Umirtqasiz hayvonlar kelib chiqishida

G‘ovaktanlilar filogeniyasi.
G‘ovaktanlilar - juda qadimgi orga- nizmlar. Ulaming qazilma 
qoldiqlarikembriy 
vaproterozoy 
jinslari 
tarki- 
bida 
uchraydi. 
g‘ovaktanlilar tuzilishinnng ko'pgina xususiyatlari, ya’ni to‘qima va 
organlarini ixtisoslashmaganligi, ulami juda sodda tuzilgan- ligidan 
darak beradi.
G‘ovaktanlilaming parenximula lichinkasi Mechnikov ko'rsatib 
o‘tgan i jtsitellagajuda o‘xshash bo'ladi. Fagotsitellani o‘troq yashashga 
o‘tishi tufayli g'ovaktanlilar paydo bo‘lgan deyish mumkin. Lekin 
g‘ovaktanlilar embrion yaproqlarining teskari ag‘darilishi tufayli, 
ulaming tashqi qavatidagi xivchinli hujayralari botib kirib, ichki 
yoqachali xivcliinli qavat - xoan- otsitlami, ichki hujayralar esa tashqi 
dermal qavatni hosil qiladi. Bu dalil- lar g‘ovaktanlilar hayvonot olami 
evolyutsiyasining dastlabki bosqichida, ya’ ni embrion varaqlari 
shakllanishining boshlang ‘ich davrlarida hay von- larning umumiy 
shajarasidan ajralib, mustaqil rivojlanishga o‘tgan hayvon- larekanligini 
isbot etadi.
Zimokka tualet g'ovaktanlisi
(Spongia zimocca)
Bo’shlig’ichlilar filogeniyasi.
Bo’shlig’ichlilar orasida gidrozoylar eng tuban tuzilishga ega hayvonlar 
hisoblanadi. Ularning tanasi ikki qavatli qopchaga o’xshash bo’ladi: ektodermal 
halqumi va tana bo’shlig’i to’sig’i rivojlanmagan. Gidrozoylar orasida hech 
shubxasiz dengiz gidroidlari eng qadimgi hayvonlar. Ularning meduza davri 
keyinroq paydo bo’lgan. Chunki meduza polipga nisbatan ancha murakkab 

---

tuzilgan. Meduza davrining paydo bo’lishi o’troq yashobchi poliparning 
tarqalishin osonlashtiradi.
Koroll poliplar evolyutsiyasi ularda metagenezning bo’lmasligi tufayli 
o’troq yashashga moslashuv yo’nalishga borgan. Ularning hazm qilish sistemasi 
ektodermal halqum va endodermal ichakka bo’lingan. Oshqozon devorida to’siqlar 
paydo bo’lishi ichakning hazm yuzasini kengaytiradi. Koroll poliplar va ssifoid 
meduzlar tuzilishi umumiy gidrozoylarga o’xshash bo’lganidan, bu sinflar 
gidrozoylar genetik bog’langan