Tanlay olishi

4. 
Maktab 
yoshidagi 
kichik 
o’quvchilar.
Bolani qachondan boshlab maktabga berish muammosi pedagogikaning eng 
muhim masalalaridandir. Ota-onalar va o’qituvchilar maktabga keladigan bolalarni 
yaxshi o’rganishlari va to’g’ri xulosaga kelishi bag’oyat muhimdir. Endi 
bog’chadagi o’yin faolyati o’rnin tizimli majburiy vaqt bilan bog’liq o’qish 
faoliyati egallaydi. Bu yoshdagi o’g’il va qiz bolalar jismoniy jihatdan tekis o’sadi. 
Bo’yi o’rtacha 120 sm, og’irligi 25 kg bo’ladi. Ko’krak qafasi va umurtqa 
pog’onachlari suyaklari qotmaganligi uchun, ular tez shikastlanadilar. Ular tez 
o’sadi. Ularning bosh miyasi kattalarnikiga tenglashsa ham, tuzilishi jihatdan 
farqlanadi. Nafas yo’li va diafragmasi bo’sh rivojlanagn bo’ladi, shu tufayli, ular 
harakatsiz qolsalar nafas olish sust bo’lib, tana a’zolarining kislorod bilan 

---

ta’minlanishi yomonlashadi. Ular yuragi ikki barovar qon chiqaradi. Yurak urishi 
minutiga 
90-92 
martaga 
to’g’ri 
keladi.
O’qish mehnatining ta’siri ostida bolaning barcha ruhiy faoliyati ixtiyoriy diqqat, 
ixtiyoriy xotira, ixtiyoriy idrok (ma’lum maqsad asosida voqyea va hodisalarni 
kuzatish), tafakkurni ixtiyoriy idora etish va u bilan bog’liq bo’lgan nutq, his-
tuyg’u, 
iroda 
kabi 
ruhiy 
jarayonlar 
rivojlanadi.
Bolalarning xohishini 2 soatdan yoki 3 oydan keyin bajarishni va’da bersangiz ular 
ko’naveradi. Bolalarni vaqtning qadriga yetishiga, vaqtni aniqlash va uni bekor 
o’tkakzmaslikka va darsdan kechikmaslikka o’rgatish ma’qul. Keyinchaldik kunlik 
rejimga o’rgatish kerak. Bolalarni kuzatuvchanlikka o’rgatish orqali bilish 
qobiliyatini o’stirishga intilish kerak. Ularning tasavvuri o’qiganlarini ko’pincha 
harfma-harf, to’ppa-to’g’ri manoda anglaydilar. Bu yoshdagi bolalarning xotirasi 
juda kuchli taraqqiy etgan, xotiraga olish, o’qib olish ancha o’sgan bo’ladi. 1-4 sinf 
o’quvchilarining talab va qiziqishlari, odat va sezgilari, tasavvur va tushunchalari, 
hayoliy faoliyatlari, diqqat-e’tiborlari, tirishqoqliklari bir-biridan farq qiladilar.
Shu bilan birga ular orasida duduq, ko’zi yaxshi ko’rmaydigan, qulog’i yaxshi 
eshitmaydigan, ovozi xasta, xotirasi past o’quvchilar ham uchraydi. o’qituvyaining 
vazifasi bolalar hamma ijobiy intilishlarini o’z vaqtida anglash, ularni kamol 
toptirishdan 
iboratdir.