Uşaq hüquqlarının araşdırılması
İŞTİRAKÇI OLMAQ: BİZİM İŞTİRAK ETMƏK HÜQUQUMUZ
Yüklə 0,49 Mb. Pdf görüntüsü
|
I. İŞTİRAKÇI OLMAQ: BİZİM İŞTİRAK ETMƏK HÜQUQUMUZ Maddə 3: Uşaqlar olaraq bizim maraqlarımızın ən yaxşı şəkildə təmin olunması Bizə aid hər hansı qərar verilərkən, bizim maraqlarımız ilk növbədə və ən əsas amil kimi nəzərə alınmalıdır. Eləcə də, hökumətlərin vəzifəsidir ki, bizim daim lazımi qayğı görməyimiz və müdafiə olunmağımız üçün müəyyən edilmiş standartlara əməl olunmasını təmin etsinlər. Maddə 12: Fikirlərimizin eşidilməsi hüququ Bizə aidiyyəti olan məsələlərlə bağlı qərarların qəbulunda, xüsusilə də bizim üçün əhəmiyyətli olan məhkəmə işlərində və inzibati icraatlarda fikirlərimizin dinlənilməsi hüququmuz var. Biz böyüdükcə, bizim fikirlərimiz də getdikcə daha artıq dərəcədə nəzərə alınmalıdır. Cəlb olun! Gənclərin iştirak formaları haqqında öyrən. Maddə 13: İfadə azadlığımız Bizim öz fikrimizi ifadə etmək və istənilən formada, o cümlədən yazılı və ya şifahi şəkildə, yaxud incəsənət vasitəsi ilə informasiya almaq və ya göndərmək hüququmuz var. Biz öz fikirlərimizi başqalarının hüquqlarına və nüfuzuna xələl gətirməyəcək şəkildə ifadə etmək vəzifəsi daşıyırıq.
Bizim düşüncə, vicdan və din azadlığı hüququmuz var. Hökumətlər biz bu hüquqlarımızı həyata keçirmək istəyərkən valideynlərimizin və qəyyumlarımızın bizi təlimatlandırmaq hüquqlarına və vəzifələrinə hörmət bəsləməlidirlər. Maddə 15: Birləşmək azadlığımız Bizim başqaları ilə görüşmək və birliklərə daxil olmaq və ya öz birliklərimizi yaratmaq hüququmuz var. Biz bu hüququmuzu başqalarının hüquqlarına, sağlamlığına və təhlükəsizliyinə hörmət göstərməklə həyata keçirmək vəzifəsi daşıyırıq. Maddə 16: Şəxsi həyatımıza müdaxilə edilməməsi azadlığı Bizim şəxsi həyatımıza, ailə və ev həyatımıza, yaxud başqaları ilə yazışmamıza müdaxilədən azad yaşamaq hüququmuz var. Biz həmçinin nüfuzumuza və şərəfimizə ləkə yaxılmasından azad olmaq hüququna malikik. Maddə 17: Media Hökumətlərin vəzifəsidir ki, xüsusilə də, söhbət bizim rifahımızdan və sağlamlığımızdan getdikdə, bizi müxtəlif mənbələrdən, həm ölkədaxili, həm də beynəlxalq mənbələrdən informasiya və materiallar almaq imkanı ilə təmin etsin. IV. ÖZ POTENSİALIMIZA ÇATMAQ: BİZİM ÖZÜMÜZ KİMİ BÖYÜMƏK HÜQUQUMUZ Maddə 5: Valideynlərə hörmət Hökumətlər valideynlərimizin, ailəmizin və qəyyumlarımızın bizi öz hüquqlarımızı həyata keçirməkdə təlimatlandırmaq hüquqlarına və vəzifələrinə hörmət bəsləməlidir.
Biz, doğularkən bizə ad verilməsi hüququna, habelə vətəndaşlıq əldə etmək və mümkün olduqda, valideynlərimizin kim olduğunu bilmək, valideynlərimizin qayğısını görmək hüququna malikik.
Maddə 8: Fərdiliyin qorunub saxlanılması Bizim adımızı, vətəndaşlığımızı və ailə əlaqələrimizi qorumaq və bərpa etmək hüququmuz var.
Əgər öz ailəmizlə qovuşmaq üçün bizə hər hansı ölkəyə getmək və ya hər hansı ölkəni tərk etmək lazım gələrsə, hökumət tez və xeyirxahlıqla bizim məsələmizin qayğısına qalmalıdır. Həmçinin, əgər valideynlərimiz başqa ölkədə yaşayırlarsa, bizim onlarla şəxsi və birbaşa əlaqə saxlamaq hüququmuz var.
Uşağın övladlığa götürülməsinə icazə verildiyi ölkələrdə övladlığa götürülmə uşağın mənafelərini ən yaxşı şəkildə əks etdirməli və səlahiyyətli orqanların nəzarəti altında həyata keçirilməlidir. Əgər övladlığa götürülmə ölkələr arasında həyata keçirilirsə, həmin ölkələrin hökumətlərinin vəzifəsidir ki, belə övladlığa götürülmə ilə əlaqədar tətbiq edilən normaların ölkə daxilində övladlığa götürülmə ilə əlaqədar tətbiq edilən normalara adekvat olmasını təmin etsinlər.
Əgər biz əliliksə, bizim cəmiyyətdə özünə inam qazanmağımıza və tam dəyərli və layiqli həyat sürməmizə kömək edəcək xüsusi qayğı görmək və xüsusi təhsil almaq hüququmuz var.
Bizim təhsil hüququmuz var. Hökumətlərin vəzifəsidir ki, ibtidai təhsilin icbari və ödənişsiz olmasını, bizim hamımızın orta və ali təhsil almaq imkanımızın bərabər olmasını və məktəblərimizdə tətbiq edilən intizam qaydalarının bizim ləyaqətimizə zidd olmamasını təmin etsin. Hökumətlər həmçinin bütün dünyada savadsızlığı və cəhaləti ləğv etmək və bizim elmə, texnologiyaya və müasir tədris metodlarına çıxış əldə etməyimizə yardımçı olmaq məqsədilə beynəlxalq əməkdaşlığı təşviq edəcəklər.
IV. YAXŞI YAŞAMAQ: BİZİM SAĞ QALMAQ HÜQUQUMUZ Maddə 6: Sağ qalmağımız və inkişafımız Uşaqlar olaraq, bizim yaşamaq hüququmuz var. Eləcə də, hökumətlərin vəzifəsidir ki, bizim sağ qalmağımızı və maksimum dərəcədə mümkün inkişafımızı təmin etsinlər.
Bizim öz valideynlərimizlə birgə yaşamaq və onlardan ayrılmamaq hüququmuz var; bir şərtlə ki, bu, uşağın mənafelərinin ən yaxşı şəkildə təmin edilməsinə zidd olmasın. Ayrılma ilə əlaqədar hər hansı məhkəmə dinləməsində və ya icraatında bizim hüququmuz var ki, öz fikrimizi bildirək. Biz həmçinin hər iki valideynimizlə əlaqə saxlamaq hüququna malikik. Əgər ayrılıq hökumətin qərarı ilə baş verirsə, o, bizə valideynlərimizin yeri barədə məlumat verməlidir. Maddə 18: Valideynlərin və qəyyumların məsuliyyəti Həm valideynlərimiz, həm də qəyyumlarımız bizim tərbiyəmizə cavabdehdirlər və bu məsuliyyət hər kəsdən öncə məhz onların üzərinə düşür. Hökumət bizi tərbiyə etməkdə valideynlərimizə dəstək olmalı və işləyən valideynlərin uşağa qayğı imkanının olmasını təmin etməlidir.
Bizim mümkün qədər yüksək səhiyyə sistemi xidmətlərindən və tibbi yardım vasitələrindən istifadə etmək hüququmuz var. Hökumətlərin vəzifəsidir ki, uşaqlar arasında ölüm halları səviyyəsinin aşağı düşməsinə çalışsın, uşaqlara tibbi yardım göstərilməsini təmin etsin, doyunca qidalanmama hallarına və xəstəliklərə qarşı mübarizə aparsın, hamilə və yeni uşaq doğmuş qadınlara sağlamlığının qorunmasını təmin etsin, səhiyyə sahəsində təhsili cəmiyyətin bütün təbəqələri üçün əlçatan etsin, profilaktik səhiyyə tədbirlərini inkişaf etdirsin və sağlamlığa zərəri olan ənənəvi praktikaları ləğv etsinlər. Maddə 25: Qəyyumluq şəraitinin mütəmadi nəzarətdə saxlanması Əgər biz baxılmaq, müdafiə və ya müalicə edilmək məqsədilə dövlət orqanı tərəfindən qəyyumluğa verilmişiksə, onda belə qəyyumluğun müntəzəm surətdə yoxlanılması hüququna malikik.
Maddə 26: Sosial təminatımız Bizim sosial təminat imtiyazlarından, o cümlədən də sosial sığortadan istifadə etmək hüququmuz var. Bu imtiyazlar bizim, habelə valideynlərimizin və qəyyumlarımızın imkanlarına və ehtiyaclarına uyğun olaraq verilir. Maddə 27: Yaşayış səviyyəsi Bizim fiziki, əqli, mənəvi, əxlaqi və sosial inkişafımıza uyğun yaşayış səviyyəsinə malik olmaq hüququmuz var. Bizim yaşayış səviyyəmizin qənaətbəxş olmasını təmin etmək məsuliyyəti ilk növbədə valideynlərimizin və qəyyumlarımızın üzərinə düşür. Hökumətin vəzifəsi isə öz uşaqlarını adekvat yaşayış səviyyəsi ilə təmin edə bilməyən valideynlərə və qəyyumlara kömək etməkdən ibarətdir. Maddə 31: İstirahət və asudə vaxt Bizim istirahət etmək və asudə vaxt keçirmək, habelə mədəniyyət və incəsənət həyatında sərbəst iştirak etmək hüququmuz var.
Əgər milli və ya beynəlxalq hüquqda uşaq hüquqları ilə bağlı müəyyən edilən standartlar bu Konvensiyada müəyyən edilmiş standartlardan yüksək olarsa, daha yüksək olan standartlar tətbiq edilir. IV. ZORAKILIQDAN UZAQ OLMAQ: BİZİM QORUNMAQ HÜQUQUMUZ Maddə 2: Ayrı-seçkiliyə yol verməmə Bu Konvensiyadakı bütün hüquqlar istisnasız olaraq bütün uşaqlara şamil olunur. Eləcə də, hökumətlər ailə statusumuza, mənşəyimizə, inanclarımıza və sair əlamətlərimizə görə hər hansı formada ayrı-seçkiliyə məruz qalmaqdan və cəzalandırılmaqdan qorumaq üçün lazımi tədbirləri görməyə borcludurlar.
Hökumətlər uşaqların valideynlər və ya başqa şəxslər tərəfindən oğurlanması və xarici ölkələrdə saxlanmasına qarşı mübarizə aparmağa borcludurlar.
Biz bizə qayğı göstərilməsinə cavabdeh olan şəxslərin himayəsi altında olarkən, hər hansı formada pis rəftardan, psixoloji və ya fiziki zorakılıqdan, laqeydlikdən və istismardan qorunmaq hüququna malikik. Bizim həmçinin bu cür pis rəftar hallarının qarşısını necə almağı və belə hallar zamanı necə davranmağı öyrənmək hüququmuz var.
Əgər biz ailə mühitindən məhrum olmuşuqsa, onda biz dövlət tərəfindən xüsusi müdafiə edilmək və yardım göstərilmək hüququna malikik və belə hallarda bizim etnik, dini və mədəni mənşəyimizi, habelə ana dilimizi lazımi dərəcədə nəzərə alan alternativ ailəyə və ya tərbiyə müəssisəsinə verilmək hüququmuz var.
Əgər biz qaçqınıqsa, yaxud təqibdən yaxa qurtarmaq üçün öz ölkəmizi tərk etməyə məcbur olmuşuqsa, yaxud da qaçqın statusu almağa çalışırıqsa, onda biz hökumət tərəfindən xüsusi müdafiə olunmaq və kömək göstərilmək hüququna malikik. Maddə 32: Uşaq əməyi Biz iqtisadi istismardan və sağlamlığımıza, təhsilimizə və inkişafımıza təhlükə törədən istənilən əmək fəaliyyəti ilə məşğul olmaqdan qorunmaq hüququna malikik. Biz hökumətimizin vəzifəsidir ki, işəgötürmə ilə bağlı minimum yaş həddini müəyyən etsin, iş saatı və əmək şəraiti ilə əlaqədar qaydalar qəbul etsin və bu qaydaların pozulmasına görə tətbiq ediləcək cəza növlərini müəyyənləşdirsin. Maddə 33: Narkotik vasitələrdən müdafiə Biz narkotik vasitələrdən qanunsuz istifadədən və onların qanunsuz istehsalına və yayılmasına cəlb olunmaqdan müdafiə hüququna malikik.
Biz cinsi istismardan və cinsi qısnamadan, o cümlədən fahişəlikdən və pornoqrafiyadan müdafiə hüququna malikik.
Hökumətlər uşaqların satılmasının, alver edilməsinin və qaçırılmasının qarşısını almaq üçün əllərindən gələni etməyə borcludurlar.
Bizim bütün digər istismar formalarından müdafiə olunmaq hüququmuz var. Maddə 37: İşgəncə və azadlıqdan məhrum etmə Bizim işgəncədən, amansızcasına rəftardan və ya cəzalandırılmadan və qanunsuz həbsdən, yaxud azadlığa müdaxilənin digər formalarından müdafiə hüququmuz var. Hökumətimiz uşaqlar üçün edam və ömürlük həbs cəzalarının ləğvini təmin etməyə borcludur. Azadlıqdan məhrum edildiyimiz təqdirdə bizim hüququmuz var ki, bizimlə humanist davransınlar və bizə hörmət göstərsinlər, bizi məhbəsdə yaşlılardan ayrı saxlasınlar, bizə ailəmizlə əlaqə saxlamaq və hüquqi yardım almaq imkanı yaradılsın.
Əgər bizim yaşımız 15-dən aşağıdırsa, onda biz müharibələrdə və silahlı münaqişələrdə hər hansı formada birbaşa iştirakdan azad edilmək hüququna malikik. Əgər biz silahlı münaqişədən əziyyət çəkmişiksə, onda hökumətimiz bizi xüsusi müdafiə və qayğı ilə təmin etməyə borcludur.
Əgər biz silahlı münaqişədən, işgəncələrdən, laqeydlikdən və ya istismardan zərar çəkmişiksə, onda biz reabilitasiya olunmaq üçün lazımi müalicə almaq hüququna malikik.
Əgər biz qanunu pozmaqda ittiham olunuruqsa, onda bizim ləyaqətlə davranılmaq, günahımız sübuta yetməyincə günahsız hesab edilmək, nədə ittiham olunduğumuzu bilmək, lazım gəldikdə tərcüməçi ilə təmin edilmək, ədalətli mühakimə olunmaq, şəxsi həyat sirrimizi qorumaq və məhkəmənin qərarından şikayət vermək hüququmuz var. Hökumətlərin vəzifəsidir ki, uşaqların hansı yaşdan etibarən cinayət qanunvericiliyini pozmağa qadir hesab edildiyi minimum yaş həddini müəyyən etsinlər. Hökumətlər həmçinin tərbiyə müəssisələrində uşağa baxılmasını əvəz edən alternativ institusional qayğı tədbirlərini, o cümlədən qəyyumluq, nəzarət, sınaq müddətinin təyin edilməsi, tərbiyə, təlim və peşə hazırlığı proqramlarını nəzərdən keçirməlidirlər.
1. Məsələlər və liderlər haqqında oxumaq. 2. Məsələlər və liderlər haqqında yazmaq. 3. Məsələləri müzakirə etmək. 4. Hansısa xüsusi bir işin xeyrinə, yaxud hökumətin hansısa bir fəaliyyətinə qarşı icmada fəaliyyət göstərmək. 5. Siyasi partiyalar və ya digər birliklər, yaxud özək təşkilatlar yaratmaq və ya onlara qoşulmaq. 6. Siyasi və ya icma toplantılarında iştirak etmək. 7. Siyasi partiyanın, əmək təşkilatının və ya icma təşkilatının rəhbəri olmaq. 8. Seçkilərdə səs vermək. 9. Namizədliyini irəli sürənlərin xeyrinə kampaniya aparmaq. 10. Namizədliyini irəli sürmək və seçildikdə qulluq etmək. 11. Vergiləri ödəmək. 12. Lobbiləşdirmək. 13. Hərbi xidmət keçmək. 14. Hökumət rəsmiləri ilə əlaqə saxlamaq, məhkəməyə müraciət etmək və sair bu kimi mövcud hüquqi kanallardan istifadə etmək. 15. Nümayişlər, boykotlar, tətillər yolu ilə etiraz etmək.
Uşaq hüquqları ilə bağlı İnternet saytları 2006-cı ilin martında yenilənmişdir http://boes.org/justice.html BOES.ORG (uşaq hüquqlarına, o cümlədən Uşaq hüquqları haqqında Konvensiyaya dair müxtəlif dillərdə informasiya təqdim edən müstəqil, gəlir gətirməyən təşkilat) http://www.cccf-fcsge.ca/ Kanada Uşaqlara Qayğı Təşkilatı http://www.cfc-efc.ca Uşaq və Ailə Kanada Təşkilatı http://www.crin.org/ Uşaq Hüquqları İnformasiya Şəbəkəsi http://www.child-abuse.com/childhouse/ Uşaqların Evi (Children’s House) http://www.childwatch.uio.no/ Uşağa Nəzarət Beynəlxalq Təşkilatı (Childwatch International) http://www.child-soldiers.org/ Uşaqlardan əsgər kimi istifadəyə son qoymaq uğrunda Koalisiya http://www.echr.coe.int İnsan Hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsi http://www.ilo.org/ Beynəlxalq Əmək Təşkilatı http://www.unicef-icdc.org./ UNİCEF-in Beynəlxalq Uşaq İnkişafı Mərkəzi http://www.unicef.org/voy/ UNİCEF-in Gənclərin Səsi İnternet səhifəsi http://www.unhcr.org/cgi-bin/texis/vtx/home BMT-nin İnsan Hüquqları üzrə Ali Komissarı http://www1.umn.edu/humanrts/links/children .html Minnesota Universitetinin İnsan Hüquqları Kitabxanası http://hrw.org İnsan Hüquqlarına Nəzarət (Human Rights Watch)
http://www.savethechildren.org Uşaqların Xilası (Save the Children) http://www.coe.int/t/dg4/education/edc Demokratik Vətəndaşlıq və İnsan Hüquqları Təhsili Uşaq hüquqları kartları Yüklə 0,49 Mb. Dostları ilə paylaş:
|