Türk Dünyası Đncelemeleri Dergisi / Journal of Turkish World Studies
Yüklə 283,54 Kb. Pdf görüntüsü
|
KAZAKLARIN İSTİKLAL MÜCADELESİ 189
Çar ve Sovyet Rusyası, Kazakların sadece yurtlarını işgal etmekle, mal varlıklarını, sa- nat eserlerini yağmalamakla, insan güçlerini sömürmekle kalmamış; bunlardan en şiddetlisi ve en acımasızı, ülke insanlarını büyük güçlerin isteği ile olsa gerek, hem siyasî, hem sosyal hem de kimyasal çalışmalarda denek olarak kullanmışlardır. Hürriyet ve bağımsızlığı kazanırken yaşanan millî ve manevî heyecan, millî gayret, millî fedakârlık, dökülen kan, verilen can, ödenen bedel unutulmamalıdır. Bunlarla birlikte bağımsızlığın tehlikeye düştüğü, hatta elden gittiği zamanlarda başa gelenler de unutulma- malıdır. Millî ve manevî hasletleri daima korumak, yaşatmak ve geliştirmek hayatî önem taşımaktadır. Hangi dönemde millî hasletler, manevî değerler ihmal veya istismar edilmiş, rehavete düşülmüş ise felaketlerle yüz yüze kalınmıştır. Mustafa Kemal Atatürk, millete ve milliyete sahip çıkmanın önemini ve gereğini şöyle tembihler: “ Osmanlı İmparatorluğu dâ- hilindeki çeşitli kavimler, hep millî inançlara sarılarak, milliyet idealinin kuvvetiyle kendi- lerini kurtardılar. Biz ne olduğumuzu, onlardan ayrı ve onlara yabancı bir millet olduğumu- zu, sopa ile içlerinden kovulunca anladık. Kuvvetimizin zaafa uğradığı anda bizi tahkir etti- ler, aşağıladılar. Anladık ki, kabahatimiz kendimizi unutmaklığımızmış. Dünyanın bize hürmet göstermesini istiyorsak evvelâ bizim kendi benliğimize ve milliyetimize bu hürmeti, hissen, fikren, fiilen bütün davranış ve hareketlerimizle gösterelim; bilelim ki, millî benliği- ni bulamayan milletler, başka milletlerin avıdır .”
Rusların Çarlık döneminde vatandaşların dilinin “Rusça”, dininin ise “Ortodoks- Hıristiyanlık”; Sovyetler Birliği döneminde ise dilinin “Rusça”, dininin “ateizm” ve milliye- tinin “Sovyet vatandaşı” olmasını resmî ideoloji olarak benimsemesi göz önüne alınarak Ka- zakların, dinleri İslâm’ı, dilleri Kazak Türkçesi’ni, milliyetleri Türklüğü büyük bir şuurla benimsemeleri gerekir. Her bir Kazak, adının Kazak, soyadının Türk olduğunu kesinlikle unutmamalıdır. Çıkarılan bir sonuç da şudur ki, Müslümanları Türksüz, Türkü İslâmsız düşünmek doğru değildir. Türk âleminde bunlar tek başına maksadı temin edemez. Hâl böyle olunca hem Türklüğün hem de İslâm’ın gelişmesine ve yücelmesine çalışılmalıdır. Ne Türklüğün İslâm’a verdiği renk ne de İslâm’ın Türklüğe verdiği renk unutulmalıdır. Bugünün Türk devlet ve topluluklarını yönetenler, Türklük ve İslâm gerçeğini iyi değerlendirmelidir. Rus, Rusluğunu veya Hıristiyanlığını öteleyerek bu güne gelmemiştir. Aksine bu değerlerine sa- hip çıkarak bu güce erişebilmiştir. En önemlisi de şudur ki her Türk aydını son iki yüz yılda Türk devlet ve toplulukları- nın başına gelenleri iyi bilmelidir. Günümüzdeki meseleleri doğru yorumlayabilmek ve sağ- lıklı çözüm üretebilmek tamamen buna bağlıdır. Milletinin başına gelenleri bilmeyen bir aydının, milleti için sağlıklı fikir üretmesi, doğru çözüm önermesi, milletini tekrar hataya düşürmemesi pek mümkün değildir. Geçmişte Türk milletine hıyanet edenler, zulmedenler, işgal ve istilacı güçlerle işbirliği yaparak onlarca yıl, masum insanlara ve onların nesillerine haksızlık edenler asla unutulmamalıdır. Sovyetler Birliği döneminde çeşitli iftiralarla kafala- rı kesilen veya kafaları öne eğdirilen masum insanların, suçsuzlukları bütün dünyaya duyu- rulup, hakları teslim edilmelidir. Bununla birlikte zaman kaybetmeden, suçları halkını sev- mek, halkını ve değerlerini satmamak, istilacılarla işbirliği yapmamak olan vatan evlatlarına,
ALİ KAFKASYALI 190
onların karılarına, kızlarına zulmedenler tespit edilip gasp ettikleri unvanlara ve zenginlik- lere el konulmalıdır. Bu hainlerin adları bütün dünyaya teşhir edilmelidir. Bütün bunları yapanların yaptıkları yanına kâr bırakılmamalıdır. Türk tarihi, ibret ve hisse alınacak kıssalar manzumesidir. Eğer Türk devlet ve toplu- lukları, bilhassa bu hadiselerden ibret ve hisse alırlarsa başlarına gelen felâketlerle tekrar karşılaşmazlar. Kazakların yalnız son yüz yıllık tarihleri, hangi müellifin eserinden okunursa okunsun, kadınıyla erkeğiyle Türk milletinin en kahraman boylarından biri, belki de birin- cisi olduğunu ortaya koyar.
KAYNAKÇA
KAYNAKÇA KAYNAKÇA
KAYNAKÇA
AHMEDAOV Galım, Alaş “Alaş” Bolğanda Alaş “Alaş” Bolğanda Alaş “Alaş” Bolğanda Alaş “Alaş” Bolğanda, Jalın Yayınları, Almatı, 1996. ALDAJUMANOV K. C., Kazakstan Tarihı Kazakstan Tarihı Kazakstan Tarihı Kazakstan Tarihı, Köne Zamannan Büginge Deyin, Atamura Yayın- ları, Almatı, 2010. ARAT Reşit Rahmeti, “Kazakistan”, İslâm Ansiklopedisi İslâm Ansiklopedisi İslâm Ansiklopedisi İslâm Ansiklopedisi, MEB Yay., İstanbul, 1997. AUYESSOVA Lazzat, Kazakistan’da Sovyet Siyaseti Kazakistan’da Sovyet Siyaseti Kazakistan’da Sovyet Siyaseti Kazakistan’da Sovyet Siyaseti, İ. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Y. L. Tezi, İstanbul, 2010. BARTHOLD, Vassiliy Viladimiroviç, Moğol İstilasına Kadar Türkistan Moğol İstilasına Kadar Türkistan Moğol İstilasına Kadar Türkistan Moğol İstilasına Kadar Türkistan, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1990. BORANBAYEVA, Gülnur Smagulkızı, “SSCB Dönemi ve Bağımsızlık Sonrası Kazakistan Cumhuriyeti’ndeki Kazak Dilinin Genel Durumu”, Modern Türklük Araştırmaları Modern Türklük Araştırmaları Modern Türklük Araştırmaları Modern Türklük Araştırmaları Dergisi Dergisi
Dergisi Dergisi, C. 1, S. 1 (Kasım, 2004), s. 20-41. BUDAK Feyzullah, Kazakistan Kazakistan Kazakistan Kazakistan (Dünü, Bugünü, Yarını) (Dünü, Bugünü, Yarını) (Dünü, Bugünü, Yarını) (Dünü, Bugünü, Yarını), Ocak Yayınları, Ankara, 1999. BUDAK, Mustafa, “Rusya’nın Kafkasya’da Yayılma Siyaseti”, Genel Türk Tarihi Genel Türk Tarihi Genel Türk Tarihi Genel Türk Tarihi, Yeni Türki- ye Yayınları, Ankara, 2002. ÇEÇEN Anıl, Türk Devletleri Türk Devletleri Türk Devletleri Türk Devletleri, Yeni Avrasya Yay., Ankara, 2003. DEMKO Djordj, Orıstardın Kazakstandı Otarlavı Orıstardın Kazakstandı Otarlavı Orıstardın Kazakstandı Otarlavı Orıstardın Kazakstandı Otarlavı (1896-1916), Ğılım, Almatı, 1997. DEVRİŞEVA Halide, İşgal Döneminden (18. yy.) Günümüze Ka İşgal Döneminden (18. yy.) Günümüze Ka İşgal Döneminden (18. yy.) Günümüze Ka İşgal Döneminden (18. yy.) Günümüze Kadar Rusların Kazaklara Karşı dar Rusların Kazaklara Karşı dar Rusların Kazaklara Karşı dar Rusların Kazaklara Karşı Yürüttüğü Politikalar Yürüttüğü Politikalar Yürüttüğü Politikalar Yürüttüğü Politikalar, A. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Genel Türk Tarihi Ana Bilim Dalı, Y. L. Tezi, Ankara, 2007. EBDEKİMULI Ebdijapar, Kazakstan Tarihi Kazakstan Tarihi Kazakstan Tarihi Kazakstan Tarihi, (Erte Devirden Büginge Deyin), Respublikalık Baspa Kabineti, Almatı, 1997.
ERSALİMOV Baltabek, “Kazak Degen Zatım Bar, Gayrat Degen Atım Bar”, Alaş Aynası G Alaş Aynası G Alaş Aynası G Alaş Aynası Ga- a- a- a- zetesi
zetesi zetesi
zetesi, Almatı, 2011. GÖMEÇ Saadettin, Türk Cumhuriyetleri ve Toplulukları Tarihi Türk Cumhuriyetleri ve Toplulukları Tarihi Türk Cumhuriyetleri ve Toplulukları Tarihi Türk Cumhuriyetleri ve Toplulukları Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara, 1999.
KAZAKLARIN İSTİKLAL MÜCADELESİ 191
GROUSSET Rene, Bozkır İmparatorluğu Bozkır İmparatorluğu Bozkır İmparatorluğu Bozkır İmparatorluğu, Çev. Reşat Uzmen, Ötüken Neşriyatı, İstanbul, 1980. HAYİT, Baymirza, Türkistan’da Öldürülen Türk Şairleri Türkistan’da Öldürülen Türk Şairleri Türkistan’da Öldürülen Türk Şairleri Türkistan’da Öldürülen Türk Şairleri, Kardeş Matbaası, Ankara, 1971. -----
----- -----
-----, , ,
, Türkistan Devletlerinin Millî Mücadeleleri Tarihi Türkistan Devletlerinin Millî Mücadeleleri Tarihi Türkistan Devletlerinin Millî Mücadeleleri Tarihi Türkistan Devletlerinin Millî Mücadeleleri Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, An- kara, 1995. Heyet, İlminski, Azerbaycan Sovét En Azerbaycan Sovét En Azerbaycan Sovét En Azerbaycan Sovét Ensiklopédiyası IV siklopédiyası IV siklopédiyası IV siklopédiyası IV, Bakı, 1980. Heyet, Kazahıstan, Azerbaycan Sovét Ensiklopédiyası II Azerbaycan Sovét Ensiklopédiyası II Azerbaycan Sovét Ensiklopédiyası II Azerbaycan Sovét Ensiklopédiyası II, Bakı, 1978. İNAN Abdulkadir, “Dükçü İşan İsyanı”, Türk Kültürü Dergisi Türk Kültürü Dergisi Türk Kültürü Dergisi Türk Kültürü Dergisi, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, S. 11, s. 10-13, Ankara, 1963. -----, “Türkistan’da 1916 Yılındaki Ayaklanma”, Türk Kültürü Dergisi Türk Kültürü Dergisi Türk Kültürü Dergisi Türk Kültürü Dergisi, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, S. 12, s. 26-30, Ankara, 1963. JEMENEY İslam, İran Kazaktarı İran Kazaktarı İran Kazaktarı İran Kazaktarı, Zerde Yayınları, Almatı, 2007. KAFKASYALI Ali, “İran Kazaklarının Sosyo-Kültürel Durumu ve Şair Ebubekir Paviz”, II. II.
II. II.
Türk Dünyası Uluslararası Kültür Kongresi Türk Dünyası Uluslararası Kültür Kongresi Türk Dünyası Uluslararası Kültür Kongresi Türk Dünyası Uluslararası Kültür Kongresi, 19-25 Nisan 2010, Çeşme - İzmir. KARA Abdulvahap ve YEŞİLOT Okan, Avrasya’nın Yükselen Yıldızı Kazakistan Avrasya’nın Yükselen Yıldızı Kazakistan Avrasya’nın Yükselen Yıldızı Kazakistan Avrasya’nın Yükselen Yıldızı Kazakistan, İTO Ya- yınları, İstanbul. KARA Abdulvahap, II. Dünya Savaşı’nda Nazi Esir Kamplarında Tür II. Dünya Savaşı’nda Nazi Esir Kamplarında Tür II. Dünya Savaşı’nda Nazi Esir Kamplarında Tür II. Dünya Savaşı’nda Nazi Esir Kamplarında Türkistanlı Askerler kistanlı Askerler kistanlı Askerler kistanlı Askerler”, Zin- danlar ve Mahkûmlar, İstanbul, 2006. -----, Kazakistan’ın Yeniden Do Kazakistan’ın Yeniden Do Kazakistan’ın Yeniden Do Kazakistan’ın Yeniden Doğ ğğ ğu u u ussssu 1986 Aralık Olayları, u 1986 Aralık Olayları, u 1986 Aralık Olayları, u 1986 Aralık Olayları, Ufukötesi Yayınları, İstanbul, 2006.
KARAJAN K. S., Kazakstan Tarihı Kazakstan Tarihı Kazakstan Tarihı Kazakstan Tarihı, Avtorlık Ujım, Almatı, 2009. KLYASHTORNY S. G. ve SULTANOV T. İ., K K K Kazakistan azakistan azakistan azakistan.... Türkün Üç Bin Yılı Türkün Üç Bin Yılı Türkün Üç Bin Yılı Türkün Üç Bin Yılı, Çev. Ahsen Batur, Selenge Yayınları, İstanbul, 2003. KOZIBAYEV Manas K. ve MAJITOV Satar F., Kazakistan Cumhuriyeti Kazakistan Cumhuriyeti Kazakistan Cumhuriyeti Kazakistan Cumhuriyeti, Çev. Aysem Nauşabayeva, Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002. KURAT Akdes Nimet, Rusya Tarihi Rusya Tarihi Rusya Tarihi Rusya Tarihi, Başl Başl
Başl Başlangıçtan 1917’e Kadar angıçtan 1917’e Kadar angıçtan 1917’e Kadar angıçtan 1917’e Kadar, Türk Tarih Kurumu Yayın- ları, Ankara, 1993. -----, IV IV IV IV----XVIII. Yüzyıllarda Karadeniz Kuzeyindeki Türk Kavimleri ve Devletleri XVIII. Yüzyıllarda Karadeniz Kuzeyindeki Türk Kavimleri ve Devletleri XVIII. Yüzyıllarda Karadeniz Kuzeyindeki Türk Kavimleri ve Devletleri XVIII. Yüzyıllarda Karadeniz Kuzeyindeki Türk Kavimleri ve Devletleri, Murat Kitabevi Yayınları, Ankara, 2002. MACİT Nadim, “Soğuk Savaş Sonrası Rusya’da Ulusal İdeolojinin Oluşumu, Din ve Diplo- masi”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, X/2, s. 97-122, İzmir, 2010. MIRZAHMETOV Mekemtas, “Kazak Kalay Orıstandırıldı Kazak Kalay Orıstandırıldı Kazak Kalay Orıstandırıldı Kazak Kalay Orıstandırıldı, Atamura Yayınları, Almatı, 1993.
-----, “Kazak Kalay Mengürttendi?!”, Türkistan Gazetesi Türkistan Gazetesi Türkistan Gazetesi Türkistan Gazetesi, 15 Akpan 2007, S. 657, s. 7.
-----, “Kazak Kalay Mengürttendi?!”, Türkistan Gazetesi Türkistan Gazetesi Türkistan Gazetesi Türkistan Gazetesi, 23 Akpan 2007, S. 658, s. 8. MOLDABAYEVA Dânâ, “Kazak Hanlığı’nın Kuruluşu”, Türkler Türkler Türkler
Türkler, C. 8, Yeni Türkiye Yayınla- rı, Ankara, 2002. ALİ KAFKASYALI 192
-----, Kazaklardaki Cüzlük Sistemi ve Tarihçesi Üzerine Bir İnceleme, Bilig Bilig
Bilig Bilig, S. 21, s. 27-44, Ankara. NAZARBAYEV Nursultan, Yüzyılların Kavşağında Yüzyılların Kavşağında Yüzyılların Kavşağında Yüzyılların Kavşağında (Ğasırlar Toğısında), Bilig Yayınları, Ankara, 2000. ÖMİRBEK Jappar, Kızıl Kırgın Kızıl Kırgın Kızıl Kırgın Kızıl Kırgın, Elorda, Astana, 2001. ÖZDEMİR Emin, 20. Yüzyılın Başlarında Kazakistan’da Fikir Hareketleri 20. Yüzyılın Başlarında Kazakistan’da Fikir Hareketleri 20. Yüzyılın Başlarında Kazakistan’da Fikir Hareketleri 20. Yüzyılın Başlarında Kazakistan’da Fikir Hareketleri, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı, Türkiye Cumhuriyeti Bilim Dalı, Dok- tora Tezi, Ankara, 2007. RADLOFF Wilhelm, “Kazaklar ve Kırgızlar”, Türkler Türkler
Türkler Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002. RISBAY Kökiş, Egemen Kazak Eli Egemen Kazak Eli Egemen Kazak Eli Egemen Kazak Eli, Taraz, 2009. RZUANGIZI Ümithan, “Jeltoksanın Tağı Bır Şındığı Aşıldı”, Nur Atsana Gazetesi Nur Atsana Gazetesi Nur Atsana Gazetesi Nur Atsana Gazetesi (8 Jeltoksan), Astana, 2011. SARAY Mehmet, “Kazakistan”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansikloped İslâm Ansikloped İslâm Ansikloped İslâm Ansiklopediiiisi si si si, Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 2002.
-----, Rusya’nın Türkistan’da Yayılması, Genel Türk Tarihi Genel Türk Tarihi Genel Türk Tarihi Genel Türk Tarihi, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002. (2002a) -----, Kazak Türkleri Tarihi Kazak Türkleri Tarihi Kazak Türkleri Tarihi Kazak Türkleri Tarihi.... Kazakların Uyanışı Kazakların Uyanışı Kazakların Uyanışı Kazakların Uyanışı, İstanbul, 2003.
SERTÇELİK Seyit, “Rus İmparatorluğu’nun Avrupa Yakasında Yaşayan Türklerin Demogra- fik Dağılımı ve Çarlık Rusyası’nın Türklere Yönelik Politikaları”, Genel Türk Tarihi Genel Türk Tarihi Genel Türk Tarihi Genel Türk Tarihi, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002. SEYTKEMELOV Halık, Şubırındı Kandı Boskın Şubırındı Kandı Boskın Şubırındı Kandı Boskın Şubırındı Kandı Boskın, Almatı, 1993. ŞAHANOV Muhtar, Jeltoksan Epopeyası Jeltoksan Epopeyası Jeltoksan Epopeyası Jeltoksan Epopeyası, bd, Almatı, 2006. -----,, “Jeltoksan Epopeyası”, Jas Alaş Gazetesi Jas Alaş Gazetesi Jas Alaş Gazetesi Jas Alaş Gazetesi (13 Jeltoksan), Almatı, 2011. ŞAYAHMETOV N. U., Kazakistan Tarihı Kazakistan Tarihı Kazakistan Tarihı Kazakistan Tarihı, Almatı Kitap, Almatı, 2003. TABEY Mommunar, Muzda Janğan Alav Muzda Janğan Alav Muzda Janğan Alav Muzda Janğan Alav, Navan Haziret, Almatı, 1993. TAMİR Ferhat, “Kazak Hanlığı”, Türkler Türkler Türkler
Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, C. 8, Ankara, 2002. TARAG Envar, Alaştın A Alaştın A Alaştın A Alaştın Aybın Ardağı Abılay Han ybın Ardağı Abılay Han ybın Ardağı Abılay Han ybın Ardağı Abılay Han, JŞC, Gazagstan, 2003. TASIMBEKOV Armiyal, Jan Davısı Jan Davısı Jan Davısı Jan Davısı ALJİR Arhipelağı ALJİR Arhipelağı ALJİR Arhipelağı ALJİR Arhipelağı, Jalın Yayınları, Almatı, 1994. TOGAN A. Zeki Velidî, Bugünkü Türkili (Türkistan) ve Yakın Tarihi Bugünkü Türkili (Türkistan) ve Yakın Tarihi Bugünkü Türkili (Türkistan) ve Yakın Tarihi Bugünkü Türkili (Türkistan) ve Yakın Tarihi, Enderun Kitabevi Yayınları, İstanbul, 1981. VALEHOĞLU Fahri, “Kırim Savaşı ve Garapapaglar”, Garapapaglar Jurnalı Garapapaglar Jurnalı Garapapaglar Jurnalı Garapapaglar Jurnalı, S. 8, Tiflis, 2007. YARKIN İbrahim, “Türkistan’da İşlenmemiş Toprakların Ziraate Açılmasiyle İlgili Bazı Noktalar”, Türk Kültürü Dergisi Türk Kültürü Dergisi Türk Kültürü Dergisi Türk Kültürü Dergisi, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, S. 57, Ankara, 1967, s. 675-676. Yüklə 283,54 Kb. Dostları ilə paylaş:
|