T. C. Marmara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İlahiyat anabiLİm dali
Yüklə 8,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 5.3. İlminskiy Sisteminin Doğuşunda Yardımcı Etkiler
230 Devlet görevlilerinin bu kötü muamelesi nesilden nesile aktarılmış ve Ruslara karşı gayrı Rus ahaliyi devamlı surette teyakkuzda tutmuştur. 820 Gayrı Rusların hıristiyanlaşmamasında bir başka neden ise Rusların misyon faaliyetlerine yeteri kadar destek olmamalarıdır. İlminskiy Ruslaşmayı “Rus olmak” olarak algılamaktadır. Ancak Rusların sarhoşluk nedeniyle gayrı Ruslara kötü örnek olduğunu dinlerini iyi temsil etmediklerini düşünmektedir. 300 yıldır ikonaların manevi birer sembol olduğunun dahi Tatarlara anlatılamamasını buna bağlamaktadır. Gerçekte Rusların iyi kalpli olduklarını söyler ancak vurdumduymaz tavırlarını da hoş karşılamaz. 821 Müslüman Tatarlar Kreşenleri islama davet ederken Rusları düşman ve istilâcı olarak göstermekte; dinlerini insani ve sevgi dolu bir din olarak anlatmaktadırlar. Ayrıca günlük hayatlarında daima onlara yardımcı olmaktadırlar. Sonuçta zaten kökenleri bir olan bu iki topluluk birbiriyle ilişkilerini iyi tutarken asıl etkin güç Ruslar bu iki toplum arasında sıkışıp kalmaktadır. Ayrıca Kazan’ın Ruslar tarafından işgaliyle bölgede iki güç bulunduğunu birini istilâcı ve siyasal güçle kendinî kabul ettirmeye çalışan Ortodoks Ruslar temsil ederken diğerini bölgenin asıl sahibi ve yerlisi müslümanlar oluşturmaktadır. İdil boyunda zaman zaman silahlı başkaldırılar olsa da genelde mücadele dinler arasında olmuş ve bu mücadelede yerel din olan islam her zaman önde olmuştur. Bir diğer sonuç ise, İdil boyunda XIX. yüzyıla kadar yaklaşık 100.000 Tatar vaftiz edilmiştir. Ancak Kreşenlerin dillerinin farklı olması hıristiyanlığı öğrenmesine engel olmuş, eski Tatar âdetleri üzere yaşamaya devam etmişlerdir. Rus kültür ve hayatından uzakta kalmışlardır. Nihayet XIX. yüzyılda islamlaşma da başlayınca Tatarlaşma olağan hale gelmiş ve bu durum devamlılık göstermiştir. Rus devleti buna karşı kilise ve devlete bağlılığın eğitimle yapılabileceğini, ancak XIX. yüzyılın ikinci yarısında anlamıştır. Bu durumda 1860 yıllara kadar bölgedeki vaftiz edilmiş veya edilmemiş gayrı Rus unsur müslüman Tatarların etkisine açık bırakılmıştır. 822 820 S. Solovyev, İstorii Rossii s drevneh vremen, C. XXII, s. 191. 821 İlminskiy’nin Bakan D. A. Tolstoy’a yazdığı yayınlanmamış mektupları, Strudnik Br. Sv. Guriya, 1911 No: 15-16 s. 242-243. 822 Petrov, a.g.m., s. 49 231 5.3. İlminskiy Sisteminin Doğuşunda Yardımcı Etkiler Daha önce de belirttiğimiz gibi 1847 yılında İmparator emriyle kurulan ve Akademi rektörünün başkanlığında komisyon üyesi olan İlminskiy keşiş ve papazlardan gelen tercümeleri kontrol yanında eskiden yapılan İncil tercümelerini de tetkik etmekle görevlendirilmiştir. 823 Bu dönemde İlminskiy hocası Prof. Kazambek’in etkisiyle çevirilerin halkın diliyle değil, edebi Tatar Türkçesiyle yapılmasını desteklemiştir. Bu dönemini İlminskiy “ultra muhammedan” dönem olarak nitelemektedir ve “benim düşüncelerim böyledir, deneyim yolunu seviyorum, sistematiğe inanmıyorum, okulların teorik kurgusuna da inanmıyorum” demektedir. 824 O, 1870 yılında Knez Uhtomski’ye yazdığı mektupta bu dönemde yapılan tercümelerin kitabî bir dille yapıldığını bu dönemde konuşma diline kaba yetersiz ve gereksiz olarak gördüklerini dile getirmektedir. 825 Yine Rus alfabesini çevirilerde kullanma fikrine başlangıçta muhalefet etmiş, ancak bu görüşünü de değiştirmiştir. 826 İlminskiy’nin fikirlerinin tedricen değişip gelişmesinin ana ekseninde daima “Ortodoks Rusluk” şuuru vardır ve amacı daima Rusya içindeki toplulukları “Rus olma” “Ruslaşma” temelinde birleştirmektir. Fikirlerinin gelişimini de İdil boyunda yerleşen Kreşenleri tanımasına borçludur. Rus Ortodoks misyonerliğinin kurumsallaşmasında önderlik yapan Piskopos Grigoriy Kazan’a gelir gelmez ilk iş olarak bölgeyi kendisi gezmek istemiştir. Zira bu dönem Kreşenlerin topluca islama dönüş isteklerinin olduğu dönemdir. Ancak özellikle İlminskiy, bu geziye konumu gereği köylülerin gerçeği göstermeyeceklerini ileri sürerek Piskoposun gidişini uygun görmemiş ve bunu piskoposa bildirmiştir. Bu itirazı haklı gören Grigoriy bölgeyi ve bölgedeki dili iyi bilen İlminskiy’i teftiş için Kreşen köylerine göndermiştir. İlminskiy aynı yıl Kazan bölgesi Mamadış eyaletine doğru yola çıkmış ve vazifesine başlamıştır. İlminskiy’e ziyaret ettiği köylerde bütün müslümanlar saygıyla yaklaşırken hatta misafir ederken Kreşenler ondan uzak durmuştur. Köylerde bir molla gibi davranıyor onlar gibi giyiniyor, 823 Afanasyev, a.g.m., s. 8 824 P. Znamenskiy, İstoriya Kazanskoy Duhovnoy Akademi za Perviy (dereformenniy) periyod eya şuşçestvovaniya (1842-1870) ,3 cilt, Kazan tip. İmp. Uni.,1892, C. II, 472, 473; Afanasyev, a.g.m., s. 8. 825 İlminskiy, Kaz. Kreş. Tatar. Şkola, Materiali dlya istorii hristianskogo prosveşeniya kreşennih Tatar, Kazan 1887, s. 403 826 Afanasyev, a.g.m., s. 9 232 günlüğünü hem Rusça hem de Tatarca tutuyordu. 827 İki ay boyunca Laişev ve Çistopol kazalarını gezen İlminskiy bu bölgedeki her çeşit insanla konuşarak bilgiler toplamış ve piskoposa bildirmiştir. Spask eyaletini veba yüzünden gezememiştir. 828 1849 yılında İlminskiy yine görev amaçlı Çistopol ve Spask kazalarına bir gezi yapmış ve bilgiler toplamıştır. Bu gezi sonunda artık eski kendi tabiriyle “ultra muhammedan” fikrinden tamamen kurtulmuş, tercüme işinin şahsi bir iş olmadığını anlamış, iyi bir ekibin olması zaruretini kavramıştır. 829 Tatarcanın iki varyantının olduğunu mollaların edebi Tatarcayı kullandığını, halkın bu Tatarcayı bilmediğini görmüştür. Yaptıkları tercümelerin sadece mollalar tarafından okunduğunu, halka ulaşmadığını bu gezi esnasında anlamıştır. Bu durumda tercüme işinin yarım kaldığını bundan sonra yapılacak tercümelerin daha kapsamlı ve bilgili kişiler tarafından yapılması gerektiği sonucunu çıkarmıştır. Bu görüşünü de “tercüme yapacak kişilerin Tatarcayı, Arapçayı ve Farsçayı bilmesi gerekir ilave olarak halka ulaşmak için konuşulan Tatarcayı da bilmesi elzem” diyerek ilan etmiştir. 830 Piskopos Grigoriy, İlminskiy’den bu yıllarda bozuk giden misyon işlerinin düzelmesi için yeni bir proje yapmasını istemiştir, böylece piskopos Akademinin misyonerlik bölümünün yeniden yapılandırılmasını arzu etmiştir. 831 Projenin birinci önceliği misyonun hedeflediği halk kitlesi hakkında sosyolojik bilgileri tamamlamaktır. Daha sonra misyoner halkın dinî ve akli durumuna göre strateji üretip faaliyet planı uygulamalıdır. Bu amaçla İlminskiy, o günün müslüman Tatarları hakkında bilgiler vermektedir. 832 Yine Kreşen Tatarları hakkında da projesinde bilgiler vardır, o 1740 yılına kadar vaftiz olmuş gayrı Ruslara eski Kreşen derken bu tarihten sonra vaftiz olanlara yeni Kreşen ismini vermektedir ki, bu tanımlama diğer bütün misyon temsilcileri tarafından hemen hemen kabul edilmiş durumdadır. Kreşenleri o günkü toplumsal yaşam içinde geri kalmış bir toplum olarak nitelemektedir. Projesinde müslüman Tatarlar hakkında bilgilere yer verirken de onların ileri ve bilgili bir toplum 827 Znamenskiy, Na pamyat, s. 45-46 828 Afanasyev, a.g.m., 11 829 Znamenski, İstori K. D. Aka., II, s. 351 830 Afanasyev, a.g.m., s. 12 831 Afanasyev, a.g.m., s.13 Yüklə 8,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|