Tofiq Huseynzade--seir--kitab 1111. indd
Yüklə 21,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
Xəyal cığırı – I cı̇ld 125
T.Hüseynzadənin «Anamin nəsihəti» adli şeiri (1968 iyul) ana nəsihətinin övlad tərbiyəsindəki güclü təsirinin təcəssümü baximindan çox dəyərlidir:
O, şeirlərində, ulu babasi Miskin Abdalin malik olduğu İla- hi hikmət və fəzilətlərdən qaynaqlanan, insanin bütün yaradil- mişlar içərisində ən dəyərli varliq, insan həyatinin, ömrünün isə ən şirin nemət olduğunu bəyan edərək, «kamil insan» obrazini tərənnüm etməklə, qeyrət və namusla yaşamaği, halal zəhmə- ti, təmizliyi, safliği, pakliği, sədaqəti, mərdliyi tərənnüm etmiş, tüfeyli həyati, fani dünyaya – dünyanin bər-bəzəyinə aldanan- lari, dünyəviliyə qapananlari, var-dövlət hərislərini, çürük, fay- dasiz işlərə mübtəla olub, düzgün yoldan azanlari, namərdləri, naxələfləri, xainləri, paxillari qamçilamiş, insanlari oturub-dur- maqda, danişmaqda, gülməkdə – bütün hərəkətlərində hər şeyi yerli-yatağinda, həddində, ölçüsündə, çərçivəsində və vaxtinda etməyin, cəmiyyətdə ümumi taninmiş əxlaq və sosial normala- rin gözlənilməli olduğunun vacibliyini vurğulamişdir. Şairin dəfələrlə, kitab və qəzetlərdə nəşr olunan, sevilən li- rik şeirlərindən biri də «Mən insanam» şeiridir (1968 oktyabr). Həmin şeir həmçinin, «Ədəbiyyat və incəsənət» qəzetində Tofiq Məhəmməd oğlu Hüseynzadə 126
Azərbaycanin xalq şairi Rəsul Rzanin müsbət rəyi ilə dərc olun- muşdur. Həmin şeirdən bir parçaya diqqət yetirək: «Mən ki insan oğluyam, Güc-qüvvətlə doluyam. Mənə səhra göstərin Çəmənzara döndərim. Bir, dəli çay göstərin Səhralara göndərim. ...Qərəz, hər nədir çətin – Onu mənə göstərin. Qollarım mətin-mətin, Kamalım dərin-dərin, Güc-qüvvətlə doluyam, Axı, insan oğluyam!» «Axi, insan oğluyam» adli şeirində (1967 sentyabr), şair insanin bütün yaradilmişlar içində ən dəyərli varliq olduğunu göstərir: «Qoy dil açsın bu dünyam, Ən qiymətli canlıyam. Soruşmayın, mən kiməm? Hər bir şeyə hakiməm! Tarix keçmiş uluyam. Axı, insan oğluyam!..» «İnsana bax, insana!» adli şeirində (1968 aprel) o, insanin mənəvi dünyasinin zəngin xəzinəsindən, insan əməyinin qüdrə- tindən, daim çağlayan, yaşamaq və yaratmaq həvəsindən söz açir: Xəyal cığırı – I cı̇ld 127
«Zülmətlərdə doğulan yollar çıraq-çıraqdır, Nur çilənir aləmə, Günəş kimi, Ay kimi. Gəlin, edin tamaşa, görün nə təm-təraqdır, İnsan zehni, zəkası aşıb-daşır çay kimi. Mən edirəm hər zaman ilhamımı bəyana, Həyat eşqli-həvəsli insana bax, insana». Şair, «Nəyə gərəkdir?!» adli şeirində (09.12.1968) bütün yaradilişlar içərisində insanin dəyərinin ən yüksək məqamda, fövqdə dayandiği, insansiz dünyanin mənasiz olduğu, «özünün bu dünyadan köçüb-getdikdən sonra dünya gözəlliyinin nəyə yarayacaği» barədə dərin fəlsəfi mətləblərə baş vurur: «Dağlar bəzənsə də gül qönçəsindən, Baharın ətirli, xoş nəfəsindən, O yer ki, məhrumdur insan səsindən, Ah... belə çiçəklik nəyə gərəkdir?! Dərd düşür ürəyimə qara xal kimi, Baxıram cahana min sual kimi, Qəmli ölüb, getsə bir xəyal kimi, Bu, sonsuz gözəllik nəyə gərəkdir?!». «Siz Lenini düşünün!» adli şeirində (11.12.1968) o, fiziki cəhətdən mövcud olsalar da, yoxsul mənəviyyat sahibi olduqla- rindan, canli ikən varliqlari bilinməyənləri – «yaşayib ölənlər», lakin, hətta cismani yoxluqlarindan sonra da öz mənəvi dünya- lari, xatirələri və yaxşi əməlləri ilə daim var olan əməlisaleh in- sanlari – «ölüb yaşayanlar» kimi qiymətləndirərək, kiçik həcmli sətirlərdə böyük fəlsəfi mahiyyət daşiyan dahiyanə fikirləri ilə, Tofiq Məhəmməd oğlu Hüseynzadə 128
əslində, insanin fiziki cəsəddən deyil, mənəvi-ruhi nəsnədən ibarət olmasini bəyan etmişdir: «Deyirlər, orda, burda: «Ölüm haqqdır dünyada!». Yaşayıb ölmək ayrı, Ölüb yaşamaq ayrı». «Şəkil, insan və zaman» adli şeirində (22.12.1968) o, insa- nin sonsuzluğa «bir nağilçi olaraq», xəyal kimi gəlib-keçdiyini, insanin surətini əks etdirən kağiz parçasinin, şəklin isə, insan ömründən və zamandan daha «vəfali» olduğunu son dərəcə də- rin fəlsəfi ideyalar kontekstində gözəl təşbehlərlə bəzəmişdir: «Ömrümüzə məna qatdı Hər bir şeydən böyük zaman, Əbədi yox, sonsuzluğa Bir nağılçı oldu insan. Beşcə günlük ömür tapdı Əfsanəvi xəyal kimi, Köçüb, getdi bu dünyadan Dil açmayan bir lal kimi. ...İnsan öldü, surətini Bəxşiş verdi nəsillərə, Şəkil qaldı təbiətdə Nəhs aylara, nəhs illərə. ...Ölüm nədir? Bilmədi o, Yarandısa, ölmədi o. ...Ürəyimin təbiətlə Vardır böyük bir davası – Zamana bax! Kağız qədər Qalıbdımı gör vəfası?..». Yüklə 21,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|