Thank you for your contribution

249

olmaktan çok cephelerde kapı, pencere, balkon, konsol 

gibi ögelerde ve merdiven korkuluklarında dekoratif 

amaçlı olarak kullanılmıştır (Barillari ve Godoli, 1997, 

sf.140-148) (Aykut, 1992, s. 170,176). 

İstanbul’daki örneklerin genel cephe dekorasyonlarında 

görülen floral ve soyut-geometrik üslup demir malze-

menin kullanıldığı ögelerde de tekrarlanmıştır. Çalışma 

kapsamında İstiklal Caddesi ve çevresindeki günümüze 

ulaşan Art Nouveau konut yapılarından, saf üslup özel-

liği taşıyan örneklerin cephelerinde demir malzemenin 

kullanıldığı giriş kapıları, pencere ve balkon korkulukla-

rı bu iki üslup üzerinden değerlendirilmiştir.

2. Giriş Kapıları

İncelenen örneklerde giriş kapılarının neredeyse tümü-

nün birkaç basamakla ulaşılan, en az bir duvar kalınlığı 

kadar bir niş içinde yer aldığı gözlemlenmiştir. Zarifi 

Apartmanı ve Ferah Apartmanı dışındaki örneklerin 

hepsi iki kanatlı olarak yapılmıştır. Kapı kanatlarının üst 

kısımları parmaklıklar üzerine monte edilmiş bezeme-

lerden; alt kısımları ise değişik boyutlardaki düz ya da 

yine bezemeli tablalardan oluşmuştur. Birkaç örnek 

dışında kapıların üzerlerinde kanatlarla bütünleşik ya 

da ayrı olarak yapılmış tepe pencereleri yer almıştır.

Kapı kanatları döküm tekniğinde yapılmışlardır ve 

duvarla bağlantıları menteşe ya da mil aracılığıyla 

sağlanmıştır. Bezemeler ise kare ve dikdörtgen kesitli 

demirlerle oluşturulan elemanlar ve kabartma bazen de 

döküm tekniğinde üretilmiş ögelerden meydana gelmiş-

tir (Çelikağ, 1988, s.98). 

2.1. Floral Üsluplu Giriş Kapıları

“Stile Floreale” çizgisinde çiçek, özellikle gül ve yaprak 

motifi kimi zaman gerçekçi, çoğunlukla stilize edilmiş 

şekilde rozet ve daire biçiminde kullanılmıştır. Bu grup-

taki örneklerde kapı kanatları kendi içlerinde asimetrik, 

bütününde simetrik olarak tasarlanmıştır (Aykut, 1992, 

s.174-175). Rassam Apartmanı (Turnacıbaşı Sokak 

No:26) (Resim 1), Dilek Apartmanı (Kumbaracıbaşı 

Yokuşu No:64), Temel Apartmanı (Jurnal Sokak No:14), 

Meşrutiyet Caddesi No:23, Minare Sokak No:11 ve Tur-

nacıbaşı Sokak No:23’teki (Resim 2) yapı floral üsluptaki 

örneklerdir. Bu örnekler içinde Temel Apartmanı (Resim 

3-4) ve Dilek Apartmanı (Resim 5-6) özgün tasarımlarıy-

la dikkat çekmektedir. 

 

Resim 1 Rassam Apartmanı Giriş Kapısı  

(Hayal Meriç, 2014)

Resim 2 Turnacıbaşı Sokak No:23 Giriş Kapısı  

(Hayal Meriç, 2014)

 

Resim 3 Temel Apartmanı Giriş Kapısı  

(Hayal Meriç, 2014)

---

250

Resim 4 Temel Apartmanı Giriş Kapısı  Detay 

(Hayal Meriç, 2014)

Resim 5 Dilek Apartmanı Giriş Kapısı   

(Hayal Meriç, 2014)

Resim 6 Temel Apartmanı Giriş Kapısı  Detay 

(Hayal Meriç, 2014)

Çiçek dallarının ve tomurcukların soyutlamaya yaklaş-

tığı stilize floral bezemeli örnekler ise İstanbul’da inşa 

edilmiş ilk Art Noveau yapı olan Botter Apartmanı (İstik-

lal Caddesi No:235) (Resim 7-8) ve Sıraselviler Caddesi 

No. 47 deki apartmanın giriş kapılarıdır (Resim 9-10). 

Dört kanatlı olarak tasarlanmış Zarifi Apartmanı’nın

1

 

(Pembe Çıkmazı No:4) giriş kapısında da Sıraselviler 

Caddesi’ndekine benzer bir bezeme uygulanmıştır 

(Resim 11-12).

Resim 7 Botter  Apartmanı Giriş Kapısı   

(Hayal Meriç, 2014)

Resim  8 Botter Apartmanı Giriş Kapısı  Detay 

(Hayal Meriç, 2014)

1 

Apartmanın adı “İstanbul’da Art Nouveau Stilinde İnşa Edil-

miş Yapıların Ortak İç Mekânlarının İncelenmesi: Beyoğlu 

Örneği” adlı Yüksek Lisans tezinden alınmıştır (Yenigün, 

2011, s.88).

---

251

Resim 9 Sıraselviler Caddesi No: 47 Giriş Kapısı                              

(Hayal Meriç, 2014)

    

Resim 10 Sıraselviler Caddesi No: 47 Giriş Kapısı  Detay                            

(Hayal Meriç, 2014)

      

Resim 11 Zarifi Apartmanı Giriş Kapısı  

(Hayal Meriç, 2014)

Resim 12 Zarifi Apartmanı Giriş Kapısı Detay 

(Hayal Meriç, 2014)

2.2. Soyut-Geometrik Üsluplu Giriş Kapıları

“Secession” çizgisindeki soyut-geometrik üslubun gö-

rüldüğü örneklerde floral ögeler soyutlaşmıştır. Daire, 

kare gibi geometrik biçimler tek başlarına ya da bir 

arada kullanılmışlardır (Çelikağ, 1988, s. 68). Bu üslupta 

yapılmış kapıların en belirgin özelliği kanatların bezeme 

düzenlerinin birbirinin aynısı olmasıdır. Bir diğer özellik 

ikili ya da üçlü teğet çemberli daire motifidir (İlkhan, 

2004, s.157). Çağdaş Apartmanı (Meşrutiyet Caddesi 

No:68) (Resim 13-14), Ferah Apartmanı

2

 (Mis Sokak 

No:28) (Resim 15-16) ve Vernudakis Apartmanı’nın

3 

(Yeni 

Çarşı Caddesi No:32) (Resim 17-18) kapılarında ikili ve 

üçlü çemberli daire motifinin teğet ya da iç içe geçmiş 

çeşitleri kullanılmıştır.

 

Resim 13 Çağdaş Apartmanı Giriş Kapısı 

(Hayal Meriç, 2014)

2 

Apartmanın adı “İstanbul Tünel-Şişli Art-Nouveau Kargir 

Konut Yapıları Üzerine Bir Araştırma (Sirkeci Vlora Han Res-

torasyonu)” adlı Yüksek Lisans tezinden alınmıştır (Çelikağ, 

1988, s.138). 

3 

Apartmanın adı “İstanbul’da Art Nouveau Stilinde İnşa Edil-

miş Yapıların Ortak İç Mekânlarının İncelenmesi: Beyoğlu 

Örneği” adlı Yüksek Lisans tezinden alınmıştır (Yenigün, 

2011, s.106). 

---