Pol is düRÜstlüYÜ haqqin da vəSAİT

toplama metodla
rından istifadə etmək yolu ilə əldə etmək olar,məsələn,sorğularla(o cüm-
l
ədən onlayn sorğular),focus qrupları ilə və polis fəaliyyəti problemləri ilə bağlı məlumat 
bazala
rını əldə etmək məqsədilə aparılan müsahibələrlə.   
“H
əssas”  məlumatlar  əldə  etmək  çətin ola bilər.Polis korrupsiyası  kimi mövzular-
da,m
əlumat bazası üçün potensial mənbələr ola biləcək bir çox fərdlər,/təşkilatlar üzə çıx-
ma
ğa qorxa bilərlər. Bu, hətta qiymərləndirmə aparanlar üçün bu cür məlumat əldə edil-
m
əsini daha  da  vacib  edir.  Qiymətləndirmə  prosesinə  onların  töhvələrini daxil  etmək 
üçün,bu  m
ənbələrin narahatlıqlarını  azaltmaq yollarını  tapmaq faydalı  olardı.  Anonim 
m
əlumatların toplanması çox zaman zəruri olur. İnformasiya verən adamların açıqlanma-
ma
sı üçün anonim pulsuz telefon xətlərindən istifadə oluna bilər.Artan istiqamətdə,xüsu-
sil
ə inkişaf etmiş ölkələrdə,İnternetdəki sosial şəbəkə site-lərı polis praktikaları haqqında 
informasiyala
rı qeydiyyata almaq üçün istifadə olunur və beləliklə, məlumat bazası haq-
qında zəngin mənbələr yaranır. Bu cür potensial mənbədən, hətta sadəcə məhdud internet 
cıxışı olan ölkələrdə də istifadə oluna bilər.  
İnformasiyanın ən mühüm mənbələri problemlə ən yaxın şəkildə işləyənlər və ya bu 
m
əsələləri nəzərdən keçirənlər olacaqdır.Polis  işçiləri  öz  iş  yerlərində  baş  verən  prob-
leml
əri ən yaxşı izləmək və şərh vermək iqtidarındadırlar.Onlar çox zaman korrupsiyalı 
praktikala
rın baş verdiyi xidmətlərdə korrupsiyaya şahid olurlar. 
Probleml
ərin müəyyənləşdirilməsi  və  həmçinin,problemlərin həllinə  işçilərin  cəlb 
edilm
əsinin əhəmiyyəti vardır. Polis və siyasi rəhbərliyin korrupsiyaya bulaşdığı ölkələr-
d
ə,polis işçilərinin  açıq  şəkildə  qorxmadan danışması  tez-tez problem yaradır  və  yəqin 
ki,d
əyişikliyə müqavimət və ifşaedicilərin cəzalandırılmasına aparır.  
K
ənar(xarici) ekspertlər və ya beynəlxalq qeyri-hökümət təşkilatlarının və ya çoxtərəf-
li strukturla
rın(ATƏT,BMT,AB) tədqiqatçılar qrupundan istifadə etmək, bu cür məlumat 
toplama tap
şırıqlarında əməkdaşlıq edən polis işçilərinin lüzumsuz risklərə məruz qalma-
ma
sını təmin etmək üçün yəqin ki,faydalı olardı.(aşağıda dəyişim fəallarının müzakirəsi-
n
ə baxın). 
İzləmə təşkilatları olan ombudsmanlar və anti-korrupsiya komissiyaları(onların möv-
cud oldu
ğu ölkələrdə) və həmçinin insan hüquqları və münaqişələrin önlənməsi üzrə çalı-
şan QHT-lər(Amnesti İnternational,Human Right Watch,Beynəlxalq Böhran qrupu) çox 
zaman m
əlumat bazlarını toplayıb saxlayır  və problemli polis fəaliyyətinə işıq salan,icti-
maiyy
ətə acıq olan hesabatlar dərc edir.  
3.1.1.2. 
Məlumat bazası analizi 
Geniş dairəli və hərtərəfli məlumat toplama prosesi baş verdiyi halda,qiymətləndirici cari 
t
əşkilati imkanları və həmçinin,fəaliyyətlə bağlı çatışmamazlıqları müəyyənləşdirmək halında 
309 

---

olma
lıdır. Qiymətləndirməni bütöv yanaşma ilə aparmaqla,onlar həmçinin işin görülmsinə tə-
sir ed
ən rəsmi və qeyri-rəsmi bir qisim kənar qüvvələrə də fokuslanacaq.  
Korrupsiya kimi sah
əni analiz edərkən,növbəti altbölmələrdə  təsvir edilən müəyyən 
m
əsələlərə diqqət yetirilməlidir. 
Problemin t
əbiəti və miqyası   
Korrupsiya problemi xüsusi halla
rın  öyrənilməsi ilə  açıla bilər,lakin riskləri idarə 
etm
ək perspektivindən, o, təhlükəli amillər və ya problem zonaları baxımından daha yaxşı 
analiz edilir
224
.
Əvvəllər  qeyd edildiyi kimi, korrupsiyaya qarşı təşkilati strategiyalar fəa-
liyy
ət sahələrinin zəif nöqtələrini hədəf seçməlidir,nəinki konkret korrupsiya hallarına xü-
susi t
ərzdə cavab verməklə. Sonuncu yanaşma intellektlə görülən yox,reaktiv yanaşmadır 
v
ə  sonucda resursların israf edilməsidir.  Ən  yaxşı  yanaşma,nümunələri tapmaqla  və  ya 
korrupsiya
lı halları toplamaqla bu cür təhlükəli amilləri üzə çıxarmaqdır..  
Qeydiyya
ta alınmış uyğunsuzluq nümunələrinə rəsmi cinayət,inzibati və şikayət qeydiyya-
tı vasitəsilə(harada varsa)baxmaq mümkündür. Nümunələr,korrupsiyanın harada baş verdiyi-
n
ə(coğrafi zona,rütbə,iş sahəsi) və həmçinin, gedən tendensiyalara aid ola bilər. 
Strateji qiym
ətləndirmənin digər analitik tapşırığı,uyğunsuzluğun aparıcı elementlərini 
mü
əyyənləşdirməkdir və tam olaraq bu elementlərin miqyası və xarakterini və korrupsiya 
problemin
ə  kömək edən  digər amilləri qiymətləndirməkdir.  Bunların əvvəllər müzakirə 
etdiyimiz üç s
əviyyəsinin hər birində baş verəcəyini gözləmək olar. Bu məqsəd üçün cür-
b
əcür vasitələrdən, o cümlədən, GZIT (2-ci Fəsilə və lüğətə baxın)analizləri,nüfuz xəritə-
l
əməsi və güc sahəsi analizlərindən istifadə oluna bilər (aşağıda müzakirə olunur).Müxtə-
lif m
ənbələrdən  alınan məlumat cari korrupsiya səviyyələrinə  töhvə  verən  açar aparıcı 
elementl
ərin və amillərin müəyyən edilməsində və onların nisbi töhvələrinin qiymətləndi-
rilm
əsində kömək edə bilər. Bütün polis xidmətlərində elə sahələr var ki, onlar korrupsi-
ya
nın inkişafı üçün daha münbitdir nəinki başqa sahələr.Aşağıda bir neçə nümunələr Ha-
şiyə1-də verilmişdir. 
Ha
şiyə1: Polis xidməti üçün yüksək riskli sahələr 
•
 
Cinay
ət təhqiqatı və korrupsiya işinin aparılması. 
•
 
Cinay
ət təhqiqatı və xəbərçilərlə iş. 
•
 
Yol polisl
əri və rüşvət imkanları. 
•
 
Qarovul nöqt
ələri və həbsxanada hücum və ölüm halları. 
•
 
Avtomobilli patrul v
ə yüksək sürətli təqib. 
310 

---