Til bilimi hám onıń tarawları Til bilimi ilimiy ádebiyatlarda lingvistika 1 dep te aytıladı. Til bilimi —

matematika
ilimi menen baylanıslı boladı. Bul ilimlerdiń baylanısı 
tillik qubılıslardı izertlewde matematikalıq metodlardı qollanıwda, sonday-aq 
awdarma máselelerinde ayrıqsha kózge túsedi. Tildi matematikalıq metodlar 
tiykarında izertleytu
ǵ
ın ayrıqsha bir taraw bol
ǵ
an matematikalıq lingvistika-
matematika hám til biliminiń qatnasında payda bol
ǵ
an ilim.
XX ásirdiń ortalarına kelip, texnikalıq ilimlerdiń rawajlanıwı menen, ayrıqsha, 
elektronika, avtomatika, telemexanika ilimleriniń jetiskenlikleri tiykarında o
ǵ
ada 
quramalı elektron-esaplaw mashinalarınıń dóretiliwi 
kibernetika
5
iliminiń tez pát 
penen ósiwine alıp keldi. Kibernetika iliminiń ózi matematika, fizika, fiziologiya, 
psixologiya, til bilimi hám t.b. ilimlerdiń baylanısında, solardıń tabısları 
nátiyjesinde, sol ilimlerdiń sintezi retinde payda bol
ǵ
an keleshegi o
ǵ
ada zor jańa 
ilim tarawı bolıp tabıladı. Kibernetika óz gezeginde basqa ilimlerdiń, sonıń ishinde 
til biliminiń rawajlanıwına keń jol ashıp beredi.
Kibernetikanıń úlken tabısı jetilisken házirgi zaman elektron esaplaw 
mashinalarınıń dóretiliwi menen tı
ǵ
ız baylanıslı. Elektron-esaplaw mashinaları 
5
Kibernetika – grekshe kubernetio – «basqaraman» degendi bildiredi
. 

---

adam miyiniń xızmetine jaqın xızmetti atqara alatu
ǵ
ınday etip jasal
ǵ
an. Ol bir 
sekund ishinde bir neshe mıń matematikalıq ámellerdi orınlaydı. Elektron esaplaw 
mashinaları eki tillik yamasa kóp tillik awdarma jasaw xızmetin atqara aladı. Solay 
etip til bilimi menen kibernetikanıń baylanısı elektron-esaplaw mashinalarınıń 
xızmetinen anıq kórinedi.
Til baylanıs, qarım-qatnas jasaw, xabarlaw (xabar beriw, xabar alıw) quralı 
xızmetlerin atqaratu
ǵ
ınlı
ǵ
ı belgili. Kibernetikada da xabarlaw, ma
ǵ
lıwmat beriw 
degen túsinikler qollanıladı. Biraq kibernetikada
ǵ
ı xabarlaw keń mánide­yesitiw, 
kóriw, iyis seziw, dám seziw mánilerinde túsiniledi. Sırtqı dúnya haqqında túsinik 
beretu
ǵ
ın barlıq seziw a
ǵ
zaları (sonıń ishinde tildegi esitiw hám sóylew a
ǵ
zaları) 
arqalı qabıllanatu
ǵ
ın yamasa taralatu
ǵ
ın ma
ǵ
lıwmatlar til bilimi ushın da, 
kibernetika ushın da birdey áhmiyetli ma
ǵ
lıwmatlar bolıp esaplanadı. 
Til bilimi