Milli Virtual Kitabxana
Yüklə 4,94 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 121 Həmin vaxtdan 3 il keçir, indinin özündə də Bolonya prosesi deyəndə bu, böyük bir müəllim ordusu üçün il boyu imtahanlarda koordinatorluq (yəni nəzarətçilik), mühazirələri diktə etmək, mühazirə dəftərlərinə qiymət vermək, bütün imtahanları yazılı götürmək (hətta xüsusi qabiliyyət tələb edən fənləri belə), son zamanlar isə gözlənilmədən sınaq üsulu ilə imtahanlara keçmək deməkdir... Belə Bolonyanı nə anlamaq olur, nə qəbul etmək, nə də sevmək... Slavyan Universitetində layihəyə start verməzdən əvvəl biz öncə Bolonya prosesini anlamağa, öyrənməyə obyektiv qərar verdik. Bu isə o demək idi ki, layihədə adı çəkilən, təklif olunan istənilən addım izahsız, layihə iştirakçılarının bu məsələ ilə bağlı ümumi, ortaq və bölüşmüş təsəvvürləri bərqərar olmadan həyata keçirilməyəcəkdi. Suallar çox idi. Bolonya nədir? Kurikulum nədir? Kurikulum dizaynı nə deməkdir? Modul nədir? Və bütün bunların Azərbaycan variantı, qarşılığı necə səslənir? Beləcə ―Nədən başlamalı?‖ sualına cavab tapıldı. Biz komanda kimi işləmək istəyiriksə, ilk növbədə, ortaq biliklərə və təsəvvürlərə sahib olmalıyıq, eyni dildə danışmalıyıq. Daha dəqiq desək, məsələnin fəlsəfəsinə varmalıyıq. Bizə hansı Bolonya lazımdır? Məhz hansı Bolonya? Bu sual layihə çərçivəsində Dublin Texnologiya İnstitutunun Jurnalistika fakültəsinin dekanı professor Maykl Foley ilə BBC-nin məsləhətçisi Marek Berekmanın apardığı seminarın sonunda təbii olaraq doğdu. Uzun müddət ABŞ-da bu ölkənin təhsil sistemini araşdırmış, daha sonra Dublində Bolonyaya keçidin müəlliflərindən biri olan professor Foley ilə Marekin Bolonya barədə fikirləri heç də eyni deyildi. Onlardan biri bu prosesi alqışlayır, o biri isə tənqid edirdi. Bu iki ekspert, əslində, Avropanın Bolonya prosesinə münasibətinin simvolları idilər. Demək, ali məqsədi Amerika təhsilinə rəqabətə duruş gətirə biləcək, hədəfi isə Avropa Vahid Təhsil Məkanı yaratmaq olan Bolonya prosesi heç də bütün Avropada eyni istiliklə qarşılanmır. Ali təhsil ocaqlarının böyük əksəriyyəti Bolonyanın qaydalarına texniki cəhətdən əvvəldən-axıra kimi əməl etmir. Hər bir universitetin öz prioriteti var. Amma prioritetlər nə qədər fərqli olsa da, məsələnin fəlsəfəsini hamı qəbul edir, hətta mühafizəkar ingilislər belə. Onun fəlsəfəsində isə tələbələrin mobilliyini təmin edən, onları əmək bazarında rəqabətə davamlı hazırlayan Avropa Vahid Təhsil Məkanını yaratmaq durur. ―Bizə hansı Bolonya lazımdır?‖ sualının cavabı da buradadır. Bizi bu məkana qovuşduracaq, onun bərabərhüquqlu üzvü edəcək Bolonya. www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 122 Bəs bu Bolonyaya yol haradan keçir? Təhsildən. Təhsil nəyin üzərində qurulmalıdır? Tədris planının. O tədris planı ki, ona Avropada ―kurikulum‖ deyirlər. Amma burada da dəqiqləşməyə ehtiyac duyulur. Niyə layihələrdə bu termin tədris planı kimi tərcümə olunmur, məhz ingilis versiyasındakı kimi ―kurikulum dizayn‖ olaraq saxlanılır? Bunun məsələnin mahiyyətinə dəxli varmı? Kurikulum dizaynı – təhsilin arxitekturası Bizim keçirdiyimiz seminarlardan gəldiyimiz qənaət belədir: kurikulum elə tədris planıdır. Sadəcə, bizim ona verdiyimiz tələblər, ən azından bu planı qurarkən tətbiq etdiyimiz yanaşma fərqli olduğundan son nəticə də fərqlidir. Son nəticə, yəni məzmun. Tədris planı bizim ölkəmizdə Təhsil Nazirliyinin qəbul etdiyi dövlət standartı əsasında qurulur. Bu standart bütün jurnalistika fakültələri üçün eyni çərçivələr müəyyənləşdirsə də, eyni zamanda müəyyən sərbəstliklər də verir. Bax belədə ―dizayn‖ sözü yerinə düşür. Yəni sən məqsədinə uyğun olaraq bu çərçivəyə istənilən dizaynı verə bilərsən. Onu rəngi, ölçüsü, hücrələri sənin əlindədir. Təhsil Nazirliyinin bizə verdiyi yalnız tikinti materialıdır. Amma onun əsasında tikiləcək binanın memarı hər bir məktəb özü olmalıdır. Biz tikinti materialının – dövlət standartının keyfiyyətinə irad tuta bilərik. Amma layihənin kurikulum komponentinə başlayanda dövlət sənədini incələməməyə üstünlük verdik. İlk hədəfimiz mövcud gerçəkliklər çərçivəsində nəyi necə dəyişə bilməyin, bu kərpiclərdən daha funksional bina tikməyin reallığını araşdırmaq oldu. Bu sualı cavablandırmaq üçün daha vacib bir məsələyə aydınlıq gətirmək, onun mahiyyətinə varmaq lazım idi. Bizim bakalavr pilləsinə verdiyimiz tələblər hansılardır? Bizim bakalavr universiteti bitirərkən hansı biliklərə sahib olmalıdır? Nə bacarmalıdır? Bir sözlə, yalnız bakalavr pilləsinin məzmununu aydınlaşdırdıqdan sonra kurikulumun məzmunundan danışmaq olardı. Jurnalistikada bakalavr pilləsi. Kimi hazırlayırıq? Jurnalistikada bakalavr pilləsini bitirən tələbə hansı vərdişlərə sahib olmalıdır? Bu pillədə nəzəriyyə və praktikanın nisbəti necə olmalıdır? Tələbəni hara üçün hazırlayırıq? Magistratura pilləsini bakalavriatdan fərqləndirməlidir? Onların hazırda bir sıra universitetdə olduğu kimi bir-birini dublikasiya etməyi nə dərəcədə düzdür? Bu sualları London Kommunikasiya Kollecinin (LKK) kurikulum məsələləri üzrə eksperti Gəri Neylorla araşdırırdıq. Komandanın bakalavra verdiyi tələblərdə fikir ayrılığı yox idi. Biz bir ortaq fikirdən çıxış edirdik: www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 123 jurnalistika elm deyil, o, peşədir. Demək, tələbə ilk növbədə, peşə vərdişlərinə yiyələnməlidir. Bu isə o deməkdir ki, bakalavr pilləsində praktika ilə nəzəriyyənin nisbəti birincinin xeyrinə həll olunmalıdır. Amma burada da ikinci bir sual meydana çıxırdı. Hansı vərdişlər? Bu yerdə LKK-nin təcrübəsi karımıza gəldi. LKK atrıq bir neçə ildir ki, jurnalistikanın bakalavr pilləsində transfer edilən bacarıqlar tədris edir. Tranfer edilən bacarıqlar o deməkdir ki, kollec ixtisasca jurnalist hazırlasa da, əslində, tələbəyə elə vərdişlər verir ki, universiteti bitirdikdən sonra o, rahatlıqla kommunikasiyanın bütün sahələrində özünə yer tapa bilir. LKK-də buna həm də çoxvərdişlik deyirlər. Hətta sonuncu ildə eyniadlı (―Multiskills‖) kurs da tədris olunur. Bir sözlə, çox vərdişliyə yiyələnəcək tələbə müasir media mühitində jurnalistdən tələb olunan bütün vərdişlərə sahib olmalıdır. Ənənəvi yazı yazmaq, onu redaktə etmək bacarığı ilə yanaşı, eyni zamanda fotokamera, telekamera və diktafonla işləyə bilmək, öz çəkdikərini və yazdıqlarını montaj etmək tələb olunur. BSU bu məsələdə bir qədər də irəli gedərək, kurikulumun əsas istiqamətini müəyyən etdi. Bu kurikulum yeni mediaya hesablanmalıdr. Yeni media, yəni ənənəvi jurnalist materialının yeni, rəqəmsal texnologiyalara əsaslanan metodlar vasitəsilə istifadəçiyə çatdırılması. Yeni kurikulum, əslində, bizə hələ layihənin əvvəlində keçirdiyimiz sorğu zamanı müəyyən etdiyimiz iki ən vacib sahəni kurikuluma salmağa imkan verirdi. Bunlardan biri tədris planlarında mövcud olmayan, amma tələbələrin dərin maraq göstərdikləri fotojurnalistika, digəri isə yeni media idi. Qeyd edək ki, dövlət standartında bu fənn ―İnternet jurnalistika‖ və ―Yeni dünya jurnalistikası‖ adı altında gedir. Bizim ―Yeni media‖ kimi təqdim etdiyimiz fənn isə bir qədər fərqli yanaşmanın məhsuludur. Bu yanaşmada yeni medianın artmaqda olan təsir sahəsi, ənənəvi jurnalistikanın bütün sahələrinə nüfuzu əsas götürülür, yəni İKT deyil, media komponentinə üstünlük verilir. Təklif olunan kurikulumun yeni media yönümlü olması həm də o deməkdir ki, bütün tələbələr yeni media vərdişlərinə yiyələnməlidirlər. Onların bu vərdişlərə nə dərəcə də yiyələnib-yiyələnməmisi isə diplom işi ilə müəyyənləşdiriləcək. Bunun üçün bütün tələbələr diplom işlərini iki formatda təqdim etməlidirlər – həm seçdikləri ənənəvi media formatında, həm də yeni media formatında. Bizim kurikulumda vacib komponentlərdən biri də seçmə fənlərdir. Jurnalistikada seçmə fənlər hansılar olmalıdır? Bu məsələdə də fikir ayrılığı yox idi, ümumi nəticə belə idi: seçmə fənlər tələbələrə sahələr üzrə ixtisaslaşmaq imkanı verməlidir. Beləcə, kurrikuluma daxil olacaq seçmə fənlərin siyahısı müəyyən edildi – idman, biznes, konflikt, elm və tibb, siyasi, incəsənət və əyləncə jurnalistikası. Kurikuluma daxil olacaq fənlər və əsas istiqamət müəyyən olunduqdan sonra növbəti mərhələyə keçmək olardı. Bu kurikulumun düzümü, yəni, fənlərin ardıcıllığıdır. Burada dilemma ilə üzləşirdik. ABŞ, yoxsa Avropa təcrübəsi? ABŞ təcrübəsi fənlərin ardıcıllığını müəyyən etməyi çox dərəcədə tələbənin ixtiyarına buraxır. Bizim Yüklə 4,94 Kb. Dostları ilə paylaş:
|