Ulduz Dekabr 20151115 Layout 1
Yüklə 0,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Aylıq ədəbiyyat dərgisi 22 ULDUZ
T ərcümə sənəti ilə bağlı məşhur fikirlərdən biri budur ki, tərcümə ‐ itkilər sənətidir. Bu sənət, xüsusən bədii mətn ikinci dildən çevrilirsə, daha bö ‐ yük itkilər sənətinə çevrilmiş olur. Әlbəttə, biz müsabiqə üçün başqa mətn, yaxud rus şairlərindən birinin şeirini və ya hekayəsini seçə bilərdik, onda tərcüməçilər orijinaldan tərcümə etmiş sayılacaqdılar. Amma... İcazə verin, bu məqamda sizə niyə məhz bu şeiri və bu şairi seçdiyimizi izah edim. Bunun çox adi səbəbləri var. Müasir dünya ədəbiyyatı tarxində şairliklə bağlı, şeirlə bağlı fundamental, xalis şeirlər çox azdır. Әksəriyyəti ya səthidir, ya da poeziyadan daha çox nəğmədir. Әlbəttə, müsabiqə iştirakçiları mətnlə tanışdırlar və artıq bilirlər ki, görkəmli polyak şairi Çeslav Miloşun çevirdikləri şeirinin mətləbi həm bizim klassik şeirimizdə, həm də bütövlükdə klassik Şərq poeziyasında çox işlənmiş, çək‐çevir edilmiş həmin mətləb haqqındadır. Nizaminin “şeirlərin ən yaxşısı onların ən yalançısıdır”, Füzulinin “aldanma ki, şair sözü, əlbəttə, yalandır” və bu kimi başqa misallar yadınızdadır. “Ars poetica” (“Poeziya sənəti”) şeiri məhz XX əsrin böyük bir şairinin, Qərb şairinin dilindən o böyük sələflərini və mətləbi dəyərli təsdiqdən başqa bir şey deyil. Amma onun dili, üslubu yenidir, çağdaş insanın, bizim daha çox həmmüasirimiz olan insanın danışıq və düşüncə tərzindədir.
Әdəbiyyat üzrə Nobel mükafatı (1980) Miloşa belə bir formulə, izah ilə verilmişdi: “çağdaş dünyada konfliktlər arasında param‐ 21
Dekabr 2015 В А
И А С И Й А “Ulduz” jurnalı ilə AYB Bədii Tərcümə və Әdəbi Әlaqələr Mərkəzinin birgə layihəsi Müsabiqə yekunlaşdı (informasiya dəstəyi: ayb.az). Nobel mükafatçısı, tanınmış Polşa şairi Çeslav Miloşun “Ars poetica” şeirini yeddi müəllif dilimizə çevirdi. Şair‐tərcüməçi Səlim Babullaoğlunun ekspert rəyini oxuculara təqdim edirik.
“Ulduz” jurnalının baş redaktoru Qulu Ağsəsə və müsabiqədə iştirak edən bütün həmkarlarımıza! Hörmətli baş redaktor! Әvvəla, sizə təşəkkür edirəm ki, Bədii Tərcümə və Әdəbi Әlaqələr Mərkəzi ilə birgə layihə kimi “tərcümə müsabiqəsi” keçirmək təklfini verdiz və sevinirəm ki, müsabiqə yekunlaşdı. Eyni zamanda müsabiqədə iştirak edən bütün həmkarlarımıza dərin təşəkkür edirəm. parça olan insanın gücsüzlüyünü, acizliyini qorxmaz öncəgörənliklə ifadə edən poeziyaya görə”. Bu gün də dünyamızın səhnəsi o qədər ürəkaçan deyil, həmin şeirin yazıldığı tarixdən (1968) bu yana ötən 3 il əskiklə yarım əsr ərzində dünyamızın səhnəsi daha ürəkağrıdıcı olub,insanlar fərd olaraq daha da gücsüzləşib, tənhalaşıblar. Biz indi az qala III dünya mühairbəsinin astanasındayıq. Yazılmış bu qədər gözəl şeirlər, çəkilmiş gözəl rəsmlər, bəstələnmiş gözəl musiqilər, ağız dolusu danışdığımız elmi‐texniki tərəqqi, görəsən, dünyanı və insanı niyə xilas etmir? Bəlkə, o şeirlər və musiqilər dediyimiz, sandığımız qədər də gözəl deyilmiş? Bəlkə, biz yalan danışmışıq? Bəlkə, biz idarə olunmuşuq? Bəlkə, biz sevgi adıyla ehtirası, xeyirxahlıq adıyla gücü, alicənablıq adıyla miskinliyi vəsf etmişik. Bax, Miloşun şeiri bu haqdadır. Uzun ömr yaşayan (1911‐2004), 1951‐ci ildə vətənindən mühacirət edən şair 40 yaşından sonra daha çox mənəvi, dini və metafizik problemlər ətrafında düşünürdü. Çünki o anlayırdı poeziya – xilas edə bilmir. “Dini traktat” adlı poetik şedevrlərinin birində o niyə “dini‐metafizik mövzulara yuvar ‐ landığını” belə izah edirdi: “Belə bir traktatı cavan adamın yaza biləcəyini düşünmürəm. Amma onu da düşünmürəm ki, bunu ölüm qorxusu diktə edir. Coxlu cəhdlərdən sonra bu eləcə bir minnətdarlıqdır, həm də əsrimizin poetik dilinin mübtəla olduğu dekadansla vidalaşmadır. Bəs, niyə dini? İlk olan elə birinci də olmalıdır çünki. Birinci olan isə həqiqətdir. Və poeziya özünün şəffaf şüşəyə çırpılan hürkmüş quş davranışıyla sübut edir ki, biz fantasmaqoriya ilə yaşaya bilmirik...” 5 il əvvəl Miloşun “Ars poetica” (“Poeziya sənəti”) birinci dəfə oxuyanda və tərcümə etmək qərarı verəndə çaşmışdım. Necə ola bilərdi ki, katolik və xrisitian mənsubu bir şairin şeiri “Quran” surəsi və ayələri (“Şüəra”, 26/ 221‐227) ilə bu qədər birəbir üst‐üstə düşürdü? Yaddaşımızı “Quran”la təzələyək:
İndi isə Miloşun şeirinin bir neçə məqamına baxaq: “Odur ki, poeziyanı gözəgörünməzlərin (ruhların) diktə etdiyini söyləyənlər doğru deyir,
“və yəqin, onlar mələkdi” deyə düşün ‐ məklə hərçənd ki, mübaliğə edirlər...” *** “Ağıllı adam da cinlərin meydanı olmağa razı olarmı; özlərini sənin içində evlərindəki kimi hiss edirlər...” Və nahayət, şeirin sonu: “Bütün bu dediklərim, razıyam, şeir deyil, Şeirlər nadir hallarda və istənilmədən yazılır, çox böyük təzyiq altında və ümidlə ki, bədxah yox, xeyirxah ruhların ötürücüləri olacaqlar...” Görürsüz, Miloş sonuncu bəndin ilk misrasında “bütün bu dediklərim, razıyam, şeir deyil...” deyə yazır. Yox, bu qətiyyən Aylıq ədəbiyyat dərgisi 22
Dekabr 2015
Yüklə 0,87 Mb. Dostları ilə paylaş:
|