33
Başçavuşdan sonra!
Banu xanımın evinin qonşuluğunda yerləşən kiçik bir evi də,
rəhmətlik Əmicanın ailəsinə tutmuşduq. Maşallahxanın uşaqlara
olan nisgilini qarşılayan əmim uşaqları, bu gözəl Lək insanının
ürəyində yer salmışdılar. O, bütünlüklə bizdən biri olma uğrunda
gecə-gündüz çalışırdı. Bu üzdən uşaqlarla görüşür, əylənir, gəzir
və türkcə öyrənməyə çalışırdı. O, bütün əngəllərə qarşı iki həftə
boyunca Xürrəmabada gedərək, Bərəkətağanın zamanında aldığı
bir neçə torpaq alanını sataraq əldə etdiyi pulla Tehrana döndü.
Onun amacı, İlyasın zəkasından yararlanaraq, qazanc gətirən bir
iş planı idi. Ancaq, hələlik tələsmədən çeşidli planlar düşünürdü.
Gülnaz xanımın istəyilə bir xalça dəzgahı qurulmuşdu.
Maşallahxanın yardımıyla bol iplik, iki cəhrə, gərək olan başqa
şeylər alınmışdı. Əmicanın ölümündən sonra, Maşallahxanın
yardımı ilə Gülnaz xanımın ağır durumu böyük ölçüdə yaxşılığa
gedirdi. O, yeni yaşamının planlarını təkbaşına düşünür və həyata
keçirtməyə çalışırdı. Barış iki il məktəbə getdikdən sonra, bir
daha təhsil almamışdı. O, bundan sonra türkcə deyil, farsca oxula
getmək məcburiyyətində idi. Onun bir il Firqə hakimiyyəti
zamanında istifadə etdiyi türk kitabları, tonqal alovlar içində
34
yandırılmışdı. O zaman öz doğma ana dilində oxuduğu kitbacıra
görə, on minlərcə soydaşı dar ağacından asılmış, qurşuna
düzülmüş, yüz minlərcə vətəndaşının evi, namusu, şərəfi, varlığı
tapdalanmışdı. O, bu acıların son damlasını atasının çarəsiz
ölümündə dadmışdı. Onunla birlikdə qara yazğının nə olduğunun,
kiçik qardaşlarına nisbətən daha çox anlayan Gülyazın eyni
məktəbə getməsi gərəkirdi. Gülyazın ana dilində oxula getmə
şansı olmamışdı. Çünki böyük qardaşından kiçik idi. Bu üzdən,
qardaşının doğma ana dilində oxumaq istəməsi, onun üçün
anlamsız ola bilərdi. Onların anaları üçün, iki balasının oxula
başlaması olduqca böyük uğur sayılırdı. Bu üzdən o, uşaqlarının
addım-addım irəliləməsinə çox sevinirdi. Onun üçün oxul qutsal
ocaq idi. O, nə bahasına olursa-olsun, övladlarının özü kimi yazıq
olmasına mane olmaq istəməyirdi. Onun üçün özgə dildə belə,
eyitim görmək balaları üçün su kimi gərəkirdi. O, gecə-gündüz
ilmək salmaqla, dörd balasının azad yaşamasına çalışırdı. Buna
baxmayaraq, onun təkbaşına çalışması uşaqlarının yavan
çörəyinə də yetmirdi. Biz isə durumu düşünərək, boş
zamanlarımızı onun dəzgahında keçirdirdik. Olqanın Gülnaz
xanım ilə uşaqlarına olan bağlılığı günü-gündən artırdı.
Aralarında bir bacı sevgisi yaranmışdı. Zamanının çoxunu onunla
keçirirdi. Gülnaz xanımdan Təbriz düyünlərini öyrənmişdir.
35
Öyrənmək bəhanəsı ilə günün bir neçə saatını onun dəzgahında
keçirirdi. Mənimlə Qulam birlikdə bir daşqa alaraq, siqara, tütün,
corab, tərköynəgi, xırdavat əşya satmaqla uğraşırdıq. Hər kəs bir
işdə çalışır, çörək puluna yardımçı olmağa can atırdı. Artıq,
hardan qaçdığımızı, niyə qaçdığımızı yavaş-yavaş unudur,
yaşayanlara qovuşurduq. “Qismətdən artıq yemək olmaz” demiş
atalar! Demək ki, bizim də payımıza düşən bu imiş!
Günləri, ayları geridə buraxaraq, Tehran yaşamına alışırdıq.
Özümüz də bilmədən, milli əriməyin zəhərli havasını çəkdiyimiz
hər nəfəsdə içimizə alırdıq. Bir misal var: “Balam, səni görüm
bilmədən acı çəkərsən!” Biz, bilmədən acı çəkirdik. Geri dönmək
üçün, dağlar-dərələr boyda qorxu əngəli qarşımızı almışdı.
Burada yaşam üçün iradə deyil, təslim olmaq yetərli görünürdü!
*Curab darim, zir pirəhən darim, lebas zir darim! Soğatiye
Tehrun darim! Ərzan darim. Befərmayid!*(farsca) /corab
varımız, tərköynəyi varımız, altpaltarı varımız!/Tehran sovqatı
varımız! Ucuzlu mal varımız! Buyurun!/ Dəzgahın bir yanında
mən, o biri yanında isə, Qulam! Ütülü-örtülü, çox bilən-az
danışan, içi qapalı, şahənşah ordusunun xain çavuşu! İntiqam
vulkanı gənc türk, Qulam! İndisə, uzun saçlı, kilkə saqqallı
bənzərsiz bir farsdilli əl satıcısı! Ən azından, görünən tablo bu!
36
Biz yaşamaq üçün qılığımızı dəyişməklə deyil, kökümüzü
qazmaqla uğraşırdıq! Uşaqlığımda tarla biçiminə gedərkən,
dədəm işdən qaçanlara deyərdi: “İşdən qaçmayın! İşləyən dəmir,
işıldar!” Nədənsə, biz burada işləmək üçün üzdə və içdə kömür
olmaq gərəyi duyurduq!
Uşaqlara qarşı toplum etgisi gündən-günə artırdı. Onlar, yeni dil
və kültür biçiminə girirdilər. Toplumun etgisi altında uşaqların
dili dönməyə başlamışdı. Uşaqlarla toplum arasında olan dil
dəyişikliyi get-gedə aradan qalxırdı. Özəlliklə uşaqlar arasında
işlənilən dilin farsca olması yavaş-yavaş görünməyə başlayırdı.
Göz görə-görə, yaşamaq uğruna özgələşirdik! Burada kimlik,
kökən, varlıq, insanlıq anlamı yox idi! Burada insanlıq deyil,
farslıq hökm sayılırdı! Dövlət mediyasının gündəlik reklamına
görə, İran sürətlə modernləşməyə doğru irəliləyirdi! Bu ideaya
görə, modern insan yaratma fabrikasının motoru bir an belə,
durmamalıdır! Burada ata mənisindən, ana cəninindən başlayan
evi, küçəni, bütün yaşam alanını öz altına alan bir “İran”
sindromu olmalıdır! Kürələri durmadan çalışan, bir farslaşdırma
fabrikası çalışmalıdır! Buranın məzar daşlarında insan kimliyi
deyil, fars-iran kimliyi yazılmalıdır! Burada insan olmaq
Dostları ilə paylaş: |