Tofiq Xəzər
Yüklə 4,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
etmiĢdi. "Kavkazski almanax"dakı bu tipli məlumatlar Tiflisin 1877-ci ildəki inzibati-təsərrüfat və maliyyə həyatının bütün istiqamətləri barəsində dolğun təsəvvür yaradırdı. Ġkinci hissə isə, artıq qeyd edildiyi kimi, əsasən analitik materialları ehtiva edirdi. Burada tanınmıĢ gürcü publisisti D.Eristavinin "Ötən ilin yekunları", K.Bebutovun "Tiflis teatrı", N.Nikoladzenin "Bizim bir ilimiz" və Ġsa Sultanın özünün "ġərq böhranı" adlı məqalələri toplanmıĢdı. Mündəricatdan da göründüyü kimi, "Kavkazski almanax"ın əsas yaradıcı heyəti də "Tiflisski vestnik"in əməkdaĢlarından təĢkil olunmuĢdu.Sadəcə, bu dəfə onlar artıq Ġ.S.ġahtaxtinskinin rəhbərliyi altında fəaliyyət göstərirdilər. Hər iki nəĢrdə əlbir çalıĢan bu dördlük Tiflisin elmi-mədəni həyatına müəyyən bir yenilik gətirmək, onu heç olmazsa informasiya təminatı və mənəvi baxımdan bir qədər azad görmək istəyirdilər. Ġ.S.ġahtaxtinskinin özünün almanaxdakı 44 səhifəlik "ġərq böhranı" məqaləsi onun indi Yaxın ġərq adlandırdığımız regionda, ilk növbədə, Ġran və Türkiyədə gedən ictimai-siyasi və mədəni-mənəvi prosesləri diqqətlə müĢahidə və təhlil etdiyini göstərir. Məqalədə Rusiya ilə yeni hərbi qarĢıdurma ərəfəsində olan Osmanlı
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
təhlil olunurdu. Bir neçə ay sonra baĢlanan və Osmanlı imperatorluğu üçün yeni ərazi itkiləri ilə nəticələnən növbəti rus-türk hərbi qarĢıdurması Ġsa Sultanın bir çox proqnozlarının həqiqətə nə qədər yaxın olduğunu göstərdi. ġərq böhranından yazan Ġ.S.ġahtaxtinski öz həyatının və həmfikirləri ilə birgə baĢladıqları iĢin də böhranlı mərhələyə daxil olduğunu görməyə bilməzdi. "Kavkazski almanax"ın ikinci kitabı üçün hazırlıq iĢlərinə baĢlayarkən o, yenə də süni maneə və əngəllərlə üzləĢmiĢdi. Növbəti cilddə Ġsa Sultan yalnız soraq kitabçaları üçün səciyyəvi olan materiallarla kifayətlənmək fikrində deyildi. Qafqazın mövcud durumu və tarixi haqqında, habelə regionun iqtisadi həyatı və təbii resursları barəsində daha əhatəli bilgilər vermək istəyirdi. "Tiflisski vestnik"də isə, iĢlər arzu olunan səviyyədə getmirdi. Ġndi daha çox almanaxla məĢğul olan Ġsa Sultan qəzetə kifayət qədər vaxt ayıra bilmirdi. O biri tərəfdən də, nəĢrin üzərinə olan hücumlar səngimirdi. Köhnə Tiflis mühiti ənənəvi sakitliyi pozmaq, ağılları və ürəkləri hərəkətə gətirmək istəyən gənclərin fəaliyyətini sakit nəzərlərlə seyr etmək istəmirdi. www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
müharibəsi sakitliyi pozanlara qarĢı təsirli tədbirlər görmək üçün Qafqaz administrasiyasına yaxĢı imkan yaratdı. Tezliklə N.Nikoladze səfərbərliyə alındı və hərbi jurnalist kimi döyüĢən orduya göndərildi. Əslində, macəra arayan gürcü publisisti üçün bu yeni təyinat əyalət Ģəhərində daimi polis nəzarəti altında yaĢamaqdan daha xoĢ idi. Qafqaz Senzura komitəsi ilə ardı-arası kəsilməyən münaqiĢələrdən yorulmuĢ K.Bebutov "Tiflisski vestnik"i taleyin ümidinə buraxaraq paytaxta - Peterburqa köçdü. Rəhbərsiz, maddi vəsaitsiz qalan qəzetin nəĢri müvəqqəti dayandırıldı. Rus ordusunun Qafqaz cəbhəsindəki uğurları, xüsusən də 1877-ci il oktyabrın 15-də Qarsın iĢğalı Ġsa Sultanı da gələcək həyatının əsas məĢğuliyyəti kimi gördüyü və ürəkdən bağlandığı mətbuatdan həmiĢəlik ayırdı. Onun üçün yeni, narahat günlər, daldabucaq əyalət Ģəhərində darıxdırıcı məmurluq, sevdiyi iĢlərdən və dostlardan uzaq, sıxıntısı və kədəri sevincindən qat-qat çox olan bir həyat baĢlandı...
*** www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
Universitetində çalıĢdığım narahat və səksəkəli 1993-cü ilin bir sentyabr günü adı mənə bayatılarımızdan, dastanlarımızdan yaxĢı tanıĢ olan Qarsa yollandım. Əlbəttə, desəm ki, səfərimin əsas məqsədi Ġsa Sultanın bu Ģəhərdəki izlərini axtarmaq idi - bu, səmimi səslənməzdi. Sadəcə, bir zamanlar və elə indinin özündə də Azərbaycan türklərinin sıx yaĢadıqları, hətta 1918-1919-cu illərin dəhĢətli erməni soyqırımı ilə müĢayiət olunan dövründə öz dövlətlərini - Cənub-Qərbi Qafqaz Cümhuriyyəti qurduqları yerləri-Qarsı, Ərdəhanı, SarıqamıĢı, Kağızmanı görmək istəyirdim. Bu Cümhuriyyətin qurucusu Ġbrahimbəy Cahangirov haqqında Azərbaycan mənĢəli məĢhur türk yazıçısı və siyasi xadim Səməd Ağaoğlunun "Məchul qəhrəman" memuarlarını yeni oxumuĢdum və yaxın tariximizin çox həyəcanlı səhifələrinin yazıldığı o yerləri görmək arzumda bu əsərin də müəyyən təsiri olmuĢdu. Nəhayət, Qars yaxınlığında yerləĢən və orta əsrlər müsəlman və xristian memarlığının nadir nümunələrini yaĢadan məĢhur Ani Ģəhərinin xarabalıqlarına da baxmaq istəyirdim. Bu yaxınlarda məĢhur türk yazıçısı, Nobel mükafatı laureatı Orxan Pamukun böyük ustalıqla qələmə alınmıĢ
Yüklə 4,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|