Vahid miLLİ İmtahanlara necə hazirlaşmali

4. 
Van  Qoqun  natürmortlarından  birində  sadə  əşyalar  təsvir edilmişdir  (IV  abzas).  Bu 
natürmorta 
əsasən, ehtimal etmək olar ki, müəllif bizə işarə etdiyi həyati dəyərlərlə razılaşmır: 
 
a) orta 
əsrlərin və renessans dövrünün natürmortları 
b) XVII 
əsr holland rəssamlarının natürmortları 
c) 
Fransız rəssamı Eduard Manenin natürmortları 
ç) Van Qoqun “Gün
əbaxanlar” natürmortu 
 
IV abzasda XIX 
əsrin holland rəssamı Van Qoqun natürmortlarından birində əks olunmuş 
əşyalar – stul, qəlyan, qutu, soğan gövdələri – təsvir edilmiş və qeyd edilmişdir: bu sadə əşyalar da 
insanın  özü  kimi  müvəqqətidir. Bu ifadə  daha mühümdür: Van Qoqun bu natürmortu bir növ 
simvolik avtoportretdir
.  Buradaca  Van  Qoqun  sitatından  bir  parçanı  xatırlamaq  yerinə  düşər: 
“Öz-özümü enerjili sur
ətdə təsvir etmək üçün rənglərdən özüməməxsus istifadə edirəm”. 
M
ətndə orta əsrlərin yaxud renessans dövrünün natürmortlarında təsvir olunmuş dəyərlərlə 
Van Qoqun IV abzasda göst
ərilən həyati dəyərləri  arasında  qarşıdurma  görünmür.Buna  görə  də 
cavabın (a) variantı səhvdir. 
M
ətnin II abzasında natürmortlarda adətən zənginlik əşyalarını gümüş qab-qacağı, büllur 
piyal
ələri, rəngarəng gül dəstələrini təsvir edən XVII əsrin holland rəssamlarından söhbət gedir... 
Güman etm
ək olar ki, Van Qoqun rəsmi (stul, qəlyan, qutu, soğan) o dövrün cəmiyyəti üçün 
maddi  rifahın  əhəmiyyətini göstərən  XVII əsrin holland natürmortlarına bir növ kinayəli işarə 
idi. Düşünmək olar ki, Van Qoq, o dövrün rəssamlarının əsərlərinin əks etdirdiyi həyati dəyərləri 
q
əbul etmirdi. Müvafiq olaraq cavabın (b) variantı düzgündür. 
 M
ətndə  fransız  rəssamı  Eduard  Manenin və  Van Qoqun rəssamlığa,  gerçəkliyin 
qavranmasına  və  eyni təsvir prinsiplərinə  eyni cür münasibət bəsləmələri  aydın  görünür.  Lakin 
burada Eduard Manenin hansı həyati dəyərlərə üstünlük verdiyi görünmür. Müvafiq olaraq cavabın 
(c) variantı düzgün deyildir. 
M
ətndən göründüyü kimi, Van Qoq üçün hər bir rəng mənəvi  əzab simvolu idi. 
“Gün
əbaxanlar”da  o  qarşılıqlı  harmonik  rənglərdən istifadə  etmiş  və  dostluq hisslərini bildirmək 
üçün h
əmin  natürmortu Qoqenə  həsr  etmişdir.  Buna  görə  də  güman etmək olar ki, 
“Gün
əbaxanlar”da göstərilən həyati dəyərləri Van Qoqun özü də qəbul etmirdi. 
 
 
5. 
Sadalananlardan hansı rəssamların əsərlərini “Tromp ley” adlandırmaq olar? 
 
a) Zevksisin v
ə Parasyasın 
b) Zevksisin v
ə Eduard Manenin 
c) Van Qoqun v
ə Parasyasın 
ç) Eduard Manenin v
ə Pol Qoqenin  
 
“Tromp ley”in q
ədim  fransız  termini  olmasına  baxmayaraq,  onu  Zevksisin  və  Parasyasın 
əsərləri  adlandırmaq  olar.  “Tromp  ley”  “gözü  aldatmaq”  deməkdir. Zevksisin “üzümsalxımı”  və 
Parasyasın “Pərdə”si görənlərdə elə təəssürat yaradırdı ki, sanki göz qarşısında duran real əşyadır. 
Müvafiq olaraq cavabın (a) variantı düzgündür.  
Mane v
ə  Van Qoq  cansız əşyalar vasitəsilə öz hisslərini və əhval-ruhiyyələrini  əks etdirə 
bilmirdil
ər.  Onların  məqsədi maksimal gerçəkliyə  nail olmaq –  gözləri aldatmaq deyildi. Bu 
m
ətndə Qoqenin rəsmləri və rəssamlıq barədə baxışları haqqında heç nə deyilməmişdir, ancaq son 
abzasda  başa  düşürük  ki,  Qoqen  Van  Qoqun  dostudur  və  “qarşılıqlı  harmonikliyə”  işarə  edilir. 
Ehtimala gör
ə  Qoqenin də  Van Qoqdan fərqli  rəssamlıq prinsipləri  olmamalı  idi.  Belə  ki, nə 
Manenin, n
ə Van Qoqun, nə də Qoqenin rəsmlərini “Tromp ley” adlandırmaq olar. Müvafiq olaraq 
cavabın (ç) variantı düzgün deyildir. (b) və (c) variantları isə ancaq qismən düzgündür. 
 
 
 
41 

---

6. M
ətndə iki rəssamdan sitat gətirilmişdir. Onların arasında ümumi nə vardır? 
 
a) onlar 
əsasən, simvolik avtoportretlər yaratmaq üçün qarşılıqlı harmonik rənglərlə rəsm çəkirdilər 
b) onlar üçün r
ənglərin konkret emosional dəyəri var idi, buna görə də obyektiv gerçəkliyə uyğun 
olan r
ənglər seçirdilər 
c) 
onlar cansız əşyalar vasitəsilə hissi, əhval-ruhiyyəni, mənəvi vəziyyəti əks etdirməyə çalışırdılar 
ç) tabloda onlar 
əsasən, dünyəvi həyatın faniliyini göstərmək üçün adi əşyaları təsvir edirdilər 
 
M
ətndə Mane ilə Van Qoqdan sitatlar gətirilmişdir: sitatlardan görünür ki, hər iki rəssam cansız 
əşyalar  vasitəsilə  öz hisslərini,  əhval-ruhiyyəsini, mənəvi vəziyyətini  əks etdirə  bilərdi. Van Qoqa 
g
əlincə, bu natürmortların nümunəsi ilə təsdiq olunur. Beləliklə, cavabın (c) variantı düzgündür. 
M
ətndə  qarşılıqlı  harmonik  rənglərdən istifadə  olunması  simvolik  avtoportret  sahəsində 
yalnız Van Qoqdan söhbət gedir. Bu baxışdan onun Mane ilə oxşarlığı barədə heç nə deyə bilmərik. 
Buna gör
ə də cavabın (a) variantı səhvdir. 
Mane il
ə  Van Qoq üçün rənglərin konkret emosional dəyəri var idi, buna görə  də  onlar 
obyektiv gerç
əkliyə  deyil, öz mənəvi aləmlərinə  uyğun  rənglərdən istifadə  edirdilər.  Müvafiq 
olaraq cavabın (b) variantı da düzgün deyildir. 
(c)  variantı  kimi,  cavabın  (ç)  variantı  da  ancaq  Van  Qoqa  aiddir. Mətnə  əsasən, Mane 
bar
ədə deyə bilmərik ki, o əsasən, dünyəvi həyatın faniliyini göstərmək üçün sadə əşyaların rəsmini 
ç
əkirdi. Cavabın (ç) variantı da düzgün deyildir. 
 
 
7. 
Aşağıda təqdim olunan  cümlələrdə bu və ya digər abzasın qısa məzmunu (onların sıra 
nömr
əsi mətndəki abzasların ardıcıllığına uyğun gəlməyə bilər) verilmişdir: 
1. Bu janrın düşünülməsində əsaslı dönüş göstərilmişdir 
2. R
əssamlardan birinin yaradıcılığı əsasında bu janrın yeni qaydada konsepsiyası dəqiqləşdirilmişdir. 
3. Dövrl
ər üzrə bu janrın təyinatının dəyişkənliyi müzakirə edilmişdir 
4. T
əsviri incəsənətin janrlarından birinin mahiyyəti izah edilmişdir 
Bu cüml
ələr hansı abzaslara uyğundur yaxud cavabın variantlarından hansı düzgündür? 
a) I abzas – 3, II abzas – 2, III abzas – 4, IV abzas – 1 
b) I abzas – 4, II abzas – 2, III abzas – 3, IV abzas – 1 
c) I abzas – 3, II abzas – 1, III abzas – 2, IV abzas – 4 
ç) I abzas – 4, II abzas – 3, III abzas – 1, IV abzas – 2 
 
I abzasda r
əssamlıq  janrlarından  birinin  adı  çəkilmiş,  bu  janrın  mahiyyəti göstərilmiş 
“natürmort” sözünün m
ənası  izah  edilmişdir.  Beləliklə, 4-cü cümlə  I  abzasa  uyğun  gəlir (təsviri 
inc
əsənətin janrlarından birinin mahiyyəti izah edilmişdir). 
II abzasda antik dövrd
ən renessansadək  janrın  təyinatı  kimi  natürmort  müzakirə  edilmiş, 
onun d
əyişkənliyi müəyyənləşdirilmişdir.  Beləliklə, 3-cü cümlə II abzasa uyğun gəlir (dövrlər üzrə 
bu janrın təyinatının dəyişkənliyi müzakirə edilmişdir). 
III  abzasda  natürmort  haqqında  XIX  əsrədək  mövcud  olan  baxışlar  verilmiş,  XIX  əsrdə 
meydana g
əlmiş bu janrın düşünülməsində mühüm dəyişikliklər qeyd edilmişdir. Söhbət bu janrın 
yeni qaydada d
ərk edilməsi ilə  əlaqədar eksperimentlərdən gedir: “Rəssam meyvə  və  çiçəklər 
vasit
əsilə  hər  şeyi  əks etdirə  bilər”. Belə  ki, birinci cümlə  III  abzasa  uyğun gəlir  (bu  janrın 
düşünülməsində əsaslı dönüş göstərilmişdir). 
IV abzasda Van Qoqun iki natürmortu t
əsvir  edilmiş,  onlarda  müəllifin subyektiv əhval-
ruhiyy
əsi,  mənəvi aləmi,  emosiyası  əks  etdirilmişdir.  Bundan  əlavə, onun sözləri,  janrın  yeni 
konsepsiyas
ının  mahiyyəti kimi, natürmortun mahiyyətini dəqiq  əks  etdirir:  “Gördüyüm  şeyi 
düzgün t
əsvir etmək  əvəzinə,  özümü daha enerjili təsvir etmək üçün rənglərdən özüməməxsus 
istifad
ə  edirəm”. Belə  ki, 2-ci cümlə  IV  abzasa  uyğun  gəlir (rəssamlardan birinin yaradıcılığı 
əsasında bu janrın yeni konsepsiyası dəqiqləşdirilmişdir). 
Bel
əliklə cavabın düzgün variantı (ç)-dir. 
 
42 

---