keladi. Bu tizimda massaalmashinuv jarayonlari juda
qiyin kechadi va uskunani
o‘stirishning xammabosqichlariga moslab yaratish ancha mushkuldir.
Fermentyorlardan foydalanish mexanizimi
Sanoatda ishlatilayotgan fermentyorlarni xavo almashinuvi uchun energiya
uzatishi va aralashtirish usullariga qarab uch guruxga bo‘lish mumkin:
1.
Mexanik aralashtirgichli va purkama uskunalar (birlashtirilgan);
2.
Siqilgan
xavoni
purkash
tizimiga
(energiyani
suyuqlik
ichiga
purkovchi)asoslangan uskunalar;
3.
Purkashga asoslangan (energiyani gaz fazasiga uzatuvchi) uskunalar.
Ferment sanoati uchun birinchi gurux fermentyorlari aseptika talablariga
javobberishlari bilan juda katta axamiyatga ega. Bu uskunalar asosan silindr shakligi
egabo‘lib, bir-birlaridan xajmi, ichki tizim konustruksiyasi,
aylantirish tezligi
vaqurilmalari xamda issiqlik almashtirish moslamalari bilan farq qiladi.
Fermentyorlarning eng yirigi mexanik aylantirgichlari va ko‘pik
so‘ndirgichlaribilan birgalikda 2000 m
3
xajmga ega. “Xeman” firmasi 360-400 m
3
li fermentyorlarniishlab chiqarishni joriy qilish bilan shug‘illanadi.
Bizda asosan Rossiyada ishlab chiqarilgan 50 m
3
li va 100 m
3
li germetik
berkbo‘lgan va mexanik aralashtirgichli xamd axavoni purkovchi fermentyorlardan
kengmiqyosda foydalaniladi. Bundan tashqari Germaniya maxsuloti bo‘lgan 63 m
3
lifermentyorlar juda ko‘plab ferment korxonalarida ishlatiladi.
Fermentyorlar ko‘pi bilan 0,25 MPa bosim va sterilizasiya vaqtida 130-
140
0
C xaroratda ishlashga mo‘ljallangan. Produsentni fermentyorda o‘stirish
jarayonidaasepitika nuqtai nazaridan eng muxim bo‘lgan omil - fermentyor
qismlarini to‘g‘ri vao‘z qoidasiga binoan echib ulashdir. Agarda xar bir qism
fermentyorni ishlatibbo‘lgandan keyin aloxida yuvib, tozalab, yaxshi sterizizasiya
qilinmasa ifloslanishningmanbasi bo‘lib qolishi mumkin.O‘stirish jarayonida
fermentyorda xosil bo‘ladigan ko‘pikka va uni bartarafqiluvchi moslamalarga xam
katta e’tibor berish kerak. Ferment sanoatidaishlatiladigan barcha fermentlar
ko‘pikni bartaraf qiluvchi moddalarni kirituvchi vako‘pik
miqdorini nazorat qilib
turuvchi aloxida moslamalar bilan jixozlangan.
Ko‘pikni chiqarib tashlash maqsadga muvofiq emas, chunki bunda xavo
tozalovchi filtrlar namlanib qolishi va natijada uskunaning germetikligi xamda
sterilligibuzilishi mumkin. Mikroorganizmlarni fermentyorlarda o‘stirish jarayonida
xosil bo‘layotganfermentlarning to‘planishi, produsent biomassasining xolati, muxit
pH ko‘rsatkichi, oziqani tashkil qiluvchi ba’zi komponentlarning kamayishi va
boshqa bir qanchaomillar doim nazorat qilib borilishi lozim. O‘stirish jarayonining
tugallanishi bilan kulütural suyuqlik ishlab chiqarishgauzutiladi
yoki suyuqlik
fazasini biomassa va qattiq fazadan ajratish bo‘limigauzatiladi. Ba’zi xollarda
produsent biomassasi xar xil tozalikdagi fermentpreparatlarini olish uchun manba
bo‘lib xizmat qiladi. Ferment preparatlari ishlab chiqarish hozirgi kunda
biotexnologiyaning asosiy ishlab chiqarish yo’nalishlaridan biri bo’lib keskin yangi
texnologiyalar asosida rivojlanib borayapdi.Fermentlar ishkab chiqarishning hozirgi
kunda tez shiddat bilan rivojlanishiga asosiy sabablardan biri fermentlar biologic
katalizatorlar bo’lib biokimyoviy jarayonlarni shiddat bilan va salbiy ta’sirlarsiz
hamda orgonizmga no’jo’ya ta’sir qiluvchi metobolitlarsiz kataliz jarayonlarini olib
boorish uchun hizmat qiladi.
Xozirgi kunda ferment ishlab chiqarish o’zining qo’llanilish
uchun
optimalligi uchun sanoat miqiyosida keng ishlab chiqarish jarayonlari amalga
oshirilmoqda. Fermentlarning biologik hossalarini o’rganish ularning ishlab
chiqarilishini keng miqiyosda amalga oshirilishiga olib kelmoqda. Ushbu
preparatlarni qo’llash yangi zamonaviy yuqori samarili ferment ishlab chiqarish
texnologiyalarini qo’llanilishi va yaratilishiga asos bo’lmoqda. Tozalangan ferment
preparatlarini ishlab chiqarish
medetsina sohasida, farmasevtika sohasi va boshqa
sohalarda maqsadli,yuqorisamarali jarayonlarda qo’llanilmoqda.
Fermentlarning ishlash optimal muhitlari pH 4-9, harorat 20-70
0
C va
normal bosim hisoblanib, ma’lum biokimyoviy jarayonlarni amalga oshirish uchun
ishlatiladi.Bu ea ferment ishlab chiqarishning intensive kengayishiga olib keladi.
An’anaviy ferment ishlab chiqarish ozuqa muhitinida mikroorgonizmlarning yuqori
va quyi uslublarida ishlab chiqariladi. Mikroorgonimlarni ozuqa muhitining quyi
qismida o’stirib fermentlar ishlab chiqarish mikroorgonizmlar ozuqa muhitining
yuqori qismida olinishiga nisbat aerob mikroorgonizmlardan
foydalanish,
sig’imlarning kam joy egallashi, uzluksiz ferment ishlab chiqarilishi kabi
afazalliklar asosida ishlab chiqarish jarayonini olib borishni ta’minlaydi.
Dostları ilə paylaş: