UNİBANK KOMMERSİYA BANKI
31 DEKABR 2011-Cİ İL TARİXİNƏ BİTƏN İL ÜZRƏ KONSOLİDƏ EDİLMİŞ MALIYYƏ
HESABATLARINA QEYDLƏR (DAVAMI)
(min Azərbaycan manatı ilə, başqa şəkildə qeyd edilməyənə qədər)
20
Kreditlər və debitor borclarının dəyərsizləşməsi
Qrup dəyərsizləşməni müəyyən etmək məqsədilə müştərilərə verilmiş kreditlər və debitor borclarını
mütəmadi olaraq nəzərdən keçirir. Qrupun müştərilərə verilmiş kreditlər və debitor borcları
portfelində baş vermiş dəyərsizləşmə üzrə zərərin tanınması üçün kreditlərin dəyərsizləşməsi üzrə
ehtiyatlar yaradılır. Qrup müştərilərə verilmiş kredit və debitor borclarının dəyərsizləşməsi üzrə
ehtiyatlara dair mühasibat təxminlərini qeyri-müəyyən hesab edir, ona görə ki, (i) onlar gələcək defolt
dərəcələri barədə fərziyyələrin, eləcə də dəyərsizləşmiş kreditlər və debitor borcları ilə bağlı
potensial itkilərin yaxın keçmişdəki fəaliyyət nəticələrinə əsaslanması səbəbindən dəyişikliklərə çox
məruz qalır və (ii) Qrupun hesabladığı zərər ilə faktiki zərər arasında hər hansı əhəmiyyətli fərq
müqabilində ondan gələcək dövrlərdə maliyyə hesabatlarına əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərə
biləcək ehtiyatların qeyd edilməsi tələb oluna bilər.
Borcalanlar maliyyə çətinlikləri ilə üzləşdikdə və belə borcalanlara dair tarixi məlumat mənbələri az
sayda olduqda, Qrup hər hansı dəyərsizləşmə üzrə zərərin məbləğini hesablamaq üçün rəhbərliyin
mülahizələrindən istifadə edir. Eyni ilə, Qrup keçmiş fəaliyyət nəticələri, keçmiş müştəri davranışı,
qrup daxilində borcalanın ödəniş etmə vəziyyətindəki mənfi dəyişiklikləri göstərən müşahidə oluna
bilən məlumatlar, eləcə də qrup daxilində aktiv üzrə öhdəliyin yerinə yetirilməməsi halları ilə əlaqəli
olan ölkə və yerli iqtisadi şəraitlərinə əsaslanmaqla gələcək pul hərəkətində dəyişiklikləri hesablayır.
Rəhbərlik kredit riski ilə səciyyələnən aktivlər halında əvvəllər baş vermiş zərər üzrə keçmiş
təcrübəyə və kreditlər qrupunda olduğu kimi dəyərsizləşməyə sübut edən obyektiv sübutlara
əsaslanan təxminlərdən istifadə edir. Qrup tarixi məlumatlarda əksini tapmamış hazırkı şəraitlərin
qeyd edilməsi məqsədilə kreditlər qrupu üzrə müşahidə oluna bilən məlumatlara düzəliş etmək üçün
rəhbərliyin mülahizələrindən istifadə edir.
Maliyyə hesabatlarına maliyyə aktivlərinin dəyərsizləşməsi üzrə ehtiyat müddəasının daxil edilməsi
mövcud iqtisadi və siyasi şəraitlərə əsasən müəyyən olunmuşdur.
31 dekabr 2011-ci və 2010-cu il tarixlərinə müştərilərə verilmiş kreditlərin ümumi məbləği müvafiq
olaraq 344,798 min manat və 262,415 min manat, ehtimal olunan zərərin məbləği isə müvafiq olaraq
37,071 min manat və 34,393 min manat təşkil etmişdir.
Müştərilərə verilmiş kredit və avanslar
Rəhbərlik Azərbaycan İpoteka Fondu (“Fond”) ilə müqavilənin məzmununu, xüsusilə də, Bankın
fondun agenti qismində və ya bu proqram çərçivəsində kreditorla komitent (principal) qismində
fəaliyyət göstərib göstərmədiyini qiymətləndirmişdir. Proqram çərçivəsində verilən kreditlərə dair risk
və mükafatları nəzərdən keçirərək, rəhbərlik bu qənaətə gəlmişdir ki, Bank komitent qismində çıxış
edir və buna müvafiq olaraq, hazırkı konsolidə edilmiş maliyyə məlumatlarındakı mühasibat uçotu bu
mülahizəyə əməl edir. Alternativ nəticə əldə olunsaydı, müştərilərə və Fonda ödəniləcək kreditlərin
31 dekabr 2011-ci il üzrə 19,164 min manat həcmində ümumi məbləği (31 dekabr 2010-cu il üzrə
12,860 min manat) Qrupun konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarından çıxarılardı.
Maliyyə alətlərinin dəyərləndirilməsi
29 saylı qeyddə izah edildiyi kimi, Bank müəyyən növlü maliyyə alətlərinin ədalətli dəyərini
hesablamaq üçün müşahidə oluna bilən bazar məlumatlarına əsaslanmayan giriş məlumatlardan
ibarət qiymətləndirmə üsullarından istifadə edir. 29 saylı qeyddə maliyyə alətlərinin ədalətli dəyərinin
müəyyənləşdirilməsində tətbiq edilən əsas fərziyyələrə dair müfəssəl məlumat, eləcə də belə
fərziyyələr üzrə həssaslıq təhlilinin təfərrüatları göstərilir. Direktorlar hesab edir ki, tətbiq olunan
seçilmiş qiymətləndirmə üsulları və fərziyyələr maliyyə alətlərinin ədalətli dəyərinin müəyyən edilməsi
üçün məqsədə uyğundur.
UNİBANK KOMMERSİYA BANKI
31 DEKABR 2011-Cİ İL TARİXİNƏ BİTƏN İL ÜZRƏ KONSOLİDƏ EDİLMİŞ MALIYYƏ
HESABATLARINA QEYDLƏR (DAVAMI)
(min Azərbaycan manatı ilə, başqa şəkildə qeyd edilməyənə qədər)
21
Müddətli borclar
Rəhbərlik hökumət və beynəlxalq maliyyə institutlarından kreditlərin ilkin tanınması zamanı mənfəət
və ya zərərin yaranıb yaranmadığını nəzərdən keçirmişdir. Qrup inkişaf etməkdə olan bazarlara belə
institutların adətən kredit verdiyi faiz dərəcəsində və Qrupun yerli kreditorlardan aldığı vəsait
səviyyəsindən aşağı ola bilən dərəcədə hökumət və beynəlxalq maliyyə institutlarından uzun
müddətli maliyyələşdirmə əldə etmişdir. Əməliyyatlar əlaqəsiz tərəflərlə olduğundan rəhbərlik
düşünür ki, bu vəsaitlər və aiddiyatlı kreditlər bazar faizi dərəcəsindədir və mənfəət və ya zərərin
olduğu təqdirdə heç bir ilkin tanınma mövcud deyildir. Bu mülahizəni yürüdərkən rəhbərlik həmçinin
bu institutların ayrıca bazar seqmentini təşkil etməsini nəzərdən keçirir.
Cari və təxirə salınan mənfəət vergiləri
Uçota alınmış təxirə salınmış xalis vergi aktivi vergiyə cəlb olunan gəlirdən gələcək çıxılmalar
vasitəsilə əldə olunan mənfəət vergisi məbləğlərindən ibarətdir və maliyyə vəziyyəti haqqında
konsolidə edilmiş hesabatda qeydə alınır. Təxirə salınmış mənfəət vergisi aktivi müvafiq vergi
faydasının realizasiya oluna biləcəyi zaman qeydə alınır. Vergiyə cəlb olunan gələcək mənfəətin və
gələcəkdə yaranması ehtimal edilən vergi faydası məbləğinin müəyyən edilməsi rəhbərlik tərəfindən
hazırlanmış ortamüddətli biznes planına və onun ekstrapolyasiya nəticələrinə əsaslanır. Biznes-plan
rəhbərliyin şəraitə adekvat olan təxminlərinə əsaslanır.
Təxminlər və ehtimallar əsasən Qrupun gələcək illər üzrə işgüzar fəaliyyətinin planlaşdırılmasına
aiddir. Təxminlər və ehtimallar əvvəlki dövrün təcrübəsinə və mövud vəziyyətdə məqbul hesab edilən
digər ehtimallara əsaslanır. Həmin təxminlər və ehtimallar müntəzəm olaraq nəzərdən keçirilir, lakin
faktiki göstəricilərdən fərqlənə bilər.
14 noyabr 2008-ci il tarixində Azərbaycan Respublikasında “Bankların, sığorta və təkrarsığorta
şirkətlərinin kapitallaşma səviyyəsinin artırılmasının stimullaşdırılması haqqında" yeni qanun tətbiq
olunmuşdur. Bu qanuna əsasən bankların, sığorta və təkrarsığorta şirkətlərinin mənfəətinin
nizamnamə kapitalının artırılmasına yönəldilmiş hissəsi 1 yanvar 2009-cu il tarixindən etibarən 3 il
müddətində mənfəət vergisindən azad olunmuşdur. Rəhbərlik, Bankın bu qanunda göstərilmiş
azadolmadan yararlanmaq üçün lazım olan şərtlərdə hər hansı bir boşluğun olub-olmamasını
dəyərləndirmişdir.
Vergi qanunvericiliyi
Azərbaycan vergi, valyuta və gömrük qanunvericiliyi bir çox təfsirlərə yol verir. 28 saylı Qeydə istinad
edin.
Təxirə salınmış vergi aktivlərinin bərpa edilmə qabiliyyəti
Qrupun rəhbərliyi hesabat tarixində təxirə salınmış vergi aktivlərinə heç bir yenidən dəyərləndirmə
ehityatının zəruri olmadığnı düşünür, belə ki, təxirə salınmış vergi aktivinin tam realizə edilmə
ehtimalı mövcuddur. Təxirə salınmış vergi aktivlərinin balans dəyəri müvafiq olaraq 31 dekabr 2011
və 2010-cu illər üzrə 4,713 manat və 2,328 manat təşkil etmişdir.
Əlaqəli tərəf əməliyyatlarının ilkin uçotu
Qrup öz fəaliyyəti gedişində əlaqəli tərəflərlə əməliyyatlar aparır. 39 saylı BMS-ə uyğun olaraq
maliyyə alətləri ilkin olaraq ədalətli dəyərdə uçota alınmalıdır. Lakin, həmin əməliyyatların bazar və
ya qeyri-bazar faiz dərəcələrində həyata keçirilməsini müəyyən etmək məqsədilə bu cür əməliyyatlar
üçün aktiv bazar mövcud olmadıqda peşəkar mülahizələrdən istifadə etmək lazım gəlir. Mülahizələrin
irəli sürülməsinin əsasını əlaqəli olmayan tərəflərlə analoji əməliyyatların qiymətinin müəyyən
edilməsi və effektiv faiz dərəcəsinin təhlili təşkil edir. Əlaqəli tərəflərlə əməliyyatların şərtləri
haqqında məlumat 30 saylı Qeyddə açıqlanır.