7
dispanserlərin tərkibindəki Həkim Komissiyaları və tibb müəssisələrinin təşkilati-metodik
şöbələrinin işçiləri məşğul olmalıdırlar.
XBT-10 üzrə təsnifatı
SİNİF: Bəzi infeksion və parazitar xəstəliklər –
A00-B99
BÖLMƏ: VƏRƏM –
A15-A19
A15. TƏNƏFFÜS ÜZVLƏRİNİN VƏRƏMİ, BAKTERİOLOJİ VƏ HİSTOLOJİ TƏSDİQ
OLUNMUŞ
A15.0. Kulturanın bitməsi ilə və ya onsuz bakterioskopik üsulla təsdiq olunmuş ağciyər
vərəmi
A15.1. Ancaq kulturanın bitməsi ilə təsdiq
olunmuş ağciyər vərəmi
A15.2. Histoloji üsulla təsdiq olunmuş ağciyər vərəmi
A15.3. Qeyri-müəyyən üsullarla təsdiq olunmuş ağciyər vərəmi
A16. TƏNƏFFÜS ÜZVLƏRİNİN VƏRƏMİ, BAKTERİOLOJİ VƏ HİSTOLOJİ TƏSDİQ
OLUNMAMIŞ
A16.0. Bakterioloji və histoloji müayinələrin mənfi nəticələri ilə ağciyər vərəmi
A16.1. Bakterioloji və histoloji müayinələr aparılmamış ağciyər vərəmi
A16.2. Bakterioloji və histoloji təsdiqin qeyd olunmaması ilə ağciyər vərəmi
А17. SİNİR SİSTEMİNİN VƏRƏMİ
А18. DİGƏR ORQANLARIN VƏRƏMİ
А19. MİLİAR VƏRƏM
Qeyd:
P 37.0
Anadangəlmə vərəm;
J 65 Vərəmlə əlaqəli pnevmokonioz;
B 90 Vərəmin nəticələri
Vərəmin klinik təsnifatı
(prosesin yerləşməsinə görə ÜST-ün təsnifatına olunmuş əlavə ilə)
Vərəmin klinik təsnifatında rentgenoloji xüsusiyyətlər, xəstəliyin gedişi (fazalar), bakteriya
ifrazının xarakteri, prosesin müddəti və yerləşməsi nəzərə alınır. Müasir formada təsnifat dörd
əsas bölmədən ibarətdir:
I.Klinik formalar
Klinik formalar
ÜST-ün təsnifatına görə
prosesin yerləşməsi
1. Uşaq və yeniyetmələrdə vərəm intoksikasiyası
2. Tənəffüs
üzvlərinin vərəmi
Birincili
vərəm kompleksi
Ağciyər vərəmi
Miliar vərəm
Ağciyər vərəmi
Ağciyərlərin səpələnmiş vərəmi
Ağciyər vərəmi
Ağciyərlərin ocaqlı vərəmi
Ağciyər vərəmi
Ağciyərlərin infiltrativ vərəmi
Ağciyər vərəmi
Kazeoz pnevmoniya
Ağciyər vərəmi
Ağciyərlərin tuberkuloması
Ağciyər vərəmi
8
II.
Vərəm prosesinin
xarakteristikası prosesin yerləşməsinə, klinik-rentgenoloji əlamətlərə və
xəstədən alınmış diaqnostik materialda vərəm mikobakteriyalarının (VM) olub-
olmamasına görə aparılır.
Yerləşməsi və yayılması: ağciyərlərdə paylara, seqmentlərə görə, digər üzvlərdə isə
zədələnmənin yerləşməsinə görə
Faza: infiltrasiya, parçalanma, səpələnmə, sovrulma, bərkimə, çapıqlaşma, kalsifikasiya
(əhəngin hopması)
Bakteriyaların ifrazı: vərəm mikobakteriyalarının ifrazı ilə (VM+) və ya onsuz (VM-)
III.
Vərəmin
fəsadlaşması
Qan hayxırma və ağciyər qanaxması, spontan pnevmotoraks, ağciyər-ürək çatışmazlığı,
atelektaz, amiloidoz, fistullar (bronxial, torakal) və s.
IV.
Müalicə olunmuş vərəmdən sonra qalıq dəyişikliklər:
tənəffüs üzvlərində: fibroz, fibroz-ocaqlı, bullyoz-distrofik, ağciyərlərdə və limfa
düyünlərində kalsinatlar və s.
digər üzvlərdə: müxtəlif üzvlərdə çapıq dəyişiklikləri və onların nəticələri, kalsifikasiya,
cərrahi müdaxilələrdən sonrakı hallar
Qeyd: Beynəlxalq təsnifata görə, bronxların, nəfəs borusunun, yuxarı tənəffüs üzvlərinin,
plevranın və döş qəfəsi daxilindəki limfa düyünlərinin vərəmi, həmçinin miliar vərəm
ağciyərdən kənar vərəm formalarına aid edilir.
Ağciyərlərin
kavernoz vərəmi
Ağciyər vərəmi
Ağciyərlərin fibroz-kavernoz vərəmi
Ağciyər vərəmi
Ağciyərlərin sirroz vərəmi
Ağciyər vərəmi
Vərəmli plevrit (o cümlədən empiema)
Ağciyərdən
kənar vərəm
Döş qəfəsi daxili limfa düyünlərinin
vərəmi
Ağciyərdən kənar vərəm
Bronxların, nəfəs borusunun,
yuxarı
tənəffüs yollarının vərəmi
Ağciyərdən kənar vərəm
Ağciyərlərin peşə toz xəstəlikləri ilə
kombinə olunmuş tənəffüs üzvlərinin
vərəmi (koniovərəm)
Ağciyər vərəmi
3. Digər üzv və sistemlərin vərəmi
Beyin
qişalarının
və
mərkəzi
sinir
sisteminin vərəmi
Ağciyərdən kənar vərəm
Bağırsaq, periton və mezenterial limfa
düyünlərinin vərəmi
Ağciyərdən kənar vərəm
Sümük və oynaq vərəmi
Ağciyərdən kənar vərəm
Sidik-cinsiyyət üzvlərinin vərəmi
Ağciyərdən kənar vərəm
Dəri və dərialtı birləşdirici toxumanın
vərəmi
Ağciyərdən kənar vərəm
Periferik limfa düyünlərinin vərəmi
Ağciyərdən kənar vərəm
Göz vərəmi
Ağciyərdən kənar vərəm
Digər
üzvlərin vərəmi
Ağciyərdən kənar vərəm
9
ÜST-ün təsnifatı
Təsnifat aşağıdakı meyarlar nəzərə alınmaqla aparılır:
Vərəm prosesinin anatomik yerləşməsi
•
Ağciyər vərəmi
•
Zədələnən üzvün göstərilməsi ilə ağciyərdən kənar vərəm
Dərmanlara qarşı rezistentlik haqqında məlumatlar daxil olmaqla bakterioloji müayinənin
nəticələri
•
Mikroskopik üsulun və/və ya əkilmənin müsbət və ya mənfi nəticələri
•
Dərman
rezistentliyinin növü
Əvvəlki müalicənin tarixi
•
İlk dəfə aşkar olunmuş xəstə
•
Əvvəllər müalicə almış xəstə:
1. Xəstəliyin residivi ilə
2. Uğursuz müalicədən sonra
3. Müalicədən ayrılandan sonra
4. Müalicənin davam etdirilməsi üçün
digər rayondan köçürülmüş
5. Digər xəstələr (xəstənin əvvəllər müalicə olunduğu məlum deyil, əvvəlki
müalicənin nəticələri məlum deyil, bəlğəmin mikroskopiyasının mənfi nəticələri ilə
müalicəyə yenidən başlayanlar)
6. Xəstənin İİV statusu
İİV statusa əsaslanan təsnifat
•
İİV müsbət (İİV +) statuslu vərəm xəstələri dedikdə – vərəmin müalicəsi başlamadan öncə
İİV müsbət statusu rəsmi təsdiq edən sənədi (arayışı) olan vərəm xəstələri; və ya vərəm diaqnozu
təyin edildiyi müddətdə İİV dair müayinələrin nəticələri müsbət olan xəstələr nəzərdə tutulur.
•
İİV mənfi (İİV -) statuslu xəstələr dedikdə – vərəm diaqnozu ( bakterioloji təsdiq edilmiş
və ya kliniki əlamətlərə əsasən müəyyən edilmiş) təyin edildiyi müddətdə İİV infeksiyasına dair
rəsmi müayinə nəticələrinə əsasən İİV statusu mənfi olduğu təsdiq edilmiş və ya İİV müsbət
anamnezi olmayan xəstələr nəzərdə tutulur.
•
İİV statusu məlum olmayan xəstələr
dedikdə – İİV infeksiyasına dair rəsmi müayinə
nəticələri olmayan xəstələr nəzərdə tutulur. Əgər xəstənin İİV statusu haqqında məlumat
müəyyən edilməyibsə, xəstədə İİV infeksiyasına dair müayinə aparılmalı və nəticəyə əsasən,
xəstə haqqında məlumat müvafiq təsnifat qrupuna əlavə edilməlidir.
Vərəmlə mübarizənin əsas prinsipləri
•
Müalicənin başlanılmasına və tamamlanmasına aparan erkən və tam aşkarlama,
diaqnostika və bildiriş (qeydiyyat).
•
Vərəmin yoluxucu formalarına malik xəstələrlə təmasda olmuş şəxslərin (kontaktların)
müəyyənləşdirilməsi və onlardan xəstəliyin yaranmasına yüksək ehtimalı olan şəxslərin
effektiv müalicəsi.
•
Vərəmin latent formalarına malik (tuberkulinə müsbət şəxslər) və xəstəliyin
yaranmasına yüksək ehtimalı olan digər şəxslərin müəyyənləşdirilməsi, onların effektiv
müalicəsi.