|
Til bilimi hám onıń tarawları Til bilimi ilimiy ádebiyatlarda lingvistika 1 dep te aytıladı. Til bilimi —akustika
menen tı
ǵ
ız baylanıslı boladı. Akustika tábiyatta
ǵ
ı tolıp atır
ǵ
an seslerdi, sonıń bir
kórinisi bol
ǵ
an til seslerin, til sesleriniń esitiliwin izertleydi. Akustika seslerdiń
payda bolıw, taralıw, esitiliw teoriyasın sóz etedi hám tábiyatta
ǵ
ı tolıp atır
ǵ
an
seslerge tán belgilerdi izertleydi. Ses ır
ǵ
a
ǵ
ın, ses kúshin, ses tembrin, seslerdiń
sozımlılı
ǵ
ın hám t.b. qásiyetlerin anıqlaw arqalı seslerdiń akustikalıq sıpatlaması
beriledi. Til sesleri ton hám shawqımnıń qatnası arqalı jasaladı. Sonday-aq, awız,
murın hám jutqınshaq boslıqları jań
ǵ
ırıq (rezonator) xızmetin atqara otırıp, seslerge
akustikalıq jaqtan qosımsha túr beredi. Mine, bul aytıl
ǵ
anlar akustika hám fonetika
ilimleriniń tabıslarına súyengen halda túsindiriledi. Fonetikada akustika iliminde
jumsalatu
ǵ
ın terminler menen túsinikler qollanıladı.
Til bilimi
medicina
ilimi menen baylanıslı boladı. Til bilimi ádette deni saw
múshelerdiń (sóylew a
ǵ
zalarınıń) xızmetine tiykarlanıp tillik qubılıslar
ǵ
a sıpatlama
beredi. Sóylewdi ámelge asıratu
ǵ
ın bas miyi, joqar
ǵ
ı nerv sisteması, sóylew hám
esitiw a
ǵ
zaları túrli sırtqı yamasa ishki tásirler arqalı zaqımlanıwı, keselleniwi
múmkin. Sóylewdi ámelge asıratu
ǵ
ın adam músheleriniń sawlı
ǵ
ın tekseretu
ǵ
ın hám
olardı emleytu
ǵ
ın medicina iliminiń tarawları bol
ǵ
an psixiatriya, logopediya,
defektologiya ilimleriniń jetiskenlikleri de til bilimi ushın áhmiyetli. Túrli sebepler
menen adamnıń sóylewi yamasa esitiwiniń ádettegi ja
ǵ
daydan ózgeriwi, sóylewdiń
buzılıwı (afaziya), gereń, gúń adamlardı emlew máseleleri meditcinalıq ilimlerdiń
mashqalaları bolıw menen birge til bilimine de olardıń qatnası bar.
Til bilimi
Dostları ilə paylaş: |
|
|