T. C. Ankara ün vers tes sosyal b L mler enst tüSÜ Özel hukuk (meden hukuk) anab L m dali

 
174 
bulunmadığı  içindir  ki,  faiz oranı  swap sözleşmesinde  risk,  her  zaman  ve  yalnızca, 
somut olarak bu sözleşmeye katılmış olan taraflardadır
184
.   
Netice  itibarıyla,  özellikle  bir  temel  işlemden  kaynaklanan  alacakların  veya 
yükümlülüklerin  güvence  altına  alınması  saiki  ile  yapılmış  sabitten  değişkene  faiz 
oranı  swap  sözleşmeleri  ile  sigorta  sözleşmeleri  arasında  yapısal  bir  benzerlik 
bulunduğu  kabul  edilebilir.  Bununla  birlikte  kendisine  karşı  güvence  sağlanmak 
istenen  riskin  niteliği  ve  nakledilmesinin  faiz  oranı  swap  sözleşmesinde  hukuki 
ilişkinin  konusu  değil  yalnızca  sonucu  olması  sebebiyle  faiz  oranı  swap 
sözleşmesinin sigorta sözleşmesi şeklinde değerlendirilmesi mümkün değildir
185
.  
2.
  Faiz  Oranı  Swap  Sözleşmesinin  simsiz  Sözleşme  Olarak 
Değerlendirilmesi 
Faiz  oranı  swap  sözleşmesi,  tarafların,  çoğu  zaman  mevcut  alacaklarının ya 
da  yükümlülüklerinin  iktisadi  yapısını  değiştirmek  amacıyla  birbirlerine,  sözleşme 
süresince,  aynı  para  cinsinden  eşit  miktarda  farazi  anaparaya  sabit  ya  da  değişken 
faiz  oranlarının  uygulanması  suretiyle  hesaplanan  dönemsel  meblağların,  karşılıklı 
olarak,  aynı  para  birimi  ile  ödenmesini  taahhüt  ettikleri  hukuki  ilişkidir
186
. 
Sözleşmenin,  bu  haliyle,  Borçlar  Kanununda  ya  da  başka  bir  özel  kanunda 
düzenlenmiş  “isimli”  sözleşme  tiplerinden  herhangi  birine  uygunluk  göstermediği 
noktasında  doktrinde  görüş  ayrılığı  bulunmadığı  söylenebilir
187
.  Böylece  faiz  oranı 
                                                 
184
 KOPP, 72. 
185
 KOPP, 74. 
186
  WEBER,  304;  LORETAN,  25;  ERNE,  20;  BORCHERS,  24;  DECKER,  1002;  SCHAEFER, 
1304; EBENROTH/MESSER, 3. 
187
  Konuyu  değerlendiren  yazarlar  arasında  yalnızca  FULBIER,  faiz  oranı  swap  sözleşmesinin  çok 
sayıda  edimin  birbiri  ardına  gerçekleştirildiği  bir  trampa  sözleşmesi  niteliği  taşıdığını  ileri  sürmüş; 
ancak  görüşünü  yabancı  paranın  “eşya”  olarak  kabul  edilmesine  dayandırarak  ülke  parası  üzerinden 
akdedilen  faiz  oranı  swap  sözleşmelerinin  varlığını  göz  ardı  etmiştir  (FULBIER,  Zivilrechtliche 
Einordnung, 544).  

---

 
175 
swap  sözleşmesi,  borçlar  hukukunda  geçerli  olan  sözleşme  özgürlüğü  ilkesi 
çerçevesinde  oluşturulmuş  bulunan  ve  kanun  koyucu  tarafından  esaslı  noktaları 
düzenlenmemiş olduğu için “isimsiz sözleşmeler” olarak anılan
188
 atipik sözleşmeler 
sınıfına  dahildir
189
.  Sözleşmenin  isimsiz  sözleşmeler  sınıfı  içindeki  yeri  hususunda 
ise farklı görüşler söz konusudur.  
simsiz  sözleşmeler  oluşturulması  konusunda  taraflara,  sözleşme  özgürlüğü 
ilkesinin  kanuni  sınırları  aşılmamak  kaydıyla,  oldukça  geniş  bir  hareket  serbestisi 
tanınmıştır.  Bir  yandan  bu  serbestiye  bağlı  olarak  çok  çeşitli  sözleşme  tiplerinin 
ortaya  çıkması,  diğer  yandan  da  sayıları  hızla  artan  bu  sözleşmelere  uygulanacak 
kuralların  tespit  edilmesi  zarureti,  isimsiz  sözleşmelerin  de  sahip  oldukları  ortak 
özellikler  dikkate  alınarak  kendi  içlerinde  tasnif  edilmeleri  sonucunu  doğurmuştur. 
Yapılan  bu  tasnife  göre  isimsiz  sözleşmeler  üç  farklı  şekilde  kurulabilirler
190
.  lk 
olarak  taraflar  birden çok isimli  sözleşmeyi,  hukuki niteliklerini  kaybetmeksizin ve 
birlikte  karma  bir  içerik  oluşturmaksızın  uygun  irade  beyanlarıyla  birbirine 
bağlayabilirler.  “Bileşik  sözleşme”  olarak  anılan  bu  sözleşme  tipinin  karakteristik 
özelliği,  kendisini  teşkil  eden  sözleşmelerin,  ortak  bir  amaç  etrafında  toplanmış  ve 
kendilerine  özgü  vasıfları  değişmeden  birbirlerine  bağlanmış  olmalarıdır
191
.  Bu 
sözleşmelerden her biri hukuki açıdan ve özellikle de kuruluş açısından diğerlerinden 
tamamıyla  ayrıdır.  Ancak  fonksiyonel  ve  ekonomik  açıdan  bunlar,  varlık  ve 
                                                 
188
 KUNTALP, Karışık Muhtevalı Akit, 10; FEYZ OĞLU, 19; TANDOĞAN, 12. 
189
 WEBER, 312; KRAEMER, 150; ERNE, 36; AMMANN, 76; HAPPE, 47; LORETAN, 113. 
190
 YAVUZ, 19; OKTAY, 272.  simsiz sözleşmelerde özel bir yer tutan uygulanacak hukuk problemi 
bileşik  sözleşmelerde  bulunmadığından,  bunların  isimsiz  sözleşmeler  arasına  dahil  edilip 
edilmeyeceği hususunun tartışılabileceği yönünde bkz. ARAL, 51. 
191
 ARAL, 54; YAVUZ, 19; AKYOL, 7; KUNTALP, Karışık Muhtevalı Akit, 103; TANDOĞAN, 
76. 

---

 
176 
geçerlilikleri  birbirlerinin  varlık  ve  geçerliliğine  bağlı  olacak  şekilde  birbirleriyle 
birleştirilmiş sözleşmelerdir
192
.  
simsiz  sözleşmelerin  bir  diğer  türü,  kanunun  çeşitli  sözleşme  tiplerinde 
öngördüğü  unsurların,  kanunun  öngörmediği  bir  tarzda  bir  araya  getirilmesiyle 
ortaya  çıkan  “karma  sözleşmelerdir”
193
.  Karma  sözleşmeler;  çifte  tipli  karma 
sözleşmeler,  kombine  sözleşmeler,  çeşitli  tiplere  ait  unsurların  birbirlerine  karıştığı 
sözleşmeler ve kendisine yabancı yan edimleri içeren sözleşmeler olmak üzere dört 
farklı şekilde oluşturulabilirler. Bunlardan “çifte tipli karma sözleşmeler”de, biraraya 
getirilen  değişik  sözleşme  tiplerine  ait  edimler  arasında  bir  mübadele  ilişkisi 
bulunmaktadır
194
.  “Kombine  sözleşmeler”,  taraflardan  her  birinin  ya  da  sadece  bir 
tarafın  çeşitli  isimli  sözleşmelerin  edimlerini  borçlandıkları  sözleşmelerdir
195
. 
Taraflardan  her  ikisinin  de  ana  yükümlülüğünün  homojen  yapıda  olmakla  birlikte 
çeşitli sözleşme tiplerine ait unsurları taşıdığı karma sözleşmeler, “çeşitli tiplere ait 
unsurların  birbirine  karıştığı  sözleşmeler”  olarak  isimlendirilirler
196
.  Taraflarca 
üstlenilen asli edimlerin kanunda düzenlenmiş bir sözleşme tipine ait olduğu ancak 
bir başka isimli sözleşme tipine ait yan yükümlerin de üstlenildiği karma sözleşmeler 
ise “kendisine yabancı yan edimleri içeren sözleşmeler”dir
197
. 
                                                 
192
  ARAL,  54;  KUNTALP,  Karışık  Muhtevalı  Akit,  103;  HATEM /SEROZAN/ARPACI,  41; 
AKYOL, 7; TANDOĞAN, 76; BAŞPINAR, 67. 
193
  ARAL,  52;  TANDOĞAN,  69;  HATEM /SEROZAN/ARPACI,  44;  YAVUZ,  21;  KUNTALP, 
Karışık Muhtevalı Akit, 102; AKYOL, 7. Kanunda düzenlenmiş sözleşmelere ait unsurlarla kanunda 
düzenlenmemiş  sözleşme  unsurlarının  bir  araya  getirilmesiyle  oluşturulan  sözleşmelerin  “geniş 
anlamda  karma  sözleşme”  olarak  nitelendirilebileceği  yönünde  bkz.  OKTAY,  274.  Kanunda 
düzenlenmemiş  sözleşmelere  ait  unsurları  içeren  sözleşmelerin,  bu  şekilde  (geniş  anlamda)  karma 
sözleşmeler  kapsamına  dahil  edilmesi  halinde,  karma  sözleşmeler  ile  kendisine  özgü  (sui  generis) 
sözleşmeler arasındaki fark, bazı hallerde tamamen kaybolmaktadır (ARAL, 53). 
194
 ARAL, 53; TANDOĞAN, 69; AKYOL, 8; HATEM /SEROZAN/ARPACI, 46; OKTAY, 274. 
195
 AKYOL, 9; ARAL, 53; HATEM /SEROZAN/ARPACI, 45; TANDOĞAN, 71. 
196
 TANDOĞAN, 72; ARAL, 54; HATEM /SEROZAN/ARPACI, 48; YAVUZ, 22. 
197
 ARAL, 54; YAVUZ, 22. 

---