Və İNCƏSƏNƏt universiteti TƏLƏBƏ elmi CƏMİYYƏTİ
Yüklə 3,34 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3. Aksiz vergisi
- 4. Mə dən vergisi
- Əmlak vergisi
- Torpaq vergisi
- Xarici iqtisadi fəaliyətdən vergilər
- 8. Əmək haqqında tutulan gəlir vergisi
- 9. Dövlət sığorta fonduna ayırmalar
- 10. Dövlət məşğulluq fonduna ayırmalar
- 11. Əlillərin Sosial Müdafiyə Fonduna ayırmalar
olunan məhsulların, işlərin və xidmətlərin göstərilməsi prosesində yaranan və onlar satıldıqca reallaşan dəyər artımının bir hissəsinin büdcoyə alınması formasıdır. Hazırda təsdiq olunmuş yeni “Vergi Mecəllesi”nə əsasən, əlavə dəyər vergisinin dərəcəsi hər vergi tutulan əməliyyatın və hər vergi tutulan idxalın dəyərinin 18 faizi ilə hesablanaraq ödənilməlidir.
pivə, spirtli içkilərin bütün növləri, tütün mə'mulatları, neft məhsulları) mal ların, habelə xidmətlərin qiymətlərinə daxil edilən və alıcı tərəfindən ödəni lən vasitəli vergi formasıdır. Aksiz vergisi tutulmalı malların siyahısı və on ların aksiz vergisi dərəcələri respublika hbkumetinin müvafiq qərarları ilə müəyyən olunur. Hazırda respublikamızda aksiz vergisinin dərəcələri ayrı- ayrı məhsuldar üzrə - 29,83 faizdən - 90 faizə qədər müəyyən edilmişdir.
istifadə etmək və onlar çıxarılarkən ayrı-ayrı sahələr arasında rentabellik sə viyyəsi ilə əlaqədar rəqabət münasibətlərini tənzimlənmək məqsədi ilə ödə nilir. M ə'dən vergisini yalnız yerin təkindən faydalı qazıntıların çıxarılması ilə məşğul olan sənaye m üəssisələri ödəyirlər. Bu vergi növünə cəlb olunan faydalı, qazıntı növlərini və vergi dərəcələrini respublika hökuməti müəyyən edir. Hazırda respublikamızda m ə'dən vergisinin dərəcələri ayrı-ayrı məhsul növləri üzrə 3 faizdən - 26 faizə qədər müəyyən olunmuşdur. 5. Əmlak vergisi - Sənaye müəssisələrinin balansında olan əsas vəsaitlə rin məbləğindən (dəyərindən) hseblamr. Yeni təsdiq olunmuş “Vergi Məcəl lə s in ə əsasən, dövlət büdcəsinə hesabat dövrü ərzində ödənilməli olan əm lak vergisinin məbləği, hesabat dövrü ərzində əvvəllər hesablanmış ödəmə lər nəzərə alınmaqla müəyyən edilir. Belə ki, hazırda əmlak vergisi - əvvəl ki ilədəki əmlak vergisi məbləğinin 25 faizi həcmində hesablanaraq ödənil məlidir. 6. Torpaq vergisi - Sənaye müəssisələrinin mülkiyyətində və istifadəsin də olan torpaqlardan səmərəli istifadəni tə'm in etmək üçün hüquqi şəxslər dən hər il tutulur. Torpaq vergisinin dərəcələri - torpağın to'yinatından, sa həsindən, coğrafi yerləşməsindən və keyfiyyətindən asılı olaraq, respublika nın Nazirlər Kabineti tərəfindən müəyyən edilir. Hazırda təsdiq olunmuş ye ni “Vergi Məcəllə”sinə əsasən torpaq vergisinin dərəcələri 0,06 faizdən - 0,3 faizə qədər müəyyən edilmişdir. 7. Xarici iqtisadi fəaliyətdən vergilər - Sənaye müəssisələri xarici döv lətlərlə idxal-ixrac əməliyyatlarının həyata keçirilməsinə görə, dövlət büd cəsinə kömrük rüsumları və ayn-ayn vergilər ödəyirlər.
nin işçi bey'ətinə hesabladığı aylıq əm ək haqqından tutularaq dövlət büdcə sinə ödənilir. Hazırkı yeni təsdiq olunmuş “Vergi Məcəlləsi”nə əsasən, işçi 60 bey'ətinin aylıq əmək haqqından tutulan gəlir vergisinin dərəcələri 12 faiz dən - 35 faizə qədər müəyyən olunmuşdur. 9. Dövlət sığorta fonduna ayırmalar - sənaye müəssisələri məcburi surət də, əməyin ödəniş fondunun 35 faizi miqdarında dövlət sığorta fonduna ayır malar edərək, onu ödəyirlər. Bu məsrəflər də məhsuların (iş və xidmətlərin) maya dəyərinə aid edilir. 10. Dövlət məşğulluq fonduna ayırmalar - Mülkiyyət və təsərrüfatçılıq formasından asılı olmayaraq sənaye müəssisələrində əməyin ödənilməsinə yönəldilmiş vəsaitin 2 faizi miqdannda dövlət məşğulluq fonduna ayırmalar edərək və bu məsrəfləri məhsulların (iş və xidmətlərin) maya dəyərinə aid edirlər.
əldə olunmuş balans mənfəətinin 1 faizi miqdannda qanunla müəyyən olun muş qaydada əlillərin sosial müdafiə fonduna məcburi ayırmalar edirlər. Sənaye müəssisələrinin dövlət büdcəsinə və digər məcburi fondlara ayırmaları “Vergi Məcəlləsi” ilə müəyən edilmiş qaydada icra olunmalıdır. Hazırda respublikada Vergilər Nazirliyi tərəfindən aparılan vergi siyasə ti, əvvəlki dövrdə dövlət büdcəsinə borcu olan sənaye müəssisələrinə, həmin borcların güzəştli qaydada ödənilməsi formasını tətbiq etmişdir. Respublikanın vergi orqanları dövlət büdcəsinə borcu olan hüquqi şəxsləri qanunda nəzərdə tutulmuş qaydada, qeydiyyatda olduğu rayon vergi idarəsinə çağıraraq həmin güzəştli şərtlərdən istifadə etməsini təşkil etmiş dir. Belə ki, borcların güzəştli şərtlərlə ödənilməsi, parlamentin dövlət büd cəsi ilə bərabər qəbul etdiyi “Hüquqi şəxslərin dövlət büdcəsinə borclarının güzəştli ödənişi haqqında” qanununa əsaslanır. 1 yanvar 2001-ci ildə qüvvə yə minən bu qanun hökumətin apardığı vergi siyasəti ilə bilavasitə bağlıdır. Bu qanun sənaye müəssisələrinin dövlət büdcəsinə olan borclarının əsas məbləğinin güzəştli şərtlərlə ödənilməsini planlaşdırır. Dövlət büdcəsinə olan əsas borcun güzəştli ödənişi müqabilində bütün tətbiq olunmuş maliyyə sanksiyaları və hesablanmış müamilələr (penya) ləğv olunmalıdır. Qanuna əsasən, müəssisə tərəfindən güzəştli ödəmənin başlanılması anından 1 oktyabr 2000-ci il tarixə olan borcun üstünə müamilə (penya) gəl məsi dayandırılır. Əksər halda, borcu olan tərəf ödəmə qaydasını pozarsa, əlavələr pozuntu olan anadək tam bərpa olunacaqdır. Ümumilikdə, dövlət büdcəsinə olan borcların həcminə gəldikdə, ölkə üzrə sənaye müəssisələri arasında qarşılıqlı borcların həcmi 15,7 trln. manat- du. Bu vəsaitin 6,3 trln. manatım dövlət büdcəsinə olan borclar təşkil edir. Vergilər Nazirliyinin təqribi m əlum atlarına əsasən, 2000-ci ilin oktyabr ayının 01-nə ödənilməli olan, lakin ödənilməyən vergilər və vergi qanunve riciliyinin pozulmasına görə, hesablanmış müamilə (penya) və maliyyə san- _______________________________________________________________________________________________________________________________________________ 63 Yüklə 3,34 Mb. Dostları ilə paylaş:
|