96
buxtasına gəlib çıxmışdılar. Holland gəmisinin heyəti ticarət yolu ilə qızıl əldə
etmək, varlanmaq məqsədini güdürdü, lakin reallıq onlara eybəcər sifətini
göstərməyə başladı. Sahilə qədəm basdıqdan sonra əvvəlki arzularından əsər-
əlamət də qalmadı, yeganə qayğı həyatlarını qoruyub saxlamaq oldu. Kəndin valisi
onları dustaq kimi saxladı ki, yalnız kəndin sahibi daymyo Yabudan göstəriş
aldıqdan sonra gəmi və onun heyəti haqqında nə etmək lazım olduğunu bilsin.
Bləksorn yerli adamlarla ünsiyyətdə tərcüməçilik edən portuqaliyalı iezuitin
də onlara loyallıqdan çox uzaq olan münasibəti ilə üzləşdi. İspanlarla hollandların
və ingilislərin düşmənçiliyi uzaq yad ölkədə də özünü biruzə vermək imkanı əldə
etmişdi. Bu vaxt Portuqaliya İspaniyanın tərkibində olduğundan və dünyada
katolik dinini yaymaq missiyasını öz üzərinə götürən ambisiyalı iezuitlərin
protestant ingilislərə və hollandlara nifrəti tərcüməçi keşişin timsalında özünü
qabarıq şəkildə göstərirdi. Protestant niderlandlılar dörd onillikdən çox bir
müddətdə katolik İspaniyasının ağalığından xilas olmaq üçün onunla müharibə
aparmalı olmuşdu. İngilislər isə vətənlərini işğal etməyə gəlmiş məğlubedilməz
İspan Armadasını biabırçı məğlubiyyətə uğratmış, onlara da yaponlar kimi qasırğa
çox kömək etmişdi.
Portuqaliyalı keşiş onların tezliklə öldürüləcəklərini bildirdi və o, özü də
bunun reallaşması üçün əlindən gələn hər şeyi etməyə hazır idi. Axı iezuitlər bu
gəmi heyətini Yaponiya ilə ticarətdəki inhisarlarına təhlükə hesab edir və onları
dəniz quldurları kimi qələmə verirdilər.
Hiddətlənən ingilisin keşişin boynundan asılmış xaçı qırıb yerə atması onun
intiqam hissini daha da gücləndirmişdi. Həm də keşişin hədyanlığına cavab olaraq
bildirdi ki, Hollandiyada ağalıq edən ispan Alva bu ölkə üçün bir vəba idi və
katolik keşişlər özlərini necə qələmə versələr də, o, yaxşı bilir ki, onlar nə Allahın
qulağına malik deyillər, nə də onun səsi ilə danışa bilməzlər. Axı ingilis öz
vətənində də katolik dininə mənsub olan kraliça qanlı Mariya Tüdorun
protestantları təqib və edam etdirməyinə görə biabırçı şöhrət tapdığını yaxşı bilirdi
və həmin vaxt onun əri gələcək ispan kralı Qəddar Filipp adlanan II Filipp idi.
Yalnız kraliça Elizabet taxt-taca yiyələndikdən sonra İngiltərədə bu Valpurgiya
gecəsinə son qoyulmuşdu.
Yaponlara gəldikdə, buddizm onları tolerantlığa öyrətsə də, onlar insan
ömrünə qənim kəsilməyi elə bir ciddi şey hesab etmirdilər. İngilisin sahildə aldığı
ilk təəssürat onu bu qənaətə gətirib çıxarmışdı. Bu ərazinin sahibi olan daymyonun
qardaşı oğlu və kəndə görə məsuliyyət daşıyan Omi-san barbar hesab etdiyi bu
adamı qorxutmaq üçün kəndlilərdən birinin ona lazımi səviyyədə baş əymədiyini
hiss etdikdə, qılıncın bircə zərbəsi ilə onun başını bədənindən ayırdı. Öz
növbəsində o, Bləksornu da bu ölkədə ən dözülməz təhqir sayılan bir qaydada
alçaltdı, lakin dənizçi gözləri önündə baş verən hadisəni yadına salıb, həm də
yoldaşlarının taleyini düşünərək həmin təhqirə dözməyi qərara aldı. Axı o,
günahsız bir adamın belə qəddarlıqla qətlə yetirilməsini heç vaxt görməmişdi və
bunu heç ağlına da gətirə bilməzdi. Yerli adamların əhatəsində piqmeylərin
yanındakı nəhəng kimi görünən ingilis beləliklə, şəraitə görə təhqirlə barışmalı
oldu.
97
Gəmi heyətinin başçısı kimi, kapitan ölümcül xəstə idi, həm də portuqal
dilini bildiyindən ona nisbətən yaxşı münasibət bəsləyirdilər və onu bir kəndlinin
evində ayrıca yaşamağa göndərdilər. Ev sahibi ilk növbədə ondan hamam qəbul
etməyi tələb etdi, ingilis onun təklifinə əhəmiyyət vermədi, həm də o çox yorğun
idi, yatmaq istəyirdi. Yapon isə təkidlə bildirdi ki, əvvəlcə hamam qəbul etməklə
özünü təmizlə, yalnız bundan sonra yata bilərsən. Əlavə etdi ki, bütün
portuqaliyalılar kimi səndən də iy gəlir və bir daha ona evindəki hamama girməyi
əmr etdi. Dənizçi onun göstərişinə əməl etmədikdə yapon cudo və karate
qaydasında ona zərbə endirdi. O, huşunu itirib yerə yıxıldı və sonra ev sahibinin
göstərişinə əməl etməli oldu.
Yaponların hamam qəbul etməsi onların həmçinin geyzer fəvvarələrindən
yaranan isti su gölməçələrində – onsendə çimmək ənənəsinin yaranmasına və
bunun indiki dövrə qədər gəlib çıxmasına səbəb olmuşdur.
Yaponun ona tanış olmayan qaydada zərbəsinə gəldikdə, 1588-ci ildə
hakimiyyətdə olan şoqun Yaponiyada əhali arasında silahların çox yayılmasından
ehtiyat edərək, samuray olmayan kəndlilərin hamısının silahlarını müsadirə
etmişdi. Həmin silahlar samuraylara və döyüşçülərə verildi. Bu vaxt əllərindən
qılıncları alınmış kəndlilər silahsız döyüş növləri ilə məşğul omlağa başlamışdılar.
Samuraylar isə üstlərində iki qılınc gəzdirirdilər, bunlardan biri uzun döyüş
silahı, ikincisi isə gödək xəncər idi. Bundan əvvəlki dövrlərdə isə samurayların
silahı ox idi.
Samurayların digər imtiyazları da var idi, belə ki, yalnız bu zümrədən
olanlar çayın üstündən salınmış körpüdən keçə bilərdilər, kəndlilər isə çayın o biri
tərəfinə bərələrdə keçməli idilər. Samuraylar müharibə üçün doğulmuşdular. Bu
borc və öz ağalarının iradəsinə itaət olanların həyatının mənasını təşkil edirdi.
«Samuray» yapon dilində «xidmət etmək» mənasını verirdi. Sədaqətli samurayları
o ailələrdən seçirdilər ki, orada oğul öz valideynlərinə qayğı göstərir. Bunlarla
yanaşı digər qəribə cəhətlər də göstərirdi ki, Yaponiya tam başqa bir dünyadır,
ikinci kainatdır.
Bləksornun hamam qəbul etmək istəməməsi də onun həyat təcrübəsindən
gələn səbəblərlə bağlı idi. Digər şimal xalqları kimi ingilislər də yuyunmaq üçün
çimməyi xəstəlik mənbəyi hesab edirdilər, axı şimalın soyuq havasında
çimməkdən sonra adama soyuqdəymə ehtimalı, sətəlcəmlə xəstələnmə təhlükəsi
xeyli artırdı.
Hətta kraliça Elizabetin sarayında işləyən bir məmur yazırdı ki, o, ömründə
bircə dəfə çimmişdir. Evlənəndə arvadının çimdiyini görüb, o da bunun sadəcə
olaraq nə olduğunu bilmək istəmişdi.
Yapon da öz hərəkətinə haqq qazandıra bilərdi. Necə olur ki, onun evində
yaşayan bir adam ev sahibinin düzgün sayılan istəyinə əməl etməsin. Yaponiyada
davranış qaydalarına əməl etmək çox vacib sayıldığından hamı ehtiyatlı hərəkət
etməyə borclu idi. Digər tərəfdən yadellilər barbar sayılmaqla onlara münasibət də
o qədər ürəkaçan deyildi. Gəminin və onun göyərtəsində olan topların
müsadirəsindən böyük qazanc və nüfuz əldə edəcəyi gümanı ilə Edodan mülkiyyəti
olan kəndinə gələn daymyo Yabu da ingilislərin çoxunu mavi gözlərinə görə Siam
Dostları ilə paylaş: |