T. C. Ankara ün vers tes sosyal b L mler enst tüSÜ Özel hukuk (meden hukuk) anab L m dali

 
171 
vakıasının  başka  bir  sözleşmenin  tabii  sonucu  olarak  ortaya  çıktığı  durumlarda, 
sigorta sözleşmesi için gereken bağımsız taahhüdün mevcut olmadığı kabul edilir
166
.  
Sabitten  değişkene  faiz  oranı  swap  sözleşmesinin  fonksiyonu,  sermayenin 
değişken faizlendirilmiş olmasından kaynaklanan faiz riskini, sözleşmede miktarı bir 
değişken  faiz  endeksine  bağlanmış  olan  dönemsel  ödemelerin  ifasını  taahhüt  eden 
karşı tarafa nakletmektir
167
. Ancak sigorta sözleşmesinde riskin özelliği, bu ilişkide, 
değişken  meblağ  ödeyicisinin  faiz  riskini  üstlenmesi  sebebiyle  “sigorta  eden”  ve 
sabit meblağ ödeyicisinin de “sigorta ettiren” olarak nitelendirilmesinin önüne geçer. 
Sigorta sözleşmesinde risk, gerçekleşip gerçekleşmeyeceği şüpheli bir durumdur
168
. 
Oysa  faiz  oranı  swap  sözleşmesindeki  risk,  yani  faiz  endeksinde  meydana  gelmesi 
muhtemel  yükselme,  sigorta  sözleşmesi  anlamında  gerçekleşip  gerçekleşmeyeceği 
ş
üpheli durum olarak değerlendirilemez. Zira sözleşmede bir faiz oranı belirlenmişse, 
bu  oran  değişken  bile  olsa,  kesin  bir  şekilde  belirlenmiştir.  Bu  sebeple  riskin 
gerçekleşmesiyle  malvarlığında  meydana  gelecek  zarardan  doğan  ihtiyacın  miktarı, 
tesadüfi  olarak  değişmez;  sadece  sözleşmede  öngörülmüş  bir  çerçeve  içerisinde 
dalgalanır
169
.  Başka  bir  ifadeyle  faizlerin  yükselmesi  halinde  ortaya  çıkabilecek 
durum şüpheli değil, tarafların iktisadi planlarına dahil bir durumdur
170
.  
Faiz  oranı  swap  sözleşmesinin  sigorta  sözleşmesi  çerçevesinde 
değerlendirilmesi,  sigortanın  bir  başka  unsurunu  oluşturan  sigorta  menfaati 
                                                 
166
 KOPP, 73. 
167
 ADAMS/RUNKLE, 614; DECOVNY, 85; DAS, 9. 
168
 BOZER, 25; KENDER'>KAYIHAN_,_60;_BOZER'>KAYIHAN, 61. 
169
 KOPP, 74. 
170
 Faiz oranı swap sözleşmesi, sigorta edenin tekrarlayan ödemelere karşılık belirli bir anda belirli bir 
para ediminin ifasını taahhüt ettiği ve tasarruf sigortası olarak isimlendirilen sigorta türü ile de yapısal 
benzerlik  arz  etmesine  rağmen,  sigorta  tekniğine  uygun  bir  riski  içermemesi  sebebiyle  tasarruf 
sigortası olarak da nitelendirilemez (KOPP, 74). 

---

 
172 
bakımından  da  problem  arz  eder
171
.  Riskin  nakledilmesinde  bir  iktisadi  menfaatin 
bulunması,  sigorta  sözleşmesinin  varlığı  için  zorunludur
172
.  Faiz  oranı  swap 
sözleşmesinde  sabit  meblağ  ödeyicisinin  iktisadi  menfaati,  faiz  oranlarının 
yükselmesi ve buna bağlı olarak finansal ihtiyaçta meydana gelecek artış karşısında 
güvence  sağlamaktır
173
.  Böyle  bir  iktisadi  menfaat,  ancak  faiz  oranı  swap 
sözleşmesinin  teminat  fonksiyonunu  haiz  olması,  dolayısıyla  özel  bir  alacak  ya  da 
yükümlülüğe işaret etmesi durumunda söz konusu olabilir
174
. Buna karşılık sözleşme 
yalnızca bir faiz spekülasyonunu amaçlıyorsa ve temelinde kendisinden kaynaklanan 
alacak haklarının ya da yükümlülüklerin güvence altına alınmasının istendiği başka 
bir finansal işlem bulunmuyorsa, faiz oranı swap sözleşmesinin sigorta niteliğinden 
söz edilmesi mümkün değildir
175
.  
Sigorta sözleşmesi, tam iki tarafa borç yükleyen bir hukuki ilişkidir. Sigorta 
ettirenin prim ödemeleri ile sigorta edenin riskin gerçekleşmesi halinde doğacak asli 
edim  yükümlülüğü  birbirinin  karşılığını  oluşturur
176
.  Buna  göre  faiz  oranı  swap 
sözleşmesinin  sigorta  kapsamında  değerlendirilebilmesi  için,  değişken  meblağ 
ödeyicisinin riski taşımasının, sabit meblağ ödeyicisinin edimiyle karşılıklılık ilişkisi 
içinde bulunması gerekirdi. Ancak faiz oranı swap sözleşmesi açısından geçerli olan 
karşılıklılık, tarafların farklı yapılandırılmış ödeme yükümlülükleri arasındadır
177
. Bu 
                                                 
171
  Sigorta  menfaati,  sigorta  sözleşmesinde  sigorta  ettirenin,  sigorta  ettirilmek  istenen  konu  ile 
arasındaki  belirli  veya  belirlenebilir  değer  ilişkisini  ifade  etmektedir.  Sigorta  konusunu  teşkil  eden 
menfaatin  para  ile  ölçülebilir,  meşru  bir  menfaat  olması  ve  ahlaka  aykırı  olmaması  gerekir 
(KAYIHAN, 60; BOZER, 24).  
172
 KENDER, 2. 
173
 PETERS, 30; HU, Swaps, 350; SIENKO, 108; CHAMBERS, 141. 
174
 KOPP, 73. 
175
 KOPP, 73. 
176
 KAYIHAN, 93; KENDER, 158; BOZER, 28. 
177
  ERNE,  50;  LORETAN,  87;  ZOBL/WERLEN,  46;  EBENROTH/MESSER,  7;  DECKER, 
1006; HAPPE, 48. 

---

 
173 
durumda,  yapılan  münferit  ödemelerin  sigorta  primi  şeklinde  nitelendirilmeleri  de 
isabetli olmaz
178
. 
Sigorta  hukukuna  ilişkin  unsurları  içeren  sözleşme  ilişkilerinin  sigorta 
sözleşmesi olarak değerlendirilebilmeleri, özellikle riskin üstlenilmesinin söz konusu 
ilişkinin  sonucu  değil,  bizzat  konusu  olarak  kabul  edilebilmesine  bağlıdır
179
.  Faiz 
oranı  swap  sözleşmesinde  ise  taraflar  arasındaki  ilişkinin  konusu,  farklı 
yapılandırılmış  ödeme  akımlarının  karşılıklı  ifasıdır
180
.  Taraflardan  birinin  ödeme 
yükümlülüğünün  değişken  faiz  oranına  bağlanmış  olmasından  kaynaklanan  riskin 
karşı  tarafa  nakledilmesi,  sözleşmenin  konusunu  değil  yalnızca  sonucunu  teşkil 
eder
181
.  
Nihayet  sigorta  sözleşmesine  özgü  çok  kişili  ilişki
182
  ve  buna  dayalı  olarak 
büyük  sayılar  kanununa
183
  göre  hesaplama  suretiyle  riskin  dengelenmesi  de,  faiz 
oranı swap sözleşmesi açısından söz konusu değildir. Riskin benzer tehlikeyle karşı 
karşıya bulunan çok sayıda kişi tarafından paylaşımı amacıyla oluşturulan ve sigorta 
ettirenlerin  ödeyecekleri  primlerle  finanse  edilen  bir  özdeş  riskler  havuzu 
                                                 
178
 KOPP, 74. Sigorta sözleşmesi gereğince ödenmesi gereken prim miktarının hesaplanması ile faiz 
oranı  swap  sözleşmesinde  ifası  taahhüt  edilmiş  bulunan  ödeme  miktarlarının  hesaplanmaları  da 
tamamıyla farklı usullere bağlıdır. Sigorta sözleşmesinde prim tutarı sigorta edilen risklerin özellikleri 
dikkate  alınarak  belirlenir  (KAYIHAN,  110).  Faiz  oranı  swap  sözleşmesinde  ise  dönemsel 
ödemelerin  miktarı  sözleşmede  kararlaştırılmış  olan  faiz  oranı  ile  farazi  anapara  ve  süre  unsurlarına 
dayalı olarak hesaplanmaktadır (LORETAN, 118).  
179
 KOPP, 73. 
180
 LORETAN, 117. 
181
 KOPP, 73. 
182
  Sigortada;  bir  topluluğun,  belirli  riskler  karşısında  birleşerek  meydana  gelecek  zararlı  sonuçlara 
karşı  beraberce  karşı  koymaları  söz  konusudur.  Sigortanın  temel  amacı,  meydana  gelecek  zararlı 
sonuçları  engellemekten  ziyade,  bu  zararı  topluluk  üyeleri  arasında  dağıtmak  suretiyle  zararlı  sonuç 
yükünü topluluğun her üyesi için katlanılabilir bir hale getirmektir (KAYIHAN, 29; KENDER, 2). 
183
 Sigortalanacak kişilerin ödeyecekleri prim miktarı, riskin gerçekleşme oranına bağlıdır. Geçmişteki 
olaylara dayanılarak ihtimaller hesabı ile bir riskin, gelecekteki bir zaman dilimi içerisinde ve belirli 
sayıda  kişiler  bakımından  gerçekleşme  oranı  belirlenebilir.  Bu  tespit  için  gerekli  ihtimal  hesabı  ne 
kadar  çok  sayıda  olay  (aynı  ya  da  benzer  koşullar  altında  gerçekleşen  risk)  üzerinde  olursa  o  kadar 
gerçeğe uygun sonuç verecektir. Bu duruma “büyük sayılar kanunu” adı verilmektedir (KENDER, 3; 
KAYIHAN, 29).  

---