Texnologiya 8 Derslik 2017+ Layout 1
Yüklə 0,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bəs xidmət sahələrinə nə daxildir
- Davranış mədəniyyəti normalarına aşağıdakılar aiddir
- Çap üçün deyil 7 • sadəlik
- Ticarət xidmətləri sahəsində davranış və ünsiyyət mədəniyyəti nədən ibarətdir
- * Etiket
- İctimai iaşə sahəsində (kafelərdə, yeməkxanalarda və restoranlarda) davranış və ünsiyyət mədəniyyəti nədən ibarətdir
- Çap üçün deyil
6 I. MƏİŞƏT MƏDƏNİYYƏTİ 1ci MÖVZU XİDMӘT SAHӘLӘRİNDӘ DAVRANIŞ VӘ ÜNSİYYӘT MӘDӘNİYYӘTİ Hər bir insan xidmət sahələrində davranış və ünsiyyət qaydalarını bilməli və onlara riayət etməlidir. Bu qaydalara riayət etmək, hər kəsin olduğu kimi, siz şagirdlərin də borcudur. Bəs xidmət sahələrinə nə daxildir? Xidmət sahələrinə ictimai iaşə, maliyyə, məlumat, mənzilkommunal, məişət, kirayə, turizm, hüquq, mehmanxana, mühafizə, tərcümə, ticarət, nəqliyyat, səhiyyə və rabitə xidmətləri daxildir. Qeyd etmək lazımdır ki, xidmət sahələrində ünsiyyətimizin özünə məx sus etiket qaydaları davranış mədəniyyəti ilə qarşılıqlı əlaqədə olan ünsiyyət mə dəniyyəti anlayışıdır. Davranış normalarını bilmək və onlara riayət etmək, təmkinli olmaq, öz hərəkətlərinə nəzarət etmək, insanlara qarşı nəzakətli, diqqətli və qayğıkeş olmaq – bir sözlə, cəmiyyətdə yaxşı tərz kimi qəbul edilmiş hər şey insanın davranış mədəniyyətinə aid edilir və etiketlə tənzimlənir. Davranış real (təcrübi hərəkət və rəftar şəklində) və verbal (sözlə ifadə edilmiş) olur. Bu iki davranış növü birbirinə uyğun olmalıdır. Yalnız sözlərdə nəzakətli və işə yarayan insan olmaq olmaz. Mədəni insan o kəsdir ki, etik prin siplər, cəmiyyətin əxlaqi normaları onun daxili əqidəsinə çevrilib. O, lazım ol duğu üçün deyil, başqa cür hərəkət edə bilmədiyi üçün belə hərəkət edir.
• nəzakətlilik – ətrafdakı insanlarla qarşılıqlı münasibətdə mədəni və nəcib davranış; • ədəblilik – istənilən vəziyyətdə hamı tərəfindən qəbul edilmiş dəyərlər çərçivəsində özünü aparmaq; • mərifətlilik – danışıq zamanı, şəxsi və işgüzar münasibətlərdə gözlənilməsi lazım olan ölçü hissi – «sərhədi hiss etmək» bacarığıdır ki, bu, olmadıqda sözlər və hərəkətlər münaqişəyə səbəb ola bilər. Mərifət həm də digər insanın reaksiyasını olduğu kimi anlamağa imkan verən daxili duyma qabiliyyətidir. • zəriflik – insanların fərdi xüsusiyyətlərini aşkarlamaq və nəzərə almaq bacarığı; • təvazökarlıq – bütün hallarda öz fərdi və müsbət keyfiyyətlərini qoruyub saxlamaq bacarığı, özünə xas olmayan xüsusiyyətlər sərgiləməmək, öz üstün lüyü, müsbət cəhətləri ilə lovğalıq və ədəbazlıq etməmək; Çap üçün deyil 7 • sadəlik – sosial pillədə kimin «yuxarıda», kimin isə «aşağıda» yerləşməsini büruzə verməməkdir. • dürüstlük – doğru danışmaq, verdiyi sözü yerinə yetirmək bacarığı. Bu xüsusiyyət insanın nəinki düzgünlüyünü, həm də etibarlılığını təsdiq edir. Sözsüz ki, insanda davranış mədəniyyəti yuxarıda sadalanan norma və hal larla kompleks surətdə formalaşır. Təsadüfi deyil ki, davranış mədəniyyəti normaları siyahısında ilk pillədə nəzakətlilik durur. Nəzakətlilik ünsiyyətin əsas şərtidir.
İnsanlar mağazaya əksəriyyət hallarda konkret bir mal əldə etmək məqsədilə yanaşı, bəzən yeni mallar və nəzərdə tutulacaq endirimlərlə bağlı məlumat və ya satıcıdan məsləhət almaq üçün də daxil olurlar. Təbiidir ki, mağazada da davranış digər istənilən ictimai yerlərdə olduğu kimi etiket* qaydaları ilə tənzimlənir. Mağazada alıcı, adətən, üç kateqoriya insanla qarşılıqlı əlaqədə olur: satıcılar, kassir və digər alıcılarla. Hamı ilə mütləq ədəblə və ümumi qəbul edilmiş etiket normaları çərçivəsində davranmaq lazımdır. Mağazada davranış qaydaları alıcının hansı növ ticarət mərkəzinə getdi yindən asılıdır: fərdi xidmət mağazasına və ya özünəxidmət supermarketinə. • Alışverişə getməzdən öncə mağazada lazım olanları yada salmağa vaxt itirməmək, bununla da digər alıcılara mane olmamaq və satıcıları işdən ayır mamaq üçün bazarlığın siyahısını tərtib etmək lazımdır. Hətta mağaza evin yaxınlığında olsa belə, oraya ev geyimində getmək olmaz. • Mağazada davranış bir neçə ümumi qaydalarla tənzimlənir. Bu qaydaları is tənilən alıcı istər böyük supermarket, istərsə də xırda ərzaq dükanına gi rərkən xatırlamalıdır. • Mağazada səs salmaq, hündürdən danışmaq və belə hərəkətlərlə özünə diq qət cəlb etmək olmaz. Hamı nəsə almaq məcburiyyətində deyil. Amma saatlarla malları əldən keçirmək, satıcını təngə gətirmək də arzuolunan hal deyil. Yaxşı olar ki, əvvəlcədən nələrin alınacağı müəyyənləşdirilsin və mağazada arzuolunan məqsədyönlü və planlaşdırılmış alışveriş edilsin. • Alışveriş edərkən satıcılara aldığınız malın dəyərindən əlavə pul vermək məsləhət deyil. Yalnız ba zar larda, bukinist dükanlarında və mühasibatın ciddi aparılmadığı aydın nəzərə çarpan digər yerlərdə qiyməti aşağı salmaq üçün sövdələşmə aparmaq olar.
8 • Mağazaya girişdə bəzən insanların çox olması maneə yaradır. Bu halda kimisə itələmək, çıxan alıcıların arasından içəri daxil olmağa çalışmaq lazım deyil. Çıxanlara yol vermək, sonra isə rahat içəri girmək daha nəzakətli davranış hesab edilir. • Mağazanın bağlanmasına bir neçə dəqiqə qalmış, vacib səbəb olmadan içəri girmək arzuolunan deyil. • Bir çox iri mağazalarda, xüsusən özünəxidmət qəbul edilmiş supermar ketlərdə girişdə çantaların saxlanması üçün xüsusi dolab və ya rəflər olur. Supermarketə daxil olarkən çantanı və digər əşyaları dolaba qoymaq, bazarlıq üçün xüsusi səbət və araba götürmək məsləhətdir. Daha sonra almaq istədiyiniz məhsulları kassadan keçirərək bütün bazarlığın pulunu ödəmək, saxlama dolabından çantanı götürüb mağazanı tərk etmək lazımdır. • Alıcılar üçün mövcud olan etiket qaydalarından başqa, satıcılar və mağazanın digər işçiləri üçün də bəzi ədəb qaydaları nəzərdə tutulmuşdur.
• Yeməkxana, kafe və digər bu cür yerlərə qız (xanım) birinci, oğlan (kişi) isə onun ardınca daxil olur. • Müasir iaşə obyektlərinin əksəriyyətində müştərilərin üst geyimlərinin, çə tir, çanta və paketlərinin saxlanması üçün qarderob vardır. Әgər qız oğlanla gəlib sə, onda oğlan qıza paltosunu (plaşını) çıxarmaqda və geyinməkdə kömək etməlidir. • Qarderob olmayan yerlərdə paltarları oturacağın söykənəcəyinə qoymaq məsləhət görülmür. Zalda bu məqsədlə qoyulmuş asılqandan istifadə etmək daha məqsədəuyğundur. • Çantanı masanın üzərinə deyil, döşəmə və ya dizlərin üzərinə qoymaq olar. • Әgər nahar zamanı işgüzar sualları müzakirə etmək lazımdırsa, içərisində sənədlər, kağızlar olan qovluğu və ya portfeli özünüzlə götürmək olar. • Yalnız vestibül və ya tualet otağında saç düzümü və geyimi səliqəyə salmaq olar.
• Kafenin, restoranın və ya yeməkxananın zalına birinci oğlan daxil olmalı, sonra bu yerin qızın xoşuna gəlibgəlmədiyini soruşmalıdır. Digər müştəriləri narahat etməmək və onlara toxunmamaq üçün masaların arası ilə sakit hərəkət etmək lazımdır. Digər masalar arxasında oturanları və masaların üzərində olan yeməkləri nəzərdən keçirmək olmaz. • Әgər boş masalar yoxdursa, amma artıq tutulmuş masalar arxasında boş yerlər varsa, oturmaq məsləhət deyil. Lakin yer xanımın çox xoşuna gəlmişdirsə, əyləşmək üçün mütləq icazə almaq lazımdır. Әgər sizə icazə versələr, təşək kür edərək xanıma oturmağa kömək etmək, sonra əyləşmək lazımdır. • Belə yerlərdə üzü zala oturmaq daha rahat hesab edilir. • Kişilər masa arxasında xanımların sağında, əgər masa böyük deyilsə, on larla üzüzə oturmalıdırlar. Çap üçün deyil Yüklə 0,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|