Pol is düRÜstlüYÜ haqqin da vəSAİT

3.1.3.2. 
Strateji qiy
mətləndirmələr 
Bu bölm
ədə bir sıra vasitələrə baxılır. Hər bir vasitə xüsusi kontekstdə polis korrupsi-
ya
sını nəzərdən keçirməyin yollarını təklif edir. Bir çox hallarda onlar problemlərə müx-
t
əlif səviyyələrdə  baxmağın  və  gündəmdə  olan problemi daha  geniş  təşkilati  və  mühit 
amill
əri ilə bağlamağın yollarını göstərir. Səmərəli anti-korrupsiya strategiyası o zaman 
orta
ya çıxır ki, gündəmdə olan problemi yaradan bütün uyğun amillər aydınlaşdırılır və 
onla
rın əhəmiyyəti tələblərə cavab verən qaydada qiymətləndirilir.. 
GZIT(Güc,z
əiflik,imkanlar,təhlükələr) analizləri 
Bu strateji plan
laşdırma vasitəsidir. Onun adından göründüyü kimi,o hər hansı xüsusi 
t
əşkilat  və  strukturun gücünü,zəifliyini,imkanlarını  və  ona olan təhlükələri aydınlaşdır-
maqdan ötrü istifad
ə olunur. Güc və zəiflik nəzərdən keçirilən təşkilatın xarakteristikala-
rıdır,imkanlar və təhlükələr isə mühitin xarakteristikalarıdır. Bu çür analizlər lövhədən is-
tifad
ə etməklə və ya böyük kağız parçasından istidafə etməklə aparılır və burada semina-
rın aparıcısı hər bir iştirakçının bu dörd başlıq üzrə fikirlərini və verdiyi töhvələri qeydə 
alır. GZIT haqqında daha ətraflı məlumat üçün, Lüğətə və 2-cu Fəsilə baxın.. 
Boşluq analizləri  
Bu  tap
şırıq strateji qiymətləndirmə və inkişaf vasitəsinin digər növüdür və müəyyən 
m
ənada GZIT mexanizminə bənzəyir. İştirakçılar öz təşkilat və ölkələri haqqında fikirləş-
m
əyə,xüsusi məsələ ilə bağlı cari boşluqları və problem sahələrini aydınlaşdırmağa və hə-
min boşluqları doldurmaq üçün təkliflər verməyə və həmin problemləri həll etməyə dəvət 
olunurlar. Anti-korrupsiya kontekstind
ə,təşkilatın müxtəlif hissələrindən gələn şəxslər öz 
t
əşkilatları daxilində korrupsiyaya bağlı olan nöqtələri fikirləşə və müzakirə edə bilər  və 
bu 
boşluqların  doldurulması  üçün  özlərinin təkliflərini paylaşa  bilər(daha  geniş  audit 
etm
əklə,daha çox nəzəarətlə və s.)  
Bu ya
naşmada istifadə olunan bir metod da,2-ci Cədvəldə göstərildiyi kimi,üç başlıq-
lı,üç sütunlu qrafik  hazırlamaq və doldurmaqdır
233
.   
Cədvəl 2: Böşluq analizi üçün yanaşma nümunəsi  
T
əhlükələr 
T
əhlükəlrə cavab  nü-
mun
ələri 
Boşluqlar 
Korrupsiya
lı siyasi lid-
erl
ər 
Əsas pozuculara qarşı iş 
qal
dırılmasına dəstək 
Korrupsi
ya ışi açılma-
sında prokurorlar təcrübəli 
deyill
ər və dəstək almırlar 
Polis m
ədəniyyəti poli-
sin korrupsiya f
əaliyyəti ilə 
bağlı xəbərlərə düşməncəsi-
n
ə yanaşır 
Korrupsiya
lı fəaliyyətlə-
rin x
əbər verilməməsi yeni 
pozuntular yara
dır 
Höküm
ət bu növ qanun-
verici islaha
tı qəbul etməyə-
c
ək 
Müt
əşəkkil cinayət qrup-
la
rı polis rəisləri üzərində 
nüfuza malikdir  
Müt
əşəkkil cinayəti hə-
d
əf götürmək üçün xüsusi 
birlik qurma
lı 
Ədliyyə nazirliyi mütəşək-
kil cinay
əti araşdırmaq üçün 
uy
ğun kadrlara malik deyil 
319 

---

Güc sah
əsi analizi 
Bu texniki metod,qrup davra
nışını izah edən qüvvələri nəzərdən keçirir və bu dəyişim 
idar
əetməsi ilə bağlı olan metoddur(aşağıda bax). Bu xüsusilə Levinin üç addımlı mod-
elind
əki don açılma və hərəkət addımlarına uyğun gəlir
234
. Bu polis
lik işində anti-korrup-
siya strategiyala
rının qurulmasına potensial tətbiq olunan strateji qiymətləndirmə vasitəsi-
dir. Bu metodla,indiki davra
nış qüvvələrin iki növü baxımından başa düşülə bilər: bir nö-
vü d
əyişikliyə müqavimət və əleyhinə olan qüvvələrdir ,digəri isə dəyişikliklərin aparıcı-
sı,həvəsləndiricisi  və  dəstəkləyicisi  olan qüvvələrdir.Bu  qüvvələr fərdlər,qruplar  və  ya 
t
əşkilatlar ola bilər.Məqsəd,bu qüvvələrin gücünü aydınlaşdırmaq,qrafikləşdirmək və mü-
əyyənləşdirmək və nəyə görə fərdlərin,qrupların və təşkilatların bu cür addım atdıqlarını 
qiym
ətləndirmək və həmçinin,davranışda dəyişimə təsir etmək üçün hansı qüvvələrin ara-
dan qal
dırılması,neytrallaşdırılması və gücləmdirilməsinə ehtiyac olduğunu müəyyənləş-
dirm
əkdir. Qüvvələrin gücü onların sayı ilə,onların siyasi nüfuzu ilə,onları xalq arasında 
d
əstəyi ilə,onların qorxutma və ya bacarıq qurma vasitəsilə, təsiretmə imkanları ilə və ya 
onla
rın resurs səviyyələri ilə müəyyənləşdirilə bilər.Aşağıdakı nümunədə müzakirə olun-
du
ğu kimi(nüfuzetmə xəritələməsi),bu məşğələ analiz nəticəsində aydınlaşdırılmış cürbə-
cür qüvv
ələrin xəritəsini ortaya qoymaq məqsədi güdməlidir(güc sahəsi diaqramı). Güclər 
x
əritələndikdən sonra,məşğələ aparan qrup arzu olunan dəyişikliklərə etiraz edən qüvvə-
l
ərə qarşı hansı tədbirlərin görülməsinə ehtiyac olduğuna və dəyşikliklərə nail olmaq üçün 
han
sı  dəstəyin  və  resursların  lazım  olduğuna baxa bilər.  Bu,məsələn,maarifləndirməyə 
yön
əlmiş ictimai kampaniyaya və vətəndaş koalisiyaları qurmağa apara bilər və ya hökü-
m
ət üzvləri ilə lobbiçiliyə apara bilər. 
Polis üçün güc sah
əsi analizinin faydası anti-korrupsiya islahat səylərinə qarşı fəal 
müqavim
ət və bu səyləri gizli şəkildə sarsıdan yaxşı qurulmuş empirik hesabat tərə-
find
ən təklif edilmişdir. Bu müqavimət əhalinin,hökümətin, və polisin özünün müxtə-
lif dair
ələrindən gələ bilər. Arzu olunan dəyişimi kim edə bilər,kim buna kömək edir 
v
ə ya kimin kömək edəcəyi ehtimal olunur və ya kimin mane olmasını bilmək təşkila-
ti d
əyişim üçün önəmlidir. 
                                                 
Nüfuzetm
ə xəritələməsi    
Bu m
əşğələ,fəaliyyətlər və nailiyyətlər üzərində nüfuzu olan digər şəxslərin və başqa 
qurumla
rın web sitelərini və ya şəbəkələrini nəzərdən keçirir. Nüfuzetmə xəritəsi görünən 
modeldir  v
ə o kimlərin nüfuz etdiyini,müəyyənləşdirilmiş müxtəlif maraqlı tərəflər ara-
sındakı mövcud münasibətləri və qərarlar və fəaliyyətlər üzərində edilən nüfuzun dərəcə-
sini ay
dınlaşdırmağı tələb edir. O təkcə rəsmi qəbul olunmuş nüfuzları yox,bütün nüfuz 
imkanla
rının aydınlaşdırılmasını tələb edir. 
  
Polis korrupsiya
sını  azaltmaq üçün işlək strategiyaların  hazırlanması  ancaq  konkret 
m
əsələnin bütün uyğun  oyunçularını  müəyyənləşdirməklə  başlanılır. Bu metodun digər 
d
əyəri ondan ibarətdir ki, o hər hansı konkret halda nüfuzun gücünü tutub müəyyən edir. 
320 

---