Tofiq Xəzər
Yüklə 4,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
necə bir nümunə olacağını təsəvvürümə gətirməyə çalıĢıram. Hətta düĢünürəm ki, amansız əcəl Leylabəyimi gənc yaĢlarında haqlamasaydı, bacısı Adilə xanım kimi, ġahtaxtinskilər soyunun bir sıra digər nümayəndələri kimi, o da "böyük terrorun" tüğyan etdiyi 1937-ci ildə həbs oluna bilərdi. Ġttiham üçün uzağa getməyə də ehtiyac yox idi - zadəgan ailəsində doğulmuĢdu, xaricdə təhsil almıĢdı. Deməli, bir-birindən absurd ittihamların baĢ alıb getdiyi həmin o dəhĢətli dövrdə L.ġahtaxtinskaya da ən azı Ġsveçrə casusu kimi həbs oluna bilərdi... Ömrünün qısalığına, həyatda bir meteor kimi yanıb-sönməsinə baxmayaraq, Leylabəyim, məncə, bir insan kimi üzərinə düĢən vəzifəni-vətəndaĢlıq borcunu yerinə yetirə bilmiĢdi... Təəssüf ki, Leylabəyimin ölümündən yazan qəzetlər bir məsələyə aydınlıq gətirmirlər - görəsən, o, qürbətdə dəfn olunmuĢdu, yoxsa atası ilə yan-yana, uĢaqlıq və ilk gənclik illərinin keçdiyi, özünə ikinci vətən saydığı Tiflis Ģəhərində torpağa tapĢırılmıĢdı?
***
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
kimi məĢhurlaĢan müsəlman qəbiristanlığında dəfn edilmiĢdi. Ondan əvvəl bu məzarlıq XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının digər tanınmıĢ simalarını - Mirzə ġəfi Vazehi, Mirzə Fətəli Axundovu öz qoynuna almıĢdı. Ġsa Sultandan sonra da burada həyatlarını Azərbaycana həsr etmiĢ, millətinin mövcudluq haqqı uğrunda mübarizə aparmıĢ həqiqi vətən oğulları - XX yüzillikdəki ilk müstəqil Azərbaycan dövlətinin qurucularından olan Fətəli Xan-Xoyski, Həsənbəy Ağayev əbədi rahatlıq tapmıĢdılar. Bilmirəm, məzar qonĢuluğundan danıĢmaq mümkündürmü? Hər halda, dilimizdə bir "gor qonĢusu" ifadəsi mövcuddur. Azərbaycanın siyasi və mədəni tarixində mühüm xidmətləri olan böyük Ģəxsiyyətlərlə yan-yana uyuyan "sahibi-mənsəblərimizdən məĢhur Ġsa Sultan ġahtaxtinski" (Cəlil Məmmədquluzadə) taleyinə yazılmıĢ bu Ģərəfli məzar qonĢuluğuna hər cəhətdən layiq idi. O, həmin Ģərəfli qonĢuluğu qısa, lakin mənalı həyatı ilə qazanmıĢdı. Çox təəssüf ki, bu gün onun məzarı da qalmayıb. Amma adı yaĢayır və yaĢamalıdır. ġahtaxtinskilər soyu bu adla fəxr edə bilər.
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
Almaz ƏLIQIZI "YARIMÇIQ ƏLYAZMA" VƏ YAXUD TARIXIMIZIN IBRƏT DƏRSLƏRI
Universitetdə oxuyarkən bir dəfə dərsdə Bəxtiyar Vahabzadə (bizə müasir Azərbaycan ədəbiyyatından dərs deyirdi) rus dilini bilənlərə bir bolqar yazıçısının "Baryer" adlı əsərini oxumağı tövsiyə etmiĢdi. Səhv etmirəmsə, həmin yazı "Ġnostrannaya literatura" jurnalında dərc edilmiĢdi. DüĢünərsiniz ki, Kamal Abdullanın "Yarımçıq əlyazma"sı ilə bu hadisənin nə əlaqəsi? ĠĢ bundadır ki, gənclik illərində o əsəri oxuyub bitirəndən sonra baĢqa bir dövrə, zamana düĢdüyümü zənn etmiĢdim. Bəlkə də yazıçı insan düĢüncəsi və psixologiyası ilə bağlı məsələləri gözəl bildiyindən, təsvirləri inandırıcı olduğundan əhvalım dəyiĢmiĢdi. Qəribədir, üstündən nə
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
yaĢadım. Mən bu hissləri izah etməkdə acizəm. Hadisələr, zaman baxımından yanaĢmalar da tamamilə bir-birinin əksidir. Bajenovun əsəri fantastik əsərdir. Zaman baxımından da, hadisə və insanlar da fərqlidir, daha çox sonrakı əsrlər təsvir olunur. Məkan da baĢqadır. DüĢüncə və əxlaq da həmçinin... Tələbəlik illərində keçirdiyim o hissi çox-çox sonralar "Yarımçıq əlyazma"nı oxuyandan sonra ikinci dəfə yaĢadım. Odur ki, "Yarımçıq əlyazma"nı oxuyandan sonra düĢündüklərimi yazmaq qərarına gəldim. Ġlk növbədə romanda tariximizin müxtəlif dövrlərinin sintezi diqqətimi çəkdi. Məlumdur ki, yazıçı hər hansı bir əsər üzərində o vaxt çalıĢmağa baĢlayır ki, təsvir edilən hadisə və problem yazıçını həddindən artıq düĢündürür, onu rahatsız edən hər hansı bir ideyanı təlqin etmək istəyir. Kamal Abdullanı uzaq keçmiĢimizlə bağlı hansı problem maraqlandırır? Kitabi-Dədə Qorqud dastanının qəhrəmanları ilə səfəvilər hakimiyyətinin əsasını qoyan ġah Ġsmayıl Xətai dövrünün bəzi məqamlarının əsərə daxil edilməsində yazıçının məqsədi nədir? Müəllifin bir dilçi-alim olaraq "Dədə Qorqud" boyları ilə əlaqədar ciddi tədqiqatları olduğu elm aləminə məlumdur. Ancaq həmin qəhrəmanların bədii obrazlarını yaratmaq, ġah Ġsmayıl dövrünün bəzi
Yüklə 4,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|