Tofiq Xəzər
Yüklə 4,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
tanıĢ olmaq lazım idi. Bu məqsədlə də "kənd təsərrüfatı və meĢəçilik namizədi Ġsa Sultan ġahtaxtinski" 1876-cı il noyabr ayının 2-də Qafqaz caniĢinliyinin BaĢ idarə rəisinə "yazılı məruzə" ilə müraciət edir. Tiflisin Çavçavadze küçəsindəki 5 saylı evdı yaĢayan "Qafqaz sakini Ġ.S.ġahtaxtinski" yazır: "Kavkazski almanax" məcmuəsini çapa hazırlayarkən Qafqaz caniĢinliyinin hüdudlarında torpaq sahibkarlığının, əkinçiliyin, meĢəçiliyin, heyvandarlığın, sənayenin və ticarətin vəziyyəti ilə bağlı məlumat və rəqəmlərə ehtiyac duyduğumdan, eyni zamanda, yerli elmi cəmiyyətlərin əsərlərində, yerli qəzetlərdə, Statistika komitəsinin materiallarında tam və dəqiq bilgilərə təsadüf etmədiyimdən, Zati-alilərinizdən mənə yerli qubernatorların və qəza rəislərinin son on il ərzində hökumət üçün hazırladıqları hesabatlardan və onların əlavələrindən, habelə kəndli məsələsi ilə məĢğul olan komitənin və gömrük idarəsinin hesabatlarından istifadə etməyə icazə verməyinizi xahiĢ edirəm". (Və burada yenə də Cəlil Məmmədquluzadəni xatırlayıram: "Və qələm götürdüm, ərzi-hal yazıb Tiflis qubernatoruna verdim və "Novruz" qəzetini nəĢr etməyə www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
Və lakin ürəyimin dərdi çox idi") DüĢünmək olardı ki, Ġsa Sultanın xahiĢinin yerinə yetirilməsi ilə bağlı heç bir maneə ortaya çıxmayacaq. Çünki, o, dövlət sirri sayıla biləcək hər hansı material əldə etməyi qarĢısına məqsəd qoymamıĢdı. O, Qafqazda torpaq sahibkarlığı ilə bağlı məsələləri öyrənərkən əvvəllər də müəyyən arxiv sənədləri və rəsmi yazıĢmalarla tanıĢ olmuĢdu. Lakin, görünür, gənc azərbaycanlı publisistin "Tiflisski vestnik"də çalıĢması, N.Nikoladze ilə yaxınlığı yerli hakimiyyət dairələrinin nəzərində artıq onun Ģəxsiyyəti və fəaliyyəti ilə bağlı Ģübhəli fikirlərə düĢməyə rəvac vermiĢdi. Qafqaz caniĢinliyi BaĢ idarəsinin rəisi noyabrın 17-də Tiflis qubernatoruna bildirirdi ki, "kənd təsərrüfatı və meĢəçilik namizədi Ġsay ġahtaxtinski " idarəyə "Kavkazski almanax" məcmuəsinin hazırlanması ilə əlaqədar qubernatorların, kəndli məsələsi ilə məĢğul olan komitənin və gömrük idarəsinin hesabatlarından istifadə etmək xahiĢi ilə müraciət etmiĢdir. Ona görə də qubernatora tapĢırılırdı ki, ərizə sahibinin Ģəxsiyyəti, vəzifəsi, fəaliyyəti, mənəvi-əxlaqi keyfiyyətləri, tanıĢlıq və dostluq əlaqələri, düĢüncə tərzi haqqında tez bir www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
təmin etsin. XIX əsr rus ədəbiyyatı klassiklərinin birinin obrazlı ifadəsi ilə desək, " i poĢla quberniya pisat..." Tiflis qubernatoru 1876-cı il dekabrın 4-də BaĢ idarə rəisinə ünvanladığı "tam məxfi" yazılı məruzədə Ģəhərin baĢ polismeystrinin topladığı məlumatlara əsaslanaraq göstərirdi ki, "Ġsay ġahtaxtinski" Ġrəvan quberniyasının Naxçıvan qəzasının ġahtaxtı kəndindəndir, atası və digər qohum-əqrəbaları indi də bu kənddə yaĢayırlar. Ġlk təhsilini Naxçıvan qəza məktəbində alıb. Daha sonra Tiflis real gimnaziyasında oxuyub. Seçdiyi ixtisas üzrə Sankt- Peterburq Əkinçilik Ġnstitutunda elmlərin tam kursunu baĢa vurduqdan sonra xarici ölkələrə səyahətə yollanıb. Tiflisə qayıtdığı vaxtdan "Tiflisski vestnik" qəzetində iĢləyir. Burada siyasət Ģöbəsinə rəhbərlik edir. Çavçavadze küçəsində vəkil Zveniqorodskinin mənzilində yaĢayır. Yaxın dostları "Tiflisski vestnik"in əməkdaĢları olan N.Nikoladze və knyaz D. Eristavidir. "Kavkazski almanax" məcmuəsini də onlarla birlikdə nəĢr etmək istəyir. Tiflisə qayıtdığı bir ildən artıq müddət ərzində davranıĢında və hərəkətlərində onu nədəsə günahlandırmağa əsas verə biləcək heç bir Ģey müĢahidə edilməmiĢdir.
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
toplandığını qeyd etməyi də yaddan çıxarmırdı. Daha sonra o, mülahizələrini BaĢ idarə rəisi ilə bölüĢərək yazırdı: "Bütün bu məlumatları Zati-alinizə çatdıraraq onu da əlavə etməyi lazım bilirəm ki, ġahtaxtinskinin xaricdəki həyatı barəsində əlimizdə heç bir məlumat olmadığından, habelə onun siyasi etibarsızlığına görə polis nəzarəti altında yaĢayan Niko Nukoladze ilə yaxınlığını nəzərə alaraq, dövlət xidmətində olmayan bir Ģəxs kimi, qubernatorların hesabatlarından "Kavkazski almanax" üçün materiallar toplamağa icazə verməməyi təklif edərdim. Çünki bu hesabatlarda ictimaiyyətə elan edilməsi məqbul sayılmayan fikir və rəylər öz əksini tapmıĢdır". Görünür, Tiflis qubernatoru Sürixdə təhsil alan tələbələrin geri çağrılması haqqında 1873-cü il tarixli sərəncamın mövcudluğunu yaddan çıxarmamıĢdı. Və Ġsa Sultanın da vaxtı ilə bu Ģəhərdə olması artıq onun keçmiĢi ilə bağlı müəyyən Ģübhəli fikirlərə düĢməyə əsas verirdi. Rəsmi dairələrin "Sürix xofu" həyatının sonuna kimi qara bir kabus kimi Ġsa Sultanı təqib edəcəkdi... Bürokratiya maĢını isə öz iĢini davam etdirirdi. 1877-ci il yanvarın 4-də BaĢ idarə dəftərxanasından Tiflis polismeysterinə tapĢırılırdı ki, ġahtaxtinskini idarəyə
Yüklə 4,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|