T. C. Ankara ün vers tes sosyal b L mler enst tüSÜ Özel hukuk (meden hukuk) anab L m dali

 
153 
yerine  yalnızca  ödeme  yükümlülükleri  arasındaki  farkın,  daha  yüksek  miktarda 
ödeme  yükümlülüğü  bulunan  tarafça  ifa  edilmesini  amaçlamaktadır
87
.  Takas 
anlaşmaları bir yandan her iki swap tarafı için de riskin önemli ölçüde azaltılmasına 
hizmet ederken, diğer yandan da tarafların sözleşme konusu ödeme akımlarının fiilen 
mübadelesinde  özel  bir menfaatleri  bulunmadığını  ortaya  koyar
88
.  Swap  sözleşmesi 
arbitraj, risk yönetimi veya spekülasyon ihtiyaçlarına dayanmaktadır; tipik bir devir 
ve ferağ sözleşmesi özelliği göstermez
89
. Oysa trampa sözleşmesinde, taraf iradeleri, 
tamamıyla ve doğrudan doğruya trampa konusu şey  ya da hakların elde edilmesine 
yöneliktir. Bu esaslı farklılığa bağlı olarak da faiz oranı swap sözleşmesinin hukuki 
açıdan  trampa  ya  da  trampa  benzeri  sözleşme  şeklinde  nitelendirilmesi  mümkün 
değildir
90
.  
Faiz  oranı  swap  sözleşmesinden  kaynaklanan  ödeme  akımlarının  trampa 
sözleşmesine  konu  edilip  edilemeyeceği  hususu,  bir  başka  açıdan,  sözleşmenin 
iktisadi  anlamda  faiz  yükümlülüklerinin  mi  yoksa  faiz  alacaklarının  mı  yapısının 
değiştirilmesine ilişkin olduğu noktasından hareketle açıklanmaya çalışılmıştır. Buna 
göre,  faiz  yükümlülükleri  üzerine  tesis  edilen  swap  sözleşmelerinden  (sorumluluk 
swapı) kaynaklanan ödeme akımlarının trampa sözleşmesine konu oluşturamayacağı 
açıktır.  Zira  ancak  satım  sözleşmesine  konu  olabilen  edimler  trampa  sözleşmesine 
konu  teşkil  edebilirler;  oysa  yükümlülükler  satım  sözleşmesine  konu  olamazlar
91
. 
Faiz  alacakları  hakkındaki  swap  sözleşmelerinde  ise,  edim  konusu  alacak  hakkı 
olduğundan, trampa edilebilir bir malvarlığı değeri söz konusudur. Ancak burada da, 
                                                 
87
 TUCKER, 587; SOMER, 389; KOPP, 64; JOHNSON, 956. 
88
 KOPP, 64. 
89
 ERNE, 23; TUCKER, 589; KRAEMER, 32; LINDHOLM, 81. 
90
 KOPP, 64. 
91
 FIKENTSCHER, 354; TANDOĞAN, 79. 

---

 
154 
mübadele edilmesi gereken alacakların karşılıklı temliki gerçekleşmediğinden trampa 
nitelendirmesi yerinde değildir
92
.   
Faiz oranı swap sözleşmesinin iktisadi amacına dayanan bu yaklaşımla ilgili 
olarak öncelikle belirtmek gerekir ki, taraflar, aralarındaki swap sözleşmesi ile temel 
işlemden  doğan  faiz  alacaklarının  iktisadi  yapısını  değiştirmek  istemiş  olsalar  bile, 
faiz oranı swap sözleşmesinde edim konusu “faiz alacağı” değildir. Faiz oranı swap 
sözleşmesinin  varlık  swapı  şeklinde  kurulmuş  olması,  bu  sözleşme  ile  temel 
işlemden  kaynaklanan  faiz  alacaklarının  mübadelesinin  öngörüldüğü  anlamına 
gelmez
93
.  Böyle  bir  mübadele,  tarafların  kendi  borçluları  nezdinde  sahip  oldukları 
faiz  alacaklarını  karşılıklı  olarak  birbirlerine  temlik  etmelerini  gerektirirdi.  Oysa 
swap sözleşmesinde, sözleşmenin temel işlemden bağımsızlığı esasının tabii sonucu 
olarak,  temel  işlemden  kaynaklanan  alacak  haklarının  temliki  söz  konusu  değildir. 
Faiz oranı swap sözleşmesinin tarafları, yalnızca iktisadi açıdan temlik gerçekleşmiş 
gibi davranırlar. Bunun anlamı tarafların, temel işlemden dolayı sahip oldukları faiz 
alacaklarını  birbirlerine  devretmeleri  değil,  faiz  oranı  swap  sözleşmesi  gereğince 
ifası ile yükümlü oldukları ödeme akımlarının miktarlarının hesaplanmasında, temel 
işlemdeki  faiz  alacaklarının  tespitinde  kullanılanlarla  aynı  ölçütlerin  esas 
alınmasıdır
94
. Hesaplama sonucunda ortaya çıkacak meblağın temel işleme bağlı faiz 
alacaklarının  miktarına  eşit  olması,  faiz  oranı  swap  sözleşmesinin  trampa  olarak 
                                                 
92
 KUMPEL, 668; POHL, 425; JENTZSCH, 47. 
93
 ZOBL/WERLEN, 30; ERNE, 20, dpn. 86; HAPPE, 16; BORCHERS, 24. 
94
 HAPPE, 16; ZOBL/WERLEN, 30; LORETAN, 25; JENTZSCH, 47. 

---

 
155 
nitelendirilmesini  gerektirmez;  zira  bu  meblağ  hukuken  faiz  değil,  faiz  oranı  swap 
sözleşmesi ile tesis edilmiş yeni bir ödeme yükümlülüğüdür
95
.  
c.
  Çifte Karz Sözleşmesi Görüşü 
Borçlar  Kanunu  m.  306  hükmü  karz  sözleşmesini;  “…  bir  akittir  ki  onunla 
ödünç  veren,  bir  miktar  paranın  yahut  diğer  bir  misli  şeyin  mülkiyetini  ödünç  alan 
kimseye  nakil  ve  bu  kimse  dahi  buna  karşı  miktar  ve  vasıfta  müsavi  aynı  neviden 
ş
eyleri  geri  vermekle  mükellef  olur”  şeklinde  tanımlamaktadır.  Buna  göre  karz 
sözleşmesinde ödünç  veren,  bir  miktar  para veya  bir  misli  şeyin  mülkiyetini  belirli 
bir süre için ödünç alana geçirmeyi, ödünç alan da aynı miktar ve nitelikte şeyi iade 
etmeyi  taahhüt  eder
96
.  Böylece  karz  sözleşmesinin  temel  özelliği,  ödünç  verenin 
sözleşme konusu şeyin mülkiyetini devir borcunun, ödünç alanın da bunları tüketme 
yetkisinin bulunması, dolayısıyla sözleşmede bir şeyin değerinin kullanılmasının söz 
konusu olması şeklinde ortaya çıkmaktadır
97
.  
Karz sözleşmesinin kurulması için tarafların karşılıklı, birbirine uygun irade 
beyanları  yeterlidir.  Bu  sözleşme,  faiz  öngörülmediği  takdirde  eksik  iki  tarafa  borç 
yükleyen  bir  sözleşme  niteliği  taşır.  Zira  burada  mülkiyetin  devrinin  amacı,  iadeye 
ilişkin bir alacak elde etmek değildir. Faiz kararlaştırılan veya faiz ödenmesi gereken 
hallerde  ise  karz  sözleşmesi,  tam  iki  tarafa  borç  yükleyen  bir  sözleşme  özelliği 
gösterir
98
.  
                                                 
95
 POHL, 426; EBENROTH/MESSER, 6; DECKER, 1004; SCHAEFER, 1305; LORETAN, 106; 
ERNE,  46;  KOPP,  64;  KUMPEL,  668;  KRAEMER,  147;  HAPPE,  46;  JENTZSCH,  48; 
BORCHERS, 59. 
96
 MULBERT, 466; ARAL, 309; FIKENTSCHER, 455. 
97
 ARAL, 309; FIKENTSCHER, 455; LORETAN, 107; AMMANN, 74. 
98
 ARAL, 310; MULBERT, 469; FIKENTSCHER, 455. 

---