Türk xalqlarinin mərasim sistemiNDƏ novruzun yeri
Yüklə 6,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
biri olan Gündoğan arxa plana keçmiş, İl başı bayramı Novruz adı ilə yaşamışdır. Azərbaycan xalqı üçün də günümüzdə ən ön əmli milli bayram Novruz bayramı, İl başı, ilin, ayın axır gec əsidir. Biz, eləcə də bizim kimi özünün milli bayramı olan xalqlar 31 dekabrı təqvim dəyişikliyi, yeni təqvim ilinin başlanğıcı kimi keçiririk. Beləcə, hər il köhnə ilin son günl ərində xalqımız yeni ili qarşılamağa hazırlaşır. Gündən- gün ə gözəlləşən Bakımızın gecələri al-əlvan, rəngarəng işıqlara bürünür. H ər yanda şadlıq, sevinc havası duyulur... “ Yeni il yaxınlaşır” deyəndə, hamının gözləri gülür. Çünki qarşıdan soyuq, cansıxıcı qışın ortasında öz yaşıllığı, canlılığı ilə göz oxşayan küknar ağacları, al-əlvan oyuncaqlar, şərq inamına görə, şər qüvvələri qorxudub qaçmağa məcbur ed ən şak-şaklar, part-partlar, uşaqların sevimlisi Şaxta Baba ( tatarlar Ded Morozun Kış Babaydan alındığını söyləyirlər), Qar Qız, hədiyyələr, bol yemək-içməklə dolu bayram gəlir. İl boyu uşaqlarını teatra, sirkə apara bilməyən valideynlər böyük h əvəslə körpələrinə vaxt ayırır, onlara müxtəlif hədiyyələr alırlar. Ümumiyyətlə, Yeni il deyəndə, nədənsə göz önünə şənlənən, sevincdən gözləri bəzədilmiş küknar ağaclarından asılan lampalar kimi parıldayan uşaqlar, bir də valideynlərin qayğı dolu vurnuxmaları gəlir… Uşaq olmayan ailələrdə Yeni ilin nə qədər sönük keçirildiyi m əlumdur. 31 dekabr sanki daha çox körpələrimizin bayramıdır. Əlbəttə ki, körpələri gülən, sevinən valideynlər də özl ərini xoşbəxt hiss edirlər… Artıq müstəqilliyimizin əldə olunmasından xeyli vaxt keçm əsinə, sovet dönəmində baş vermiş hadisələrə, qəbul ol unmuş qərarlara, keçirilən bayramlara münasibətin müəyyən q ədər öz həllini tapmasına baxmayaraq təəssüflə qeyd 139 etm əliyik ki, hələ də bəzi məsələlərə, konkret olaraq 31 dekabrda keçirdiyimiz Yeni il bayramına kölgə salmaq, onu müxt əlif bəhanələrlə xalqın həyatından çıxarmaq istəyənlər var. T ək Yeni iləmi? Son zamanlar Novruz bayramına da bu cür haqsız hücumların şahidi oluruq. Belələri Yeni il bayramınıxristianlıqla, daha doğrusu bir yəhudi ailəsində dünyaya g əlmiş, səkkiz günlüyündə sünnət olunmuş İisus Xri stosun (İsa peyğəmbərin) doğum günü ilə, Novruzu isə at əşpərəstliklə bağlayırlar... 31 dekabr tarixin ə müstəqilliyimizin, şərq dünyasının, el əcə də türk dünyasının öz töhfəsi oldu. Ulu öndərimiz Heydər Əliyev hələ Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin S ədri olarkən ilk dəfə, 1991-ci il 16 dekabr tarixli Sərəncamı il ə 31 dekabrı Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü elan etdi… Bütün Şərqdə, eləcə də türk dünyasında geniş yayılmış, xristianlıqla heç bir əlaqəsi olmayan 12 heyvan sikli ilə bağlı növb əti ilin heyvanının müxtəlif fiqurları, ona aid olan hər nə varsa, artıq Yeni ilin rəmzinə çevrilmişdir. Hətta dinindən asılı olmayaraq insanlar yeni ili h əmin heyvanın xarakterinə, “ist əyinə” uyğun keçirməyə, süfrəni ona görə bəzəməyə, geyiml ərində onun rənglərini nəzərə almağa çalışırlar. Böyük h əvəslə bəzədiyimiz küknar ağacının da, evlərimizə qonaq çağıraraq uşaqlarımızı sevindirdiyimiz Şaxta Baba ilə Qar qızın da xristianlıqla heç bir əlaqəsi yoxdur… Avropada, Amerika Birl əşmiş Ştatlarında Müqəddəs Nikolaos h ədiyyə paylayan yaşlı kişi kimi tanınır. 1804-cü ildə Nyu-Yorkda Müq əddəs Nikolaosun adına tarix cəmiyyəti yaradılır. 1809-cu ildə Vaşinqton İrvinq Nyu-Yorkun holland tarixini lağa qoyduğu «Nyu-York şəhərinin tarixi» satirik 140 yazısında hədiyyə paylayan Müqəddəs Nikolaosun da bu şəhərə Hollandiyadan gətirildiyini vurğulayır. Hollandca «Sinterklaas» adlanan Santa Klausun uzun mant iyalı hündür fiqurunu Müq əddəs Nikolay günü küçəyə çıxararaq ətrafında onunla bağlı mahnılar oxuyurdular. 1822-ci ildə Nyu-York sakini Klement Klark Mur yazdığı bir neçə nağılda Santa Klausun s əkkiz maral qoşulmuş arabada gəlməsindən, hətta bacadan düşərək uşaqlara hədiyyə gətirməsindən bəhs edir. 1863-cü ild ə karikaturçu Tomas Nayt Santa Klausu iri bakenbardlı, xəz dəridən kürk geymiş kimi təsvir edir. 1855-ci ild ə isə naşir Luis Pranq Santa Klausun qırmızı paltarda təsviri verilmiş açıqcalar çap edir [161]. Beləliklə də xristianların müq əddəs saydıqları Nikolay elə həmin xristianların əli ilə də gülm əli şəklə, duruma salınaraq dünya xalqlarının əyləncə, h ədiyyə, şənlik bəxş edən obrazına çevrildi. Gördüyümüz kimi, xristian din xadiml ərinin bu obrazı dinə təhqir kimi qarşılamaları heç də əsassız deyil. Təsadüfi deyil ki, pravoslav xristian t əqvimində 31 dekabr dini bayram deyil, mülki bayram adlandırılır… M əlumdur ki, bu gün qeyd etdiyimiz təqvim bayramlarının, mövsüm mərasimlərinin əksəriyyətinin kökündə i nsanların təsərrüfat həyatı ilə bağlı ayinlər dayanır. Sonradan q əbul etdirilmiş, ya da edilmiş dinlər əsasən onları məhv etm əyə çalışır, buna müyəssər olamayanda, həmin mərasimləri özününkül əşdirməyə, özəlləşdirməyə can atırlar. Belə m ərasimlərə bu gün xristian aləmində İsa peyğəmbərin doğum günü kimi q əbul olunan 25 dekabr, ya da 7 yanvar tarixlərini misal göst ərmək olar [185]. Əslində vurğulamaqdan yorulmayaraq qeyd edirik ki, n ə 31 dekabrın, nə 25 dekabrın, n ə də 7 yanvarın İsa peyğəmbərin doğum günü ilə heç bir 141 Yüklə 6,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|