Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

Tahlil - bu oTganilayotgan bir butunni alohida qismlarga
ajratish va ularni izchillik bilan o ‘rganish. 
Tadqiqotchi voqea- 
hodisaning mohiyatini chuqur anglashi, u haqida to‘liq tasaw urga 
ega bo‘lishi uchun uning ichki tarkibiy qismlariga kirib borishi zarur. 
Bu esa tadqiqot obyektini alohida tarkibiy qismlarga ajratish va ulami 
izchillik bilan o‘rganish orqali amalga oshiriladi. Misol uchun, biz 
0 ‘zbekistondagi iqtisodiy o ‘sish sur’ati 2016-yilda o‘tgan yilga nis- 
batan 7,8 foizni tashkil etganini bilamiz. Bunday o‘sish sur’atiga 
nimalar hisobiga erishilganini aniq tasaw ur qilish uchun esa faqat 
tahliliy jarayonlar orqali erishamiz. Ya’ni, yalpi ichki mahsulotning 
ishlab chiqarish, daromadlar va xarajatlar, mulkchilik shakllari, tar- 
moqlar va mintaqalar bo‘yicha tarkibiy qismlarini alohida ajratib
37

---

olish va ulami o‘rganish orqali o‘sish sur’atining manba va omillari, uni 
yanada oshirishning imkoniyatlari to‘g‘risida to‘g‘ri xulosa chiqara olamiz.
Sintez - bu o‘rganilgan qismlardan olingan xulosa va nati-
jalarni bir butun yaxlit jarayon deb qarab umumiy xulosa chiqa-
rishdir. 
Murakkab iqtisodiy tizimlar ana shu yo‘l bilan o‘rganiladi, 
iqtisodiy tizim butunicha tasvirlab beriladi.
Iqtisodiy 
fanlarda 
ko‘pincha 
sintezdan 
aniq 
iqtisodiy 
ko‘rsatkichlami umumlashtirish orqali yaxlit xulosa chiqarish jara­
yonida foydalaniladi. Masalan, korxonalar iqtisodiy faoliyati natija- 
larini umumlashtirish orqali tarmoq va sohalar iqtisodiy faoliyatiga 
ulaming faliyati natijalarini umumlashtirish orqali esa - milliy iqti- 
sodiyotga baho berish, uning umumiy natijalarini aniqlash mumkin. 
Shu bilan birga, sintez usuli iqtisodiyot nazariyasi fanida ko‘plab iqti­
sodiy ta’limot va nazariyalaming ilmiy asosga ega bo‘lgan, to‘g‘ri va 
muhim jihatlarini ajratib olgan holda, ulami umumlashtirish orqali 
yangi g ‘oya va nazariyalami hosil qilish imkonini berishi bilan aha- 
miyatlidir. Jumladan, narxning mazmunini, uning nimalar asosida 
shakllanishini ilmiy asosda ochib berishda qiymatning turli nazari- 
yalarini sintez qilish usulidan foydalanish buning yaqqol dalilidir.