45
Mən Qulamla birlikdə, onun düzənlədiyi mitinqlərə qoşulur,
düşüncələrini bəyənir və yayırdıq. Tudə partiyası bəzən
Müsəddiği savunur, bəzən isə, onu yıxmaqda İngiltərə, Amerika
və Şahdan geri qalmırdı. Öncə dediyim kimi, Tudə partiyası
üzvlərinin gözü-qulağı ancaq Moskvaya dikilmişdi. Tudə
partiyası Moskvanın hər an dəyişən siyasi ssenarisinin teatr
meydanı olmuşdu. Bu pariya külək kimi bəzən sola, bəzən sağa
əsirdi. Bu üzdən də, öz çevrəsini çaşbaş qoymuşdu.
İşsizlik, pulsuzluq, yoxsulluq, aclıq, üstəgəl oğurluq, cinayət,
təhlükə və toplumsal qalmaqal bu illərin görünən tablosunu
yaradırdı. Amerika ilə İngilitərənin Müsəddiq kabinəsini
sıxışdırması ekonomik anbarqoları ortaya gətirmişdi. Neft alan,
qida satan yox idi. Minlərlə işçi kimi, biz də işdən
uzaqlaşdırılmışdıq. Maşallahxanın da işi dayanmışdı. O, bizdən
biraz aralı yerdə aldığı evdə öz ailəsilə yaşayırdı. Gülnaz xanım
Maşallahxandan olan üçüncü körpəsini də qucağına almışdı.
Artıq Olqanın toxuma ürünləri satılmırdı. Demək olar ki, fəlakət
üz-gözümüzdən yağırdı. Banu xanım anlayış göstərərək, icarə
parası almırdı. O, üstəlik Qulamı da öz evinin küncündə olan tək
bir otaqda yerləşdirmişdi. O, gilək qadın, qəlbi parlaq ağbirçək
bir ana kimi hər üçümüzü qanadları altına almışdı. Bu dünya nə
46
qədər namərd olsa da, belə mərd insanları görüncə, gələcəyə
umudsuz baxmağın bir anlamı qalmırdı.
Artıq ərəblərin nefti Tehran hakimiyyəti tərəfindən İranın milli
varlığı olmuşdur. Şah qaçmış, dönmuş, Müssədiğin isə ulduzu
parlayıb sönmüşdü! Anlatdığım kimi, Tehranda siyasət bazarı
ərəb saçına dönmüşdü! Doğrudan da, o illərdə nə olub-bitməsini
hələ də anlaya bilmirəm. Təkcə bunu deyə bilərəm ki, Şahın
dönməsilə İngiltərə də yerini Amerikaya vermiş oldu. Amerika
Şahın gücünü artırmaq üçün bütün olumsuz varsayımları aradan
qaldırdı. Bazar onun əlində, qızıl onun əlində, ordu onun əlində,
neft onun əlində və başlıca şah sarayı da onun əlilə idarə
olunurdu. Məmləkət, sanki qasırğadan sonraki sakitlik çağını
sürürdü. Partiyalar, sinifsəl toplumlar bağlanmış, Milli Məclis
arıtlanmış, təhsil sistemi düzənə girmiş, var olan beş-on iş yeri
bütünlüklə üsyankar işçilərdən təmizlənmiş, Şah isə Şahənşah
olmağa hazırlanmışdı!
SAVAK
Artıq SAVAK zamanı çatmışdı. Tehran üzdə səssiz görünürdü.
Kimsə kimsənin toyuğuna “kiş” demirdi. Ölkədə hər kəs
SAVAK-dan danışırdı. SAVAK, MUSAD, CİA bizim kimi dinc
47
durmaz gənclərin ağzından düşmürdü. Yeni dövlət alanını
genişləndirməkdə olan İsrayil Musadı ilə, yeni dünya
imperializmi sayılan Amerika CİA-silə yeni batıçılığa üz tutmuş
İranın Savakını yaratmışdırlar. Dərbarın göz bəbəyi olan Savak
isə, doğrudan da göz bəbəyi olmaq üçün bir anını belə, əldən
vermirdi.
Artıq gizli bəlgələrin üzə çıxma çağı başlamışdı. Azərbaycan
Milli Hakimiyyətinin saxlıları araşdırılırdı. Mənimlə Qulam
yenidən işə başlamışdıq. O, tikinti işinə girmişdi. Mən isə, İlyasla
Maşallahxanın yanında çalışırdım. Qulam, iki gün öncədən evə
dönməmişdi. Banu xanım onu oğlu kimi sevdiyi üçün, məni onu
axtarmağa göndərdi. Onun harda işlədiyini bilirdim. Bu üzdən
Kərimxan xiyabanına getdim. Qulam, orada uca bir tikintidə fəhlə
kimi çalışırdı. Baş işçidən Qulam haqda bilgi aldım. Onu iki gün
öncə qarayaxa məmurlar tutmuşdular. Onunla birlikdə tikintidə
işləyən beş işçi də tutuqlanmışdı!
-
Onları nə üçün tutmuşlar?
Baş işçi: İstərsən get Savakdan sor. Əlbəttə, canından
doymamısansa! Bəlli da, Şaha qarşı çıxan bütün xainlərin sonu
budur. O, dönməz yerə getdi! Hələ bildiyimə görə, bir də
48
Təbrizdən gəlmədir! Vay əhvalına! Sənin nəyin olur? Olmaya sən
də onlardan birisən?
-
Yox, mən onu küçədən tanıyıram. Mən, əldə köynək sataram. O,
məndən köynək aldı. Tanış olduq. Burada işlədiyini dedi.
-
Daha nə?
-
Mən iş axtarmaq üçün buradayam. Onu öncə gördüyüm üçün
köməkçi kimi onu sordum. Yoxsa...
-
Bəlli ki, ağıllı birisisən. Mən burda sənə iş verərəm . Ancaq, öncə
müdürə deməyim gərəkdir. Sən burada dayan, mən indi dönərəm!
-
Sağol burada dayanıb, səni gözləyirəm! Sənə bir şirni borcum
olsun!
Onun getməsilə özümü qırağa çəkib, qaçmaq üçün imkanlı yer
seçməyə çalışdım. Baş işçi bir azdan bir polislə (ajan) görüşüb,
əlilə olduğum yeri göstərdi. Bu durumu görüncə, tikintinin
arxasından fırlanaraq qarşı tikintinin küncündə gizləndim. Çox
keçmədən baş işçilə üç polis öncə olduğum yerə gəldilər. Məni
görməyincə, çevrəyə dağılan polislər birazdan bir araya toplanıb
yerlərinə döndülər. Mən isə, arxadan bir yol tapıb qaçaraq ordan
uzaqlaşdım!
49
Artıq Qulamı da itirmişdik. Onun da mənimlə başlayan öyküsü
mənsizləmişdir. Özümü tam boşluqda hiss edirdim. Olqanın
bayıra çıxmasını tamamilə yasaqlamışdım. Mühacir arama sürəci
başlamışdı. İnanılmaz güclü bir əmniyyət şəbəkəsilə üz-üzə
qalmışdıq. Savak bütün insanların yaşamına kölgə salmışdı. Göz-
gözə gələn iki insandan birinin Savak məmuru olması ən doğal
varsayım idi! Tehran kimi aşar-daşar yerdə küçəyə çıxmaqdan
belə çəkinirdim. Bu arada təkcə mən deyil, Maşallahxan belə,
qorxu içində yaşayırdı. Yeddi uşağın gözü onun əlinə baxırdı.
Gülnaz xanım Maşallahxanın keçmiş nisgillərinin qurbanına
çevrilmişdi. Bu isə, erkəkliyin qadınlığa olan doğal basqısının
göstəricisidir. Yazıq qadın Maşallahxanın dördüncü uşağını
saldığı üçün, özünü bağışlaya bilmirdi. Özünü bir cücə maşını
olaraq görən Gülnaz xanımın doğma görəvi Maşallahxanın da
despotlaşmasına yol açırdı! Bir gün üzümə-üz bağlayaraq ondan
soruşdum:
-
Maşallahxan, yeddi uşaq, birisi də yolda! Özün də doğru
olmayaraq qatil durumuna düşmüş bir qaçaq! Bərəkətağanın
Savak kimi şəbəkəylə işbirlikçi olması da qaçırılmaz! Bunu heç
düşünürsənmi?
Dostları ilə paylaş: |