimli  sözleşmede  borç  ilişkisinin  içeriğini,  tekrar  eden  bağımsız 
ani  edimler  oluşturur.  Münferit  edimlerin  yerine  getirilmesinde  edim  sonucunun 
                                                 
28
 FIKENTSCHER, 32; LARENZ, 27; ZOBL/WERLEN, 50. 
29
 SEL Ç , 13; MEDICUS, 5; KRAEMER, 113. 
30
 SEL Ç , 13; ERNE, 52; FIKENTSCHER, 32; LARENZ, 27; KRAEMER, 113. 
31
 ERNE, 53; HAPPE, 48; DECKER, 1006. 
32
  ZOBL/WERLEN,  52;  VON  DER  CRONE,  199;  ERNE,  52;  EBENROTH/MESSER,  7; 
DECKER, 1006. 

---