Texnologiya 8 Derslik 2017+ Layout 1
Yüklə 0,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Özünüyoxlama sualları Avtomatlaşdırılmış qurğu, avtomat, texnoloji proses, avtomat laş
- PRAKTİK İŞ
- Elektromaqnit nə deməkdir
- Elektromaqnit rele nədir Elektromaqnit rele
- 15ci MÖVZU Şəkil 1.
- Şəkil 3.
58 1. Hansı qurğular avtomat adlanır? 2. Məişətdə rast gəldiyiniz avtomatlaşdırılmış qurğular hansılardır? 3. İstehsalatda avtomatlaşdırılma bizə nə verir? 4. Avtomat qurğulardan istifadə hansı hallarda daha məqsədəuyğundur? 5. Sən avtomat qurğuların hansı növləri ilə tanış oldun? 6. Avtomat nəzarət qurğuları hansı məqsədlə istifadə edilir? 7. Avtomat mühafizə qurğuları hansı funksiyanı yerinə yetirir? 8. Avtomat idarəetmə qurğuları hansı məqsəd üçün nəzərdə tutulub? 9. Avtomat tənzimləmə qurğuları hansı funksiyanı yerinə yetirir? 10. Avtomat qurğular hansı əsas elementlərdən ibarətdir?
Bu qurğunun əsas vəzifəsi çəndə olan mayenin miqdarı haqda məlumat verməkdir. Bu avtomat qurğuda siqnal ötürücü üzgəcdir (6), gücləndirici – ling (4) isə xüsusi qol (5) ilə üzgəcə bağlanmışdır. Qabda mayenin səviy yə si nin dəyişməsi (artması və azal ması) hərəkətli kontaktın (2) yerini dəyiş mə sinə (yuxarı və aşağı) səbəb olur. Mayenin müm kün olan ən aşağı səviy yə sində kontaktlar (1 və 2) qa pa nır (qırmızı lampa ya nır). Sə viyyə ən yük sək nöq təyə ça tanda, 2 və 3 kontaktları qapa nır (yaşıl lampa yanır). Yaşıl və qırmızı lam pa ların işıq lanması çəndə suyun sə viy yəsinin yüksək və ya alçaq olmasının gös təricisidir. Belə qurğuların siqnal lampaları rahat yerdə quraşdırılır.
Aşağıdakı təsvirləri nəzərdən keçirin və bu qurğuların hansı avtomat laşdırıl mış qurğu növünə aid olduğunu müəyyənləşdirin.
ELEKTROMAQNİT RELE VӘ ELEKTRİK ZӘNGİ Elektromaqnit relenin iş prinsipi və quruluşu haqqında öyrənməmişdən öncə elektromaqnitlərin nə olduğunu bilmək lazımdır.
Yəqin ki, sizlərdən hər biri dəfələrlə maqnitin mis marı, sancağı və metaldan hazırlanmış digər mə mulatları necə özünə çəkdiyinin şahidi olub. Bu ona görə baş verir ki, maqnit öz ətrafında maqnit sahəsi yaradır. Amma maqnit sahəsi təkcə maqnitin ətrafın da yaranmır. Onu həm də elektrik cərəyanı vasitə silə yaratmaq mümkündür: əgər keçirici naqilə elek trik cərəyanı verilsə, onun ətrafında mütləq maqnit sahəsi yaranacaq (şəkil 1). Bu sahə yalnız cərəyan keçən müd dətdə mövcud olur. Elektrik cərəyanı verilmə sini dayandıran kimi maqnit sahəsi yox olur. Bu sahə çox zəifdir. Onun gücünü əsaslı artırmaq üçün naqili spiral şək lində burur, içliyə dolayır və yaxud metal milə – özəyə sarıyırlar. Daxi lin də özək yerləşdirilmiş qarqara elektromaqnit adlanır. Elektromaqnit, daxi lin dən elektrik cərəyanı keçəndə maqnit sahəsi yarada bilən qurğudur (şəkil 2). Elektromaqnitin cəzbetmə qüvvəsi qarqaranın sarğılarının sayından və sarğıdan keçən cərəyanın gücün dən asılıdır. Müxtəlif ölçülərdə və formalarda elektromaqnitlər var. Onlardan elek trik mühərriklərində, qaldırıcı kranlarda, teleqraf və telefonlarda, relelərdə, avtomat qurğu larda və elektrik zənglərində istifa də edilir.
elə bir cihazdır ki, onun köməyi ilə müx təlif növ elektrik cərəyanı isti fadəçiləri məsafədən idarə olunur və yaxud ondan pilləli gücləndirici ki mi istifadə edilir. 59
60 Qarqaranın sarğıları (4) hesabına yaranan elektrik sa həsinin təsiri altında lövbərin yuxarı çiyni (3) özə yə doğ ru dartılır. Bu zaman löv bə rin aşağı çiyni kontakt löv hə 2ni kontakt lövhə 1ə toxu na na qədər itələyir. Toxun ma nəticəsində kontaktlar istifa dəçinin qoşulduğu elektrik dövrəsini qapayır. Cərəyan kəsiləndə lövbər kontakt lövhə 2 ilə özəkdən uzaqlaşır, 1 və 2 elektrik kon taktları aralanır və dövrə açılır. Elektrik siqnallarının gücləndirilməsi üçün, əsasən, gücləndirici adlan dırılan xüsusi elektron sxemlərdən, pilləli gücləndirmə üçün isə artıq yaxşı tanıdığımız elektromaqnit reledən istifadə edilir. Pilləli gücləndirmədə rele aşağıdakı kimi işləyir. O iki elektrik dövrəsinə eyni vaxtda qoşulur (şəkil 4): idarəetmə dövrəsinə – az enerji tələb edən (zəif cərəyan mənbəyi) və güclü istifadəçi hesab edilən icraedici orqan birləşdirilmiş yüksək enerji ilə işləyən (güclü cərəyan mənbəyi) icraedici orqana. Bu zaman idarəetmə dövrəsindəki cərəyanın gücünün azacıq dəyişməsi icraedici dövrədə əhəmiyyətli dərəcədə cərəyanın yaranmasına və icraedici orqanın hərəkətə gəlməsinə səbəb olur. Beləliklə, rele az cərəyanın köməyi ilə böyük cərəyan axan dövrəni aça və qapaya bilir. Elektrik zəngi nədir? Çox geniş yayılmış cihazdır (şəkil 5, a). Bu cihazda əsas işi elektromaqnit rele görür. Elektrik zəngi səs xəbərdaretmə (siqnalizasiya) qur ğusu olaraq avtomatlaşdırılmış nəzarət və mü ha fizə cihazlarında, həm çinin məişət də, istehsalatda istifadə edilir. Elek trik zəngi avtomatlaş dırılmış idarəetmə qurğusudur. Elektrik zənginin əsas hissəsi elektromaqnitdir. Onun düyməsinə basanda elektrik dövrəsi qapanır
sarğısından (3) keçərək özəyi maqnitləşdirir, o da öz növbəsində lövbərlə toxmağı (4) və kontaktı (2) Şəkil 3. Elektromaqnit relenin quruluşu Şəkil 4. Relenin pilləli gücləndiriciyə qoşulması: 1 – rele; 2 – icraedici orqan; 3 – idarəetmə dövrəsi; 4 – icraedici dövrə 2 3 1 4 4 2 1 3 Çap üçün deyil Yüklə 0,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|