Tofiq Xəzər
Yüklə 4,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
olmadığını onun diqqətinə çatdırsınlar. Ġmtinanın motivi diqqəti çəkir və ən dəqiq tərcümənin belə orijinalın ruhunu tam əks etdirmədiyini nəzərə alaraq, məmur "otpiskasının" mətnini olduğu kimi vermək istəyirəm: "...prosba eqo ne mojet bıt udovletvorena, tak kak v oznaçennıx ġaxtaxtinskim otçetax pomeĢayutsya otzıvı i mneniya po takim voprosam, kotorıe ne podlejat qlasnosti". Qorbaçovun beynəlxalq miqyaslı demaqoqiyası nəticəsində bir çox dünya dillərinə daxil olan "qlasnost" sözünü bir tərəfə buraxsaq, burada XX əsrin 70-ci illəri ilə səsləĢən baĢqa bir məqamın mövcudluğu da diqqəti çəkir. Təsəvvür edək ki, 1976-cı ildə Ġ.S.ġahtaxtinskinin yaĢıdı olan bir azərbaycanlı gənc ölkə iqtisadiyyatı ilə bağlı real rəqəmləri açıqlamaq istəyir. Və bundan ötəri həmin məlumatların saxlandığı müvafiq orqanlara müraciət edir. Təbii ki, müraciətin yüz il sonra edilməsinə baxmayaraq, o da oxĢar, hətta bəlkə də eyni bir məmur "otpiskası" alacaqdı...
Ġmperiyalar dəyiĢir, imperiya təfəkkürü isə dəyiĢilmir. www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
düĢür. Qüdrətli dövrlərində saat mexanizmi kimi dəqiq, ahəngdar iĢləyən imperiya maĢını sonradan zamandan dala qalır, həmiĢə və hər yerə gecikir və günlərin birində məhvə məhkumluğun labüdlüyü ilə üzləĢir. 1877-ci ildə Rusiyanın imperiya maĢını hələ kifayət qədər dəqiq və ahəngdar iĢləyirdi. Ona görə də xüsusi operativliklə toplanmıĢ materialla Ġ.S.ġahtaxtinskini tanıĢ etmək üçün onu dərhal baĢ polismeysterin yanına çağırmıĢ, rəsmi cavabı elan etmiĢ, hətta məlumatla tanıĢ olması barəsində, necə deyərlər, "dilindən kağız da almıĢdılar". Məmur düĢüncəsinin və əxlaqının meyarları ilə yanaĢılsa, proses əvvəldən axıra kimi qanun çərçivəsində aparılmıĢdı - xahiĢ diqqətlə öyrənilmiĢ, onun yerinə yetirilməsinin mümkünsüzlüyü barəsində ərizəçiyə əsaslandırılmıĢ Ģəkildə məlumat verilmiĢdi. Təbii ki, Ġsa Sultan bu qərarla, bütünlükdə isə həmin baxıĢlar sisteminin özü ilə barıĢmaq istəmirdi. Ona görə də ərizəsinə "yerli-yataqlı" rədd cavabı almasına baxmayaraq, "Kavkazski almanax"ı hazırlayıb nəĢr etmək fikrindən daĢınmamıĢdı. Onun inadkarlığı sonda nəticəsini verdi. Doğrudur, arxivlərdən əldə etmək istədiyi materialların hamısını
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
nəĢri üçün lazımi icazəni ala bildi. "Gürcüstanın rus dövri mətbuatının biblioqrafiyası" əsərinin müəllifi kitabĢünas V.Q.Zertsalov "Kavkazski almanax"ı təqvim xarakterli nəĢr sayır və qeyd edirdi ki, burada "müxtəlif məlumatlarla birlikdə qafqazĢünaslıq və Qafqazın iqtisadiyyatına dair məqalələr toplanmıĢdır". Əslində, Ġ.S.ġahtaxtinski Tiflis, ümumən Qafqaz mühitində hamı üçün maraqlı, faydalı və gərəkli olan dövri bir nəĢr meydana qoymaq istəyirdi və yalnız ilk kitabını çapdan buraxdığı "Kavkazski almanax"la öz istəyinə müəyyən dərəcədə nail ola bilmiĢdi. Hər ilin sonunda məcmuənin bir kitabını çap etmək nəzərdə tutulurdu. Ġlk vaxtlar almanax məhdud sayda - iki min nüsxə tirajla çap olunacaqdı. Tələbat artdıqca tiraj da buna uyğun Ģəkildə tənzimlənəcəkdi. "Kavkazski almanax" sıravi oxucudan tutmuĢ dövlət məmurlarına və qafqazĢünas alimlərə qədər hər kəsi maraqlandıra bilən nəĢr idi. Ən əsası isə, burada toplanmıĢ materiallar əməli cəhətdən faydalılığı və gərəkliliyi ilə seçilirdi və bu mənada almanax istər Tiflis sakinlərinin, istərsə də Qafqazın digər yerlərində yaĢayanların "əl kitabına", əsas soraq mənbəyinə çevrilə bilərdi. NəĢr iki hissədən ibarət idi. Birinci hissəyə, sadəcə, müxtəlif
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
Ġkinci hissə isə daha çox elmi-nəzəri xarakteri ilə diqqəti çəkirdi. Birinci hissəyə "Astronomiya", "Meterologiya", "Poçt", "Teleqraf", "Tədris hissəsi", "Qafqazın yol bələdçisi" kimi bölmələr daxil edilmiĢdi. Buradakı materialların, demək olar ki, hamısı Ġ.S.ġahtaxtinski tərəfindən hazırlanmıĢdı. Çoxsaylı diaqramlar, sxemlər, statistik göstəricilər onun həm də idarəçilik və dəqiq elmlər sahəsində əsaslı biliklərə malik olduğunu göstərir. Astronomiya ilə bağlı izah və Ģərhlər, metereoloji proqnozların kənd təsərrüfatına tətbiqi və s. barəsindəki materiallar sırf praktiki əhəmiyyəti və gündəlik iĢə yararlılığı ilə diqqəti cəlb edirdi. Almanaxın birinci hissəsindəki "Təqvimlər" bölməsində Qafqazdakı bütün dini konfessiyaların tarixi nə cür hesablamaları öz əksini tapmıĢdı. Tərtibçi müsəlman, pravoslav, qriqorian, katolik, protestant, yəhudi təqvimlərini həmin bölməyə daxil etmiĢdi. Qafqaz caniĢinliyinin mərkəzi sayılan Tiflisin inzibati həyatı ilə bağlı materiallar da maraq doğurur. Ġ.S.ġahtaxtinski almanaxa Tiflis Ģəhər Duması, Ģəhər idarəsi, Dumanın əsas komissiyaları, onların fəaliyyət sahələri, Ģəhər büdcəsi, büdcənin mədaxil hissəsini təĢkil
Yüklə 4,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|