16
17
|
Temmuz 2016
|
Sayı 19
BURSA
’
DA ZAMAN
|
Temmuz 2016
|
Sayı 19
BURSA
’
DA ZAMAN
Tefsir ve Tarih-i Tefsir
6
Hadis ve Tarih-i Hadis
4
Fıkıh Tarihi
4
İctimaiyat
2
Ahlâk
2
Din-i İslâm Tarihi
4
Akvâm-ı İslâmiyye Etnoğrayası
4
Türk Tarih-i Dinisi
4
Kelâm Tarihi
4
İslâm Felsefesi
2
Tasavvuf Tarihi
4
Felsefe Tarihi
4
Hâl-i Hazırda İslâm Mezhebleri
4
İslâm Bediiyatı
2
Felsefe-i Din
4
Tarih-i Edyân
4
ESERLERİ
Böyle seçkin bir kadronun ders halkasında
bulunan Baykal elde ettiği birikimi okullarda
öğretmenlik yaparak, ders kitabı yazarak
öğrencileriyle, dinî ve tarihî kitaplar yazarak
içinde yaşadığı toplumla paylaşmıştır. Mahalli
gazetelerde yıllar boyu yazdığı yüzlerce yazı
ise onun gayretini belgeleyen yadigârların
başında sayılmalıdır. Osmanlı kültürüyle Cum-
huriyet kültürünü buluşturan şahsiyetlerden
biri olan Kâzım Baykal hocanın eserlerinden
birkaç tanesini kısaca tanıtmak gerekir.
• Bursa Anıtları (İstanbul, 1950)
Bursa’da bulunan cami, çeşme, türbe,
mezarlık, köşk, ev, hamam, tekke, mektep,
kilise, muallimhane, medrese, han, köprü,
çınar, havra, resmi binalar gibi tarih değeri
olan her yadigârla ilgili bilgi ve belge sunan
bir eserdir. İkinci baskısı T. A. Ç. Vakfı
tarafından 1982 yılında yapılmış olan bu
eser bir “Bursa Klasiği”dir. “Şanına lâyık” bir
şekilde yeniden dizilip basılması dileğimizdir.
• Ulucami (İstanbul, 1950)
Bursa Anıtları’nda Ulucami’yi 2–3 sayfa-
da tanıtan yazar, söz konusu eserde bu
muhteşem mabedi bütün detay ve kültürel
zenginlikleriyle birlikte tanıtmıştır. Bir “Hat
Müzesi” özelliği taşıyan bu caminin yazılarını
ve kitabelerini tanıtması esere ayrı bir değer
katmaktadır. Birinci baskının önsöz tarihi 17
Mart 1948, ikinci baskının tarihi ise 1 Ocak
1989’dur. Eserin ilk neşrinden sonra Beyoğlu
Noteri Mithat Cemal Kuntay’ın 19 Nisan 1951
tarihinde Son Posta gazetesinde çıkan yazısı
da ikinci baskının ilk sayfalarında yer almıştır.
• Süleyman Çelebi ve Mevlid
(Bursa, 1999)
1940’lı yılların sonunda Çekirge semtindeki
Süleyman Çelebi’nin türbesinin onarımına
Eski Eserleri Sevenler Kurumu öncülük eder-
ken Kâzım Baykal, dostu Fehameddin Ulusoy
ile (Yadigâr-ı Şemsî / Bursa Dergâhları’nın
yazarı Şemseddin Ulusoy’un oğlu) Mevlid’in
metnini de neşretme faaliyetine başlamıştı.
Fakat eserlerin orijinal metinle birlikte basıl-
ması Kadir Atlansoy’un himmetiyle Hoca’nın
vefatından sonra gerçekleştirilebildi. Eserde
İbnulemin Mahmud Kemal ve o günlerin
Diyanet İşleri Başkanı olan Ahmed Hamdi
Akseki’nin Süleyman Çelebi ve Mevlid mera-
simleri ile ilgili olarak yazarlara gönderdikleri
metinler de vardır.
• 2000 Yıllık Bursa’nın Belediyesi
(Bursa, 1976)
Bursa’da kurulduğu yıldan itibaren belediye
örgütü hakkında çok detaylı bilgilerin yer
aldığı bu kitap alanında önemli bir çalışmadır.
Genellikle salnâmelerden yararlanılarak hazır-
lanan kitap 1976 yılına kadar dönemin beledi-
yeleri hakkında da güncel bilgiler vermiştir.
Fotoğraf ve tablolarla desteklenen kitapta
Bursa şehrinin gelişimini gösteren haritalara
da yer verilmiştir.
• İslamiyetle Yeni İçtihadlara Doğru
(Bursa, 1966)
Kâzım Baykal doğrudan dinî meselelere
ayırdığı kitaplar da kaleme almıştır. Bu küçük
eserde, din ve hurafe, eğitim–öğretim, ilim,
felsefe, teknik anlayış, ceza ve hukuk anlayışı,
örtünme, aile hukuku anlayışı, sigorta, yene-
cek ve içecek şeyler hakkında, ticari ve malî
muameleler hakkında gibi alt başlıklar açarak
konu ile ilgili düşünce ve yorumlarını açıkla-
mış, namaz, oruç, hac, zekat, gibi konulara
da temas etmiştir. Meselelerin çözümü ile
ilgili son sözü yetkili kurullara bırakmıştır.
• Hikmet-i Teşrî (Dinimizin emir
ve yasaklarındaki nedenleri ve
amaçları üzerine bir inceleme)
(Bursa, 1983)
Yukarıdaki eserin geliştirilmiş şekli gibi olan
bu kitapta Kâzım Baykal, dinî meseleleri tar-
tışmaya devam etmektedir. Sonuç kısmında
İslam dininin insanların huzur ve mutlulu-
ğunu hedeflediğini, dinî esaslara bu gözle
bakılmasını istemekte, İslam alimlerini ciddi
çalışmalara davet etmekte ve eserini şu dua
ile tamamlamaktadır: “Cenab-ı Hak ümmet-i
Muhammed’e hayırlısını ihsan etsin”.
Ayrıca derneğin faaliyetleri yıllık kongrelerde
ilgililere sunulmak üzere broşür şeklinde ba-
sılmıştır. Bu metinler de Hocamız tarafından
kaleme alınmıştır.
25 Aralık 1905’te Hoca Hasan Mahallesi’nde
doğan, tahsilini tamamladıktan sonra Kayseri,
Sivas, Niğde, Diyarbakır, Kütahya ve Bursa’da
öğretmen ve yöneticilik yapan Kâzım Baykal
ilim, irfan, kültür ve sanat hayatımızla ilgili
pek çok faaliyete imza attıktan sonra 27
Temmuz 1993 tarihinde Hakkın rahmetine
kavuşmuş, pek çok meslektaşının bulunduğu
Emir Sultan Mezarlığı’na defnedilmiştir.
Vefatından kısa süre önce 1992’de Uludağ
Üniversitesi kadirşinaslık örneği vererek
kendisine “Fahri Doktora” unvanı vermiştir.
Hocamızı rahmetle anarak vefatına düşürdü-
ğümüz tarihle söze son vermek istiyoruz.
Ata yadigârları şüphesiz kıymetlidir
Eserleri korumak bizde çok zahmetlidir
Çıkıp dört kutup söyler vefatına bir tarih
Bursa sevdalısı “KÂZIM BAYKAL
RAHMETLİDİR.
1993
BURSA İLE İLGİLİ ESERLERİ
BASILACAK MI?
Birkaç sene önce Kâzım Baykal’ın bazı
eserlerinin Bursa İl Özel İdaresi tarafından
basılacağını duymuş ve sevinmiştik. Fakat
bugüne kadar bu gerçekleşmedi. Sebebini
bilmiyorum. Fakat bunun peşine düşmek ve
bu hayırlı işi neticelendirmek gerekiyor. İl Özel
İdaresi Büyükşehir Belediyesi’ne geçtiğine
göre söz konusu hizmetin Belediye marife-
tiyle yapılması uygun olur. Özellikle Bursa ile
ilgili eserlerin basılması mahalli kültür açısın-
dan da önem arz etmektedir.
KAYNAKÇA
•
Hamit Er İstanbul Darulfününu İlahiyat Fakültesi
Mecmuası Hoca ve Yazarları İstanbul 1993
•
Mustafa Öcal, Osmanlıdan Günümüze Türkiye’de Din
Eğitimi İstanbul 2015
•
Darulfünun İlahiyat Sempozyumu İstanbul 2009
•
Kâzım Baykal Sempozyumu Bursa 2007
•
Bursa Ansiklopedisi. Yayına hazırlayan Yılmaz Akkılıç
Bursa 2002
araştırma / Tarihi Eserlerimizin Muhafızı - Kâzım BAYKAL / Prof. Dr. Mustafa KAYA
Mimarlık tarihimizin yüz akı olan şahsiyetlerden Ekrem Hakkı Ayverdi’nin ‘Bursa’nın emsalsiz derneği’ diye nitelendirdiği Bursa Eski Eserleri Sevenler Kurumu’nun uzun yıllar faaliyet gösterdiği Darül Kurra..
Irgandı Köprüsünün mahzeninde
Süleyman Çelebi Türbesinde Selvi dikiyor.