məşğul olmaq və ona görə sənə pul verəni tapmaqdır.
7. Xoşunuza gələn, diqqətinizi cəlb edən mövcud biznesi
təhlil edin. Bu biznesi necə təkmilləşdirmək olar (əlavə dəyər
yaratmaq, xərcləri azaltmaq, müştərilərin sayını artırmaq, işçi
hazırlığına fikir vermək və s.)?
8. Bütün bu siyahı və biznes ideyalarını tərtib edəndən
sonra (əvvəldən də etmək olar) internetdən “kiçik biznes üçün
ideyalar” adında axtarış verərək bir neçə gününüzü buna sərf
edin. Yaxşı olardı ki, sorğular azərbaycan dilində deyil, ingilis və
ya rus dillərində verilsin. Hə a deyərdim ki, bazarlarımızın
müəyyən səbəblərdən oxşarlığını nəzərə alsaq postsovet
ölkələrin təcrübəsini öyrənmək üçün axtarış rus dilində edilsə
daha yaxşıdır. Tapdığınız minlərlə ideyanın əksəriyyəti sizə
uyğun gəlməyə bilər, amma əminəm ki, ən azı 5-10 uyğun ideya
tapa biləcəksiz. Sual oluna bilər ki, bu üsuldan istifadə edilsə
əvvəlkilər nəyə lazımdır. Əslində isə əvvəlki mərhələlər
vacibdir, çünki imkanlarınızın genişliyini və axtarış istiqamətini
aydın şəkildə sizə göstərəcək. Hər bir bəndin öz rolu var. Belə
məqamlarda daha düzgün seçim etmək məqsədilə əlavə bir neçə
gün də çalışmağa dəyər.
İdeyaların qiymətləndirilmə meyarları.
Yuxarıdakı mərhələdə ideyaları müəyyən etdik. Sonrakı
mərhələdə bu biznes-ideyalarını aşağıdakı meyarlarla
qiymətləndirməliyik. Amma bunu növbəti fəslin bütün
tapşırıqlarını bitirəndən sonra edin (orada doldurulmaq üçün
cədvəl və şərtlər göstərilib). Bir fikri də əlavə edim. 3-cü və 4-cü
fəsillərdə ideyaların yoxlanması və sınaqdan keçirilməsi barədə
ətraflı yazılacaq. Amma bütün bu mərhələləri düzgün, eyni
zamanda mümkün qədər sürətlə keçməlisiz. “Ağıllı
fikirləşənədək dəli vurdu çayı keçdi” alınmasın:).
1. Tələbat olacaqmı, müştəri bazası genişdirmi?
78
Tələbat olmayan bizneslə məşğul olmağa dəyməz. Düzdü,
ola bilər araşdırma nəticəsində məlum olsun ki, məhsulda və ya
satış üsullarında müəyyən dəyişikliklər edilsə tələbat yaranardı.
2. Mənfəət gətirəcəkmi?
Burada söhbət həm sərmayəyə nisbətdə, həm də mütləq
rəqəmlərlə ifadə olunan mənfəətdən gedir. Hər bir biznesin
məqsədi mənfəət əldə etməkdir (əgər sonradan şirkəti tam və ya
qismən satmaq istəyirsizsə məqsəd şirkətin dəyərinin
artırılması da ola bilər). Əgər biznes kifayət qədər mənfəət
gətirmirsə, deməli, biznes deyil, hobbidir.
3. Bu işlə məşğul olmaq sizin üçün maraqlıdırmı?
İnsan özünə maraqlı işlə məşğul olsa işindən həzz alacaq
və daha yaxşı nəticə əldə etməyə şansı artacaq. Çətinlikləri də o
qədər vecinə almayacaq. Əksinə, heç xoşunuz gəlməyən bir
sahədə biznes qursanız ola bilər ki, həyatınızı əzaba çevirə-
cəksiz.
4. Maneələr, risklər azdırmı (hüquqi, yeganə təchizatçı və s.)?
Burada rəsmi və qeyri-rəsmi məhdudiyyətlər (məsələn,
dəyişilməsi çətin olan mentalitet məhdudiyyətləri, inzibati
məneələr və s.), həmçinin ciddi risklər nəzərdə tutulur.
Müəyyən sahədə qanunvericiliyin dəyişilməsi nəzərdə
tutulursa, o sahədə biznesə başlamağa tələsməyin. Əgər
biznesinizin təchizatçısı təkdirsə və etibarlı deyilsə, o sahədə
biznes qurmaq çox təhlükəlidir. Əgər bu və ya digər şəkildə
monopoliya mövcuddursa və onu dəf etmək olmursa, digər
ideyaya əl atın. Belə maneə və risklər müxtəlif ola bilər.
Araşdırma zamanı onlara ciddi diqqət yetirin.
5. Belə bizneslər mövcuddurmu? Uğurludurmu? İri rəqib
yoxdurmu?
Əvvəl yazdığım kimi, əgər belə biznes mövcuddursa,
deməli, bazar var. Biznes mənfəətlidirsə və bazar bir çox xırda və
orta bizneslər arasında bölünübsə, deməli, siz də düzgün
79
məşğul olmaq və ona görə sənə pul verəni tapmaqdır.
7. Xoşunuza gələn, diqqətinizi cəlb edən mövcud biznesi
təhlil edin. Bu biznesi necə təkmilləşdirmək olar (əlavə dəyər
yaratmaq, xərcləri azaltmaq, müştərilərin sayını artırmaq, işçi
hazırlığına fikir vermək və s.)?
8. Bütün bu siyahı və biznes ideyalarını tərtib edəndən
sonra (əvvəldən də etmək olar) internetdən “kiçik biznes üçün
ideyalar” adında axtarış verərək bir neçə gününüzü buna sərf
edin. Yaxşı olardı ki, sorğular azərbaycan dilində deyil, ingilis və
ya rus dillərində verilsin. Hə a deyərdim ki, bazarlarımızın
müəyyən səbəblərdən oxşarlığını nəzərə alsaq postsovet
ölkələrin təcrübəsini öyrənmək üçün axtarış rus dilində edilsə
daha yaxşıdır. Tapdığınız minlərlə ideyanın əksəriyyəti sizə
uyğun gəlməyə bilər, amma əminəm ki, ən azı 5-10 uyğun ideya
tapa biləcəksiz. Sual oluna bilər ki, bu üsuldan istifadə edilsə
əvvəlkilər nəyə lazımdır. Əslində isə əvvəlki mərhələlər
vacibdir, çünki imkanlarınızın genişliyini və axtarış istiqamətini
aydın şəkildə sizə göstərəcək. Hər bir bəndin öz rolu var. Belə
məqamlarda daha düzgün seçim etmək məqsədilə əlavə bir neçə
gün də çalışmağa dəyər.
İdeyaların qiymətləndirilmə meyarları.
Yuxarıdakı mərhələdə ideyaları müəyyən etdik. Sonrakı
mərhələdə bu biznes-ideyalarını aşağıdakı meyarlarla
qiymətləndirməliyik. Amma bunu növbəti fəslin bütün
tapşırıqlarını bitirəndən sonra edin (orada doldurulmaq üçün
cədvəl və şərtlər göstərilib). Bir fikri də əlavə edim. 3-cü və 4-cü
fəsillərdə ideyaların yoxlanması və sınaqdan keçirilməsi barədə
ətraflı yazılacaq. Amma bütün bu mərhələləri düzgün, eyni
zamanda mümkün qədər sürətlə keçməlisiz. “Ağıllı
fikirləşənədək dəli vurdu çayı keçdi” alınmasın:).
1. Tələbat olacaqmı, müştəri bazası genişdirmi?
78
Tələbat olmayan bizneslə məşğul olmağa dəyməz. Düzdü,
ola bilər araşdırma nəticəsində məlum olsun ki, məhsulda və ya
satış üsullarında müəyyən dəyişikliklər edilsə tələbat yaranardı.
2. Mənfəət gətirəcəkmi?
Burada söhbət həm sərmayəyə nisbətdə, həm də mütləq
rəqəmlərlə ifadə olunan mənfəətdən gedir. Hər bir biznesin
məqsədi mənfəət əldə etməkdir (əgər sonradan şirkəti tam və ya
qismən satmaq istəyirsizsə məqsəd şirkətin dəyərinin
artırılması da ola bilər). Əgər biznes kifayət qədər mənfəət
gətirmirsə, deməli, biznes deyil, hobbidir.
3. Bu işlə məşğul olmaq sizin üçün maraqlıdırmı?
İnsan özünə maraqlı işlə məşğul olsa işindən həzz alacaq
və daha yaxşı nəticə əldə etməyə şansı artacaq. Çətinlikləri də o
qədər vecinə almayacaq. Əksinə, heç xoşunuz gəlməyən bir
sahədə biznes qursanız ola bilər ki, həyatınızı əzaba çevirə-
cəksiz.
4. Maneələr, risklər azdırmı (hüquqi, yeganə təchizatçı və s.)?
Burada rəsmi və qeyri-rəsmi məhdudiyyətlər (məsələn,
dəyişilməsi çətin olan mentalitet məhdudiyyətləri, inzibati
məneələr və s.), həmçinin ciddi risklər nəzərdə tutulur.
Müəyyən sahədə qanunvericiliyin dəyişilməsi nəzərdə
tutulursa, o sahədə biznesə başlamağa tələsməyin. Əgər
biznesinizin təchizatçısı təkdirsə və etibarlı deyilsə, o sahədə
biznes qurmaq çox təhlükəlidir. Əgər bu və ya digər şəkildə
monopoliya mövcuddursa və onu dəf etmək olmursa, digər
ideyaya əl atın. Belə maneə və risklər müxtəlif ola bilər.
Araşdırma zamanı onlara ciddi diqqət yetirin.
5. Belə bizneslər mövcuddurmu? Uğurludurmu? İri rəqib
yoxdurmu?
Əvvəl yazdığım kimi, əgər belə biznes mövcuddursa,
deməli, bazar var. Biznes mənfəətlidirsə və bazar bir çox xırda və
orta bizneslər arasında bölünübsə, deməli, siz də düzgün
79
Dostları ilə paylaş: |