53
kerak. Agar haroratni o‘lchashda termometr uchlarining harorati 0°S ga teng bo‘lsa,
unda o‘lchanayotgan harorat darajalash xarakteristikasidan (jadvallar, grafiklardan)
(2.4-rasm) darhol topiladi.
Bu darajalash xarakteristikasi, termo EYUK bilan
harorat orasida munosabat o‘rnatadi. Termoelektr
termometrlarning
darajalash xarakteristikasi, odatda,
erkin uchlarining harorati 0°S ga teng bo‘lganda
aniqlanadi. Agar erkin uchlarining harorati amalda 0°S
dan farq qilsa-yu, ammo o‘zgarmas bo‘lsa, unda
haroratni darajalash xarakteristikasidan
topish uchun
termojuftlar hosil qiladigan termo EYUK nigina emas,
balki
erkin uchlari harorati t
0
ni ham bilish zarur. Erkin uchlari harorati t
0
≠
0
bo‘lganda tuzatish kiritish uchun termoelektr termometr hosil qiladigan termo EYUK
E(t
0,
t
0
) ga E(t
0
-0) ni ko‘shish lozim: termo EYUK E(t
0
,0} qiymati topiladi:
E
(
t
,
t
0)
+E
(
t
0,0)
=E
(t,0)
(2.26)
Termoelektr termometr ish ulanmasi harorati t va erkin uchlari harorati 0°S
bo‘lganda, ya’ni darajalash sharti bajarilganda shunday E(t,t
0
) EYUK ni hosil qiladi.
Agar o‘lchash jarayonida erkin uchlar harorati biror yangi t”
0
qiymat
qabul qilsa,
unda termometr hosil kiladigan termoEYUK E(t,t
0
) ga (2.4-rasm) va erkin uchlar
haroratiga kiritiladigan tuzatish E(t'
0
, 0) ga, darajalash shartiga mos termo EYUK esa
E
(
t
0,
t'
0)
+E
(
t'
0,0)
=E
(tt,0)
(2.27)
ga teng bo‘ladi
Termoelektr termometrning erkin uchlari haroratiga
kiritiladigan tuzatma
qiymati termometrning darajalash xarakteristikasiga bog‘liq bo‘ladi, u esa
termoelektr termometr tayyorlanadigan o‘tkazgich materiallar bilan belgilanadi.
Tuzatmani kiritish usulidan qat’iy nazar (xisobiy yoki avtomatik) tuzatma
kiritish uslubi o‘zgarmay qoladi: qaysi usul bilan tuzatma (hisobiy yoki avtomatik)
kiritilganidan qat’i nazar, sxemada E(t,o) qiymat olinadi,
bu qiymat keyin termojuft
termo EYUK iga qo‘shiladi. Yig‘indi termo EYUK
(t, 0)
darajalash
qiymatiga mos
keladi.
Е
Е
(t, t
0
)
Е
(t, t
0
)
/
(t , 0
0
)
/
Е
Е
(t, 0)
(t , 0
0
)
Е
t t
o
0
/
t
t
2.4 –
расм
.
Dostları ilə paylaş: